kalyon isim, tarih İtalyanca galion Yelkenle ve kürekle yol alan harp gemilerinin en büyüğü: "Bu donanma bizimdi. Kadırgal...
kalyon
isim, tarih İtalyanca galion
"Bu donanma bizimdi. Kadırgalarıyla, kalyonlarıyla, çektirileriyle bizim."- O. S. Orhon.
Kaynak:TDK
Salih Kalyon
Mahmudiye (Kalyon)
Kalyon
MORPA Genel Kültür Ansiklopedisi
Buharlı gemilerin icadından ilkin kullanılan yelkenli ve kürekli harp gemilerinden birine verilen ad. Daha çok iki ve üç ambarlı, ahşap, büyük harp gemileri bu adı alırlardı. Kalyon deyimi sonradan üç ambarlılarla iki ambarlı olan "kapak"lar için de kullanılmaya başlanmıştır. Birden çok güvertesi olup yelken kullanan gemilere de kalyon dendi. Bunların, karaka, barça, karavela, burton şeklinde çeşitleri vardı. Osmanlı bahriyesinde kalyon türünden harp gemileri ilk kez II. Bayezit devrinde kullanıldı. Zaman içinde kalyon yapımı büyük gelişmeler göstererek, 1682 yılından itibaren 110 tane top taşıyabilen kalyonlar yapılmaya başlandı.
MORPA Genel Kültür Ansiklopedisi
Buharlı gemilerin icadından ilkin kullanılan yelkenli ve kürekli harp gemilerinden birine verilen ad. Daha çok iki ve üç ambarlı, ahşap, büyük harp gemileri bu adı alırlardı. Kalyon deyimi sonradan üç ambarlılarla iki ambarlı olan "kapak"lar için de kullanılmaya başlanmıştır. Birden çok güvertesi olup yelken kullanan gemilere de kalyon dendi. Bunların, karaka, barça, karavela, burton şeklinde çeşitleri vardı. Osmanlı bahriyesinde kalyon türünden harp gemileri ilk kez II. Bayezit devrinde kullanıldı. Zaman içinde kalyon yapımı büyük gelişmeler göstererek, 1682 yılından itibaren 110 tane top taşıyabilen kalyonlar yapılmaya başlandı.
Kalyon ne anlamına gelir?
Rüzgar yardımıyla yol alabilen, birden fazla güvertesi olan, yelkenli ve üç direkli harp gemisi. Meşe, çam şeklinde sert tahtalı ağaçlardan yapılır.
Osmanlı birliğinde kalyonlar ilk olarak İkinci Beyazıd döneminde kullanılmışlardır. Bu dönemden, kalyonlardan sonrasında buluş olunan buharlı gemiler dönemine kadar kalyon tipi gemiler kullanılmıştır. İkinci Beyazıd zamanında "Göke" isminde olan kalyonların, yelken donanımları son aşama güçlü olurdu. Kalyonların açık güverte, tavlon, palavra, orta kat, top ambarı, kontra tavlon adlı değişik güverteleri vardı. Kalyonlar bu güvertelerine nazaran isim alırlardı. üç ambarlı kalyon tipi, kalyonların en büyüklerindendi ve 110-120 topu ve ortalama 1.000 mürettebatı vardı.
Kalyonun en alt bölümde sintine bulunurdu. Bir kalyonda minimum 600 ila 1.000 top olurdu. Kalyonlar 500 tona kadar yük taşıyabilirlerdi, hatta 2.000 ton taşıyabilenleri de vardı.
Kanuni Sultan Süleyman döneminde yük taşıyan büyük gemiler kullanılmıştır. Bu gemileri kürekle hareket ettirmek de mümkündür. Sadece rüzgar olmadığı zamanlarda, harp anında kullanışlı olmadıklarından savaşlarda kadırgalar tercih edilmiştir. Kalyonlarsa daha çok deniz ticaretinde kullanılan vapur türü haline gelmiştir.
Rüzgar yardımıyla yol alabilen, birden fazla güvertesi olan, yelkenli ve üç direkli harp gemisi. Meşe, çam şeklinde sert tahtalı ağaçlardan yapılır.
Osmanlı birliğinde kalyonlar ilk olarak İkinci Beyazıd döneminde kullanılmışlardır. Bu dönemden, kalyonlardan sonrasında buluş olunan buharlı gemiler dönemine kadar kalyon tipi gemiler kullanılmıştır. İkinci Beyazıd zamanında "Göke" isminde olan kalyonların, yelken donanımları son aşama güçlü olurdu. Kalyonların açık güverte, tavlon, palavra, orta kat, top ambarı, kontra tavlon adlı değişik güverteleri vardı. Kalyonlar bu güvertelerine nazaran isim alırlardı. üç ambarlı kalyon tipi, kalyonların en büyüklerindendi ve 110-120 topu ve ortalama 1.000 mürettebatı vardı.
Kalyonun en alt bölümde sintine bulunurdu. Bir kalyonda minimum 600 ila 1.000 top olurdu. Kalyonlar 500 tona kadar yük taşıyabilirlerdi, hatta 2.000 ton taşıyabilenleri de vardı.
Kanuni Sultan Süleyman döneminde yük taşıyan büyük gemiler kullanılmıştır. Bu gemileri kürekle hareket ettirmek de mümkündür. Sadece rüzgar olmadığı zamanlarda, harp anında kullanışlı olmadıklarından savaşlarda kadırgalar tercih edilmiştir. Kalyonlarsa daha çok deniz ticaretinde kullanılan vapur türü haline gelmiştir.
KALYON a. (ital. galea). Esk. denize.
1. ispanyollar tarafınca, Yeni Dünya ile tecim yapmada kullanılmış büyük yük gemisi. (Bk. ansikl. böl.)
2. iki ya da üç ambarlı, yelkenle ve kürekle yürütülen büyük harp gemisk (Bk. ansikl. böl.)
3. Kalyon çarkçısı, bugünkü makine albayı rütbesinin osmanlı birliğindeki karşılığı. (Dönemin en büyük harp gemisi kalyon olduğundan, bu geminin çarkçıbaşısı o sınıfın en yüksek rütbelisi sayılırdı.) || Kalyon kaptanı, bugünkü güverte albayının osmanlı birliğindeki karşılığı. || Kalyon kâtibi, kalyon mürettebatının aylıklarını veren, yiyecek içeceklerini elde eden ve levazım hesaplarını tutan işgören. || Kalyon kâtibi halifesi, kalyon kâtibinin yardımcısı. || Kalyon tabibi, bugünkü hekim albaylara osmanlı birliğinde verilen ad. || Kalyonlar nakkaş başısı, kalyonların boya işlerini icra eden işçilerin başına verilen ad.
—ANSİKL. XII. yy.'da "kalyon†terimi, tek sıra kürekli ve ince biçimli minik bir kadırgayı belirtiyordu. Ondan sonra, bu terim ABD'ya seferler icra eden büyük ve kuvvetli yelkenliler için kullanıldı. XVI. yy.'da bir kıyının en büyük teknesi, kimi kez “kalyon†diye adlandırılıyordu. Kalyonlar bilhassa, Meksika'dan ve Cenup ABD'dan çıkarılan altının ispanya'ya taşınmasında kullanılıyordu.
Osmanlı birliğinde kalyonlar ilk olarak Bayezit II devrinde kullanıldı. Bu kalyonların iki ambarlı ve üç ambarlı olan iki çeşidi vardı. Birden çok güvertesi olan ve yelkenle yürütülen gemilere de kalyon denirdi. Kanuni devrinde de, 1 500 ile 2 bin tonilato içinde yük taşıyan büyük gemilere bu ad verildi. Sadece, kürekle yürütülmelerine rağmen, bu gemilerin hareketi yelkene kısaca rüzgâra bağlı olduğundan rüzgârsız havalarda bunlardan yararlanılamıyordu. Sultan Süleyman devrinden sonrasında bir süre kalyon yapımı durduruldu. Sadece 1644 yılına doğru 40 ile 45 top taşıyan kalyonların yapımına tekrardan başlandı. 1650 yılından itibaren de, 81 top taşıyan iki ambarlı kalyonlarla, 110 top taşıyan üç ambarlı kalyonların yapımına hız verildi.
Buharlı gemilerin icadıyla, öteki yelkenli harp gemileri şeklinde kalyonlar da ortadan kalktı.
1. ispanyollar tarafınca, Yeni Dünya ile tecim yapmada kullanılmış büyük yük gemisi. (Bk. ansikl. böl.)
2. iki ya da üç ambarlı, yelkenle ve kürekle yürütülen büyük harp gemisk (Bk. ansikl. böl.)
3. Kalyon çarkçısı, bugünkü makine albayı rütbesinin osmanlı birliğindeki karşılığı. (Dönemin en büyük harp gemisi kalyon olduğundan, bu geminin çarkçıbaşısı o sınıfın en yüksek rütbelisi sayılırdı.) || Kalyon kaptanı, bugünkü güverte albayının osmanlı birliğindeki karşılığı. || Kalyon kâtibi, kalyon mürettebatının aylıklarını veren, yiyecek içeceklerini elde eden ve levazım hesaplarını tutan işgören. || Kalyon kâtibi halifesi, kalyon kâtibinin yardımcısı. || Kalyon tabibi, bugünkü hekim albaylara osmanlı birliğinde verilen ad. || Kalyonlar nakkaş başısı, kalyonların boya işlerini icra eden işçilerin başına verilen ad.
—ANSİKL. XII. yy.'da "kalyon†terimi, tek sıra kürekli ve ince biçimli minik bir kadırgayı belirtiyordu. Ondan sonra, bu terim ABD'ya seferler icra eden büyük ve kuvvetli yelkenliler için kullanıldı. XVI. yy.'da bir kıyının en büyük teknesi, kimi kez “kalyon†diye adlandırılıyordu. Kalyonlar bilhassa, Meksika'dan ve Cenup ABD'dan çıkarılan altının ispanya'ya taşınmasında kullanılıyordu.
Osmanlı birliğinde kalyonlar ilk olarak Bayezit II devrinde kullanıldı. Bu kalyonların iki ambarlı ve üç ambarlı olan iki çeşidi vardı. Birden çok güvertesi olan ve yelkenle yürütülen gemilere de kalyon denirdi. Kanuni devrinde de, 1 500 ile 2 bin tonilato içinde yük taşıyan büyük gemilere bu ad verildi. Sadece, kürekle yürütülmelerine rağmen, bu gemilerin hareketi yelkene kısaca rüzgâra bağlı olduğundan rüzgârsız havalarda bunlardan yararlanılamıyordu. Sultan Süleyman devrinden sonrasında bir süre kalyon yapımı durduruldu. Sadece 1644 yılına doğru 40 ile 45 top taşıyan kalyonların yapımına tekrardan başlandı. 1650 yılından itibaren de, 81 top taşıyan iki ambarlı kalyonlarla, 110 top taşıyan üç ambarlı kalyonların yapımına hız verildi.
Buharlı gemilerin icadıyla, öteki yelkenli harp gemileri şeklinde kalyonlar da ortadan kalktı.
Kaynak: Büyük Larousse
kalyon ingilizcesi
- galley, galleon
Salih Kalyon
Mahmudiye (Kalyon)
YORUMLAR