I. Murat döneminde Yeniçeri Ocağı kurularak (1362-1363) bu ocağın asker ihtiyacını karşılamak için pençik sistemi uygulanmıştır. Pençik Sist...
I. Murat döneminde Yeniçeri Ocağı kurularak (1362-1363) bu ocağın asker ihtiyacını karşılamak için pençik sistemi uygulanmıştır.
Pençik Sistemi: Cenk esirlerinin beşte birinin asker olarak yetiştirilmesi.
Sonrasında II. Murat döneminde uygulamaya başlanan “Devşirme Sistemiyle†kapıkulu ocaklarının asker ihtiyacı karşılanmıştır.
Devşirme şu şekilde yapılırdı:
Fermanla, devşirilecek bölge ve işyar (turnacıbaşı) belirlenirdi.
Bölgedeki sancakbeyi, kadı ve rahip, evlatları belirlemede devşirme memuruna yardım ederdi.
İhtiyaç oranında devşirme yapılırdı.
Orta boylular seçilir, vücut kusuru olanlar devşirilmezdi.
Bir adam evladı olan aileden devşirme yapılmaz ve her aileden bir çocuk alınırdı.
Kapıkulu askerleri devletten üç ayda bir “Ulufe†denilen maaş alırlardı. Kapıkulu askerleri kendi aralarında “Kapıkulu Piyadeleri†ve “Kapıkulu Süvarileri†olarak ikiye ayrılırlardı. a) KAPIKULU PİYADELERİ
Acemioğlanlar Ocağı: Devşirme usulü ile toplanan gayrimüslim çocuklar, Türk-İslam kültürü alarak yetiştirildikten sonrasında Acemioğlanlar Ocağına, sonrasında da Yeniçeri Ocağına alınırdı.
Yeniçeri Ocağı: Kapıkulu askerlerinin en mühim kısmı olan Yeniçeri Ocağı, muharebede ve barışta padişahı korumakla görevliydi. Evlenmeleri ve askerlikten başka işte emekleri yasak olan bu ocak II. Mahmut tarafınca kaldırılmıştır(1826).
Cebeci Ocağı: Ordunun silahlarını meydana getiren, onarım ve temin işlerine bakardı.
Topçu Ocağı: Top dökmek, top atmak ve top mermisi yapma işlerine bakarlardı. Osmanlılar topu ilk kere I.Kosova Cenginde kullandılar.
Top Arabacıları Ocağı: Top otomobillerinin yapımı ve topların taşınması işlerine bakarlardı.
Humbaracı Ocağı: Havan topu ve el bombası yapımı ile uğraşırlardı.
Lağımcı Ocağı: Kuşatılan kalelerde tünel kazılması, top fitillerinin ateşlenmesi ve köprü inşası işlerine bakarlardı.b) KAPIKULU SÜVARİLERİ (ATLILARI)
Kapıkulu süvarileri Enderun Okulu ve yeniçeri ocağından terfi ile seçilirdi. Kapıkulu süvarilerine, altı bölümden oluştuğu için “Altı Bölük Halkı†da denir.
Sipahi ve Silahtar: Muharebede hükümdarın sağında ve solunda bulunur padişahın çadırını korurlardı.
Sağ ve Sol Ulufeciler: Muharebede saltanat sancaklarını korurlardı.
Sağ ve Sol Garipler: Muharebede ordunun ağırlıklarını ve hazineyi korurlardı.
Ocağın adı | Mevcudu | Günlük Ulûfesi
Acemiler | 7.745 | 1-2,5 akçe
Yeniçeriler | 12.000 | 2-5 akçe
Cebeciler | 500-800 | 8 akçe
Topçular | 1000-1200 | 6-8 akçe
Top Arabacıları | 400 | 4-6 akçe
Kapıkulu Süvarileri | 8000 | 14-90 akçe Kapıkulu Ocaklarındaki Bozulmalar:
Askerî alandaki başarısızlıkları önlemek için 17. yüzyıldan itibaren askeri teşkilatta yeni düzenlemelere gerekseme duyuldu. Sadece bu düzenlemelere Yeniçeri ocakları karşı koydular. Yeniçerilerin başlıca ayaklanmaları şunlardır:
1. Yeniçeriler 17. yüzyılın başlangıcında sadrazamın görevden alınması için padişah III. Mehmet'i ayak divanına çağırmışlar, padişah istekleri kabul etmek zorunda kalmıştır.
2. Padişah II. Osman Lehistan seferi esnasında yeniçerilerin isteksiz davranışını görünce, sefer dönüşü Anadolu, Mısır ve Suriye’den toplayacağı askerle yeniçerileri kaldırmayı düşünmüş, sadece bunu öğrenen yeniçeriler ayaklanarak II. Osman’ı şehit etmişlerdir.
3. IV. Murat saltanatının ilk yıllarında yeniçerilerin isteklerini kabul etmek zorunda kalmış, fakat sonrasında sert tedbirlerle onları sindirmiştir.
4. IV. Mehmet zamanında zorbalıkları devam eden yeniçeriler 1656'da devlet adamlarını öldürdüler. (Vakayı Vakvakiye= Çınar vakası)
5. 1687'de IV. Mehmet’i tahttan indirerek yerine II. Süleyman’ı geçirdiler.
6. Düzen-ı Cedit’i kuran III. Selim'i tahttan indirdiler. (Kabakçı Mustafa Ayaklanması) Yeniçerilerin Ayaklanmalarının Başlıca Sebepleri:
Padişah ve öteki devlet adamlarının yeniçeri ocaklarında düzenlemeler yapmak istemeleri,
Saray entrikaları sonucu vezir ya da öteki devlet adamlarının yeniçerileri kışkırtmaları
Padişah değişikliğinde cülus bahşişi aldıklarından padişahları tahttan indirerek yerine yenisini geçirmenin işlerine gelmesi
Pek çoğunun İstanbul'da esnaflık şeklinde işlerle uğraşmalarından sefere gitmek istememeleri
Maaşlarının düşük ayarlı para ile ödenmesi
Denge unsuru olan tımarlı sipahilerin ortadan kalkmasıyla devlet içinde en etkili güç haline gelmeleri,
Tımar sisteminin çökmesiyle sayılarının ve güçlerinin artması.
YORUMLAR