KAPLAM a. Mant. Bir kavramın, bir dilin, bir kuramın kaplamı, bu kavramın, bu dilin, bu kuramın tüm ve anlamlarını ondan aldıkları a...
KAPLAM a. Mant. Bir kavramın, bir dilin, bir kuramın kaplamı, bu kavramın, bu dilin, bu kuramın tüm ve anlamlarını ondan aldıkları alan. (Karşt. İÇLEM.) [Bk. ansikl. böl.]
—Dilbil. Bir dil göstergesinin çok sayıda nesne belirtme özelliği; bir dil göstergesinin belirlediği nesneler sınıfı.
—ANSİKL. Dilbil. "Mobilya†göstergesinin kaplamı "koltuk†göstergesininkinden daha büyüktür. İkincinin kaplamı da "tabure†göstergesininkinden daha büyüktür. Bir göstereni kaplamıyla tanımlamak, belirttiği sınıfın tüm öğelerini sıralamaktır Lügat hazırlamalarında bu işlem uygulanmaz. Terimler sözlükte işlemleriyle tanımlanır. Sözcüğün anlamsal kaplamı dilin zamanı süresince değişebilir. Sözcüğün kaplamı azalabilir ya da çokanlamlı kalite kazanarak çoğalabilir.
—Mant. Geleneksel mantık, bilhassa bir tarif mevzusunda, kaplamı içlemin karşıtı olarak gösterir, içlem sözkonusu olduğunda, terimi, dili vb. tanımlayan şahıs ya da gözlemci, o kavramın, o dilin vb. tüm anlam ve larını alır; buna karşılık kaplam, kavramın, dilin vb. kuramsal bir kaynağa haiz olabilecekleri öteki alanları dışlar. Buna gore kaplamla içlem, tanımda birbirlerini tamamlamakla beraber, birbirlerini mecburi olarak içermezler.
•Skolastik ve klasik mantığa gore bir kavramın kaplamı, bu kavramın "ihtiva ettiği" ya da "kapsadığı" nesneleri gösterir: "Bir kavramın kapsadığı öznelere, o kavramın uzamı (ya da kaplamı) diyorum. Bu öznelere genel bir terimin astları da denir ve bu genel terim onlar karşısında üst olarak adlandırılır. Mesela genel olarak üçgen terimi, diğeri tüm üçgen türlerini kapsar" (Logique de Port-Royal [Port -Royal'in mantık kitabı]). Buna gore bir terimi, kapsadığı nesnelerin dökümünü yaparak, kaplam yöntemiyle tanımlamak olanaklıdır.
•Bir D dilinin kaplamı. Eğer bir D dilinin mantıksal olmayan her simgesi D'1 nün de mantıksal olmayan bir simgesiyse, D',D nin bir kaplamıdır.
•D dilindeki matematik bir K kuramının kaplamı. Bu kaplam D (K') dilinde bir başka kuramdır; eğer her K teoremi bununla beraber bir K' teoremiyse D (K'), D nin bir kaplamıdır.
Kaynak: Büyük Larousse
—Dilbil. Bir dil göstergesinin çok sayıda nesne belirtme özelliği; bir dil göstergesinin belirlediği nesneler sınıfı.
—ANSİKL. Dilbil. "Mobilya†göstergesinin kaplamı "koltuk†göstergesininkinden daha büyüktür. İkincinin kaplamı da "tabure†göstergesininkinden daha büyüktür. Bir göstereni kaplamıyla tanımlamak, belirttiği sınıfın tüm öğelerini sıralamaktır Lügat hazırlamalarında bu işlem uygulanmaz. Terimler sözlükte işlemleriyle tanımlanır. Sözcüğün anlamsal kaplamı dilin zamanı süresince değişebilir. Sözcüğün kaplamı azalabilir ya da çokanlamlı kalite kazanarak çoğalabilir.
—Mant. Geleneksel mantık, bilhassa bir tarif mevzusunda, kaplamı içlemin karşıtı olarak gösterir, içlem sözkonusu olduğunda, terimi, dili vb. tanımlayan şahıs ya da gözlemci, o kavramın, o dilin vb. tüm anlam ve larını alır; buna karşılık kaplam, kavramın, dilin vb. kuramsal bir kaynağa haiz olabilecekleri öteki alanları dışlar. Buna gore kaplamla içlem, tanımda birbirlerini tamamlamakla beraber, birbirlerini mecburi olarak içermezler.
•Skolastik ve klasik mantığa gore bir kavramın kaplamı, bu kavramın "ihtiva ettiği" ya da "kapsadığı" nesneleri gösterir: "Bir kavramın kapsadığı öznelere, o kavramın uzamı (ya da kaplamı) diyorum. Bu öznelere genel bir terimin astları da denir ve bu genel terim onlar karşısında üst olarak adlandırılır. Mesela genel olarak üçgen terimi, diğeri tüm üçgen türlerini kapsar" (Logique de Port-Royal [Port -Royal'in mantık kitabı]). Buna gore bir terimi, kapsadığı nesnelerin dökümünü yaparak, kaplam yöntemiyle tanımlamak olanaklıdır.
•Bir D dilinin kaplamı. Eğer bir D dilinin mantıksal olmayan her simgesi D'1 nün de mantıksal olmayan bir simgesiyse, D',D nin bir kaplamıdır.
•D dilindeki matematik bir K kuramının kaplamı. Bu kaplam D (K') dilinde bir başka kuramdır; eğer her K teoremi bununla beraber bir K' teoremiyse D (K'), D nin bir kaplamıdır.
Kaynak: Büyük Larousse
kaplam
isim, mantık
isim, mantık
- Bir kavramın ve o terimi dile getiren terimin ihtiva ettiği varlıkların ve bireysel olayların bütünü, kapsam, şümul.
kaplam ingilizcesi
- extension
YORUMLAR