Yurdumuzun kuzeyinde yer alan Karadeniz ile ilgili olarak coğrafik bilgilerin yer aldığı yazımız. Karadeniz akıntıları hakkında bilgiler K...
Yurdumuzun kuzeyinde yer alan Karadeniz ile ilgili olarak coğrafik bilgilerin yer aldığı yazımız. Karadeniz akıntıları hakkında bilgiler
Kıtalararası bir iç deniz durumunda olan Karadeniz, Avrupa’nın güneydoğusunda Balkan ve Anadolu yarımadaları ile Doğu Avrupa ovaları ve Kafkasya arasında doğu-batı doğrultusunda uzanır. Yüzölçümü 424.000 kilometrekaredir.
Karadeniz kabaca yumurta biçimidir. Büyük ekseni Burgaz ile Poti arasında 1.170 km. kadardır. Genişliği doğudan batıya doğru artar. Genişlik Rize ile Sohumkale arasında 225 km, Giresun’la Tuapse arasında 350 km., Samsun’la Kerç arasında 480 km., Ereğli ile Odessa arasında 600 km. dir.
Karadeniz körfez bakımından fakirdir. Büyük girinti olarak batıda Odessa, Varna ve Burgaz körfezleri vardır. Anadolu kıyılarındaki girintiler ise irili ufaklı koylardır. Bunlardan pek azı kuytu liman durumundadır. Başlıcaları: Ereğli, Sinop, Vona ve Polathane’dir. Karadeniz’in en önemli özelliklerinden biri de ada bakımından çok fakir oluşudur.
Karadeniz’in bir parçası sayılan Azak Denizi’nin (yüzölçümü 38.000 km2) kıyıları, daha girintili çıkıntılıdır.
Karadeniz’in şimdiye kadar bilinen en derin yeri 2.244 metredir. Bu nokta Kastamonu ili kıyılarındaki Kerempe Burnu açıklarında, kıyıdan 80 km. kadar uzaklıktadır. Kerç Boğazı ile Karadeniz’e bağlanan Azak Denizi çok sığ bir denizdir, burada en fazla derinlik 15 metredir.
Karadeniz’de yüzey sularının tuzluluğu okyanuslardaki normal tuzluluğun altındadır. Bu durum, Karadeniz’e dökülen büyük akarsuların getirmiş oldukları çok miktarda tatlı sudan, ayrıca yağışların da bolluğundan ileri gelir. Denizin orta kesiminde tuzluluk 18 kadardır. Bu miktar, batı ve kuzeye doğru gidildikçe azalır: Romanya, Bulgaristan, Trakya kıyılarında % 16, Odessa Körfezi’nde % 10, hatta daha da azdır. Azak Denizi’nde tuzluluk, her yanda % 11 den azdır, Taganrog Körfezi’nde % 7’ye düşer.
Karadeniz’in tuzluluğu dibe doğru gittikçe artar, en dipte % 24’ü bulur.
Karadenizde Akıntılar
Karadeniz’e dökülen akarsular ve yüzeyine düşen bol yağış, buharlaşma ile kaybolan açığı kapattıktan başka bu denizin seviyesini Marmara ve Ege Denizi’nin seviyesine göre aşağı-yukarı 50 sm. kadar yüksekte bulundurur.
İşte bu fark İstanbul Boğazı’na doğru bir akıntının meydana gelmesine yol açar. Kuzey rüzgârları estiği zamanlarda bu akıntının hızı arttığı gibi, taşıdığı su miktarı da çoğalır.
Karadeniz’in batı kesiminde bir kısım sular İstanbul Boğazı’na girerek üst akıntıyı meydana getirdiği gibi bir kısmı da doğuya doğru atılarak Anadolu kıyıları boyunca hızı saatte 1.3 km. olan bir akıntı meydana getirir.
Bu ana akıntıdan Sinop’un batısında ayrılan bir kol Kırım’a doğru ilerler, Kırım Yarımadası’nın güneyinde Kafkasya kıyılarını yalıyarak gelen ana akıntıyla karışır. Hopa’dan başlayıp doğrultu değiştiren akıntı Kafkasya kıyıları boyunca giderek Kırım Yarımadası’nda güneye kıvrılır, burada ikiye ayrılır. Bir kol havzanın batı kıyısı boyunca boğaza giden akıntıya katılır; ötekisi kuzey-güney doğrultusunu alır, Anadolu kıyıları boyunca bir müddet aktıktan sonra esas akıntıya karışır.
YORUMLAR