KARBONDİOKSİT a. (fr. dioxyde de carbone'dan). Kim. 1. Formülü C02 olan ve karbonun tam yükseltgenmesi sonunda oluşan ürün. (Bk...
KARBONDİOKSİT a. (fr. dioxyde de carbone'dan). Kim.
1. Formülü C02 olan ve karbonun tam yükseltgenmesi sonunda oluşan ürün. (Bk. ansikl. böl.)
2. Karbondioksit çizgesi, bir gaz karışımının de- rişimindekı değişmeleri, karbondioksit bakımından zamana bağlı olarak gösteren eğri (mesela, solunan hava). || Karbondioksit kan, olağan basınçta süblimleşerek soğutmayı elde eden katı karbondioksit. (Eşanl. KURU BUZ, KARBON BUZU.)
—Biyol. Fosil karbonun endüstri alanındaki çeşitli kullanımları sonucunda yılda ortalama olarak 5 milyar ton karbon gazı, kısaca karbondioksit (C02) ortaya çıkar. Bu gaz, hidrosferin muhteşem tamponlama gücüne karşın (suda çözünen karbondioksit bazı pH koşullarında karbonata ya da bikarbonata dönüşebilir) tamamen tekrardan çevrime sokulmadığından atmosferde birikir. Atmosferdeki C02 oranı, bilhassa tropikal bölgelerde, biyosferin fotosentez olanağını mühim seviyede azaltan orman tahribi yüzünden daha da artmaktadır Bu olgu, yüzyılın başlangıcında 290 p.p.m. olan atmosferdeki C02 oranının bugün 330 p.p.m.'yi geçtiğini gösteren ölçümlerle de kanıtlanmaktadır.
—Soğut, san. Karbondioksit giderici, atmosferi denetlenen odalarda karbondioksit (C02) oranını azaltmak için kullanılan düzenek.
—ANSİKL. Kim. Karbondioksidi 1648'de Van Helmont buldu; Lavoisier 1776'da yapısını ortaya koydu ve hem de karbonun yanması sonunda oluştuğunu kanıtladı. Karbondioksit, renksiz, kokusuz, yoğun (d = 1,52) bir gazdır. 31 °C'ın altında (dönüşül ısı) kolayca sıvılaşın Piyasaya tüp içinde, sıvı olarak verilir. Karbondioksit karı, karbondioksidin olağan atmosfer basıncında, -79 °C'ta erimeden süblimleşen katı biçimidir, soğutucu etken olarak kullanılır.
Karbondioksit, suda olağan basınçta azca çözünmesine rağmen (1 litre suda 1 litre C02), tazyik altında çok çözünür (madensuları, Seltz suyu). Atmosferdeki oranının °/o 30'u geçmesi halinde kanda plazma içinde çözündüğünden ya da hemoglobine bağlandığından açığa çıkamaz ve bu yüzden boğulmaya niçin olur.
Karbondioksit çok kararlıdır; 800 °C'a doğru oksijen ve karbonmonokside (CO) ayrışır. Hidrojen, demir vb. ile karbonmonokside; bor, magnezyum, potasyum benzer biçimde en elektropozitif elementlerle karbona indirgenir. Sulu çözeltideki karbondioksit, hem zayıf bir asit (pKa = 6,37), hem de tek başına elde edilemeyecek kadar kararsız olan karbonik asitle (C03H2) denge durumundadır:
C02 + H20 — C03H2
Bununla beraber karbonik asidin çeşitli tuzlan bilinmektedir; bunlar NaHC03 benzer biçimde bikarbonatlar ile Na2C03 benzer biçimde karbonatlardır. Kalsiyum karbonat, suda çözünmez; kireçsütü, karbondioksidin tanınmasını sağlar:
Ca (0H)2+C02 - CaC03+H20.
Karbondioksit (C02) fazlası, kalsiyum karbonat çökeleğini, suda çözünebilen kalsiyum bikarbonata dönüştürerek çözündürür. Alkalilerin haricinde tüm karbonatlar orta sıcaklıkta (500 °C'a doğru) ayrışmaya başlayarak karbondioksit ile metal oksidi verir (kireç fırınları).
Karbondioksit, karbon çevriminde bir anahtar görevi oynar. Atmosferde °/o 0,03 oranında bulunur; organik sert sular, karbondioksidi çözerek düzenleyici işlevi gören kalsiyum bikarbonatı meydana getirir.
Karbondioksit, kokun yükseltgenmesi ya da kireçtaşının kireçleştirilmesi sonunda elde edilir (kireç fırınları); ek olarak madensuyu larında, alkolün mayalanması esnasında kazanılır (biracılık). Gıda (gazoz, madensuyu, bira, şekercilik) soda ve üstübeç sanayilerinde kullanılır.
1. Formülü C02 olan ve karbonun tam yükseltgenmesi sonunda oluşan ürün. (Bk. ansikl. böl.)
2. Karbondioksit çizgesi, bir gaz karışımının de- rişimindekı değişmeleri, karbondioksit bakımından zamana bağlı olarak gösteren eğri (mesela, solunan hava). || Karbondioksit kan, olağan basınçta süblimleşerek soğutmayı elde eden katı karbondioksit. (Eşanl. KURU BUZ, KARBON BUZU.)
—Biyol. Fosil karbonun endüstri alanındaki çeşitli kullanımları sonucunda yılda ortalama olarak 5 milyar ton karbon gazı, kısaca karbondioksit (C02) ortaya çıkar. Bu gaz, hidrosferin muhteşem tamponlama gücüne karşın (suda çözünen karbondioksit bazı pH koşullarında karbonata ya da bikarbonata dönüşebilir) tamamen tekrardan çevrime sokulmadığından atmosferde birikir. Atmosferdeki C02 oranı, bilhassa tropikal bölgelerde, biyosferin fotosentez olanağını mühim seviyede azaltan orman tahribi yüzünden daha da artmaktadır Bu olgu, yüzyılın başlangıcında 290 p.p.m. olan atmosferdeki C02 oranının bugün 330 p.p.m.'yi geçtiğini gösteren ölçümlerle de kanıtlanmaktadır.
—Soğut, san. Karbondioksit giderici, atmosferi denetlenen odalarda karbondioksit (C02) oranını azaltmak için kullanılan düzenek.
—ANSİKL. Kim. Karbondioksidi 1648'de Van Helmont buldu; Lavoisier 1776'da yapısını ortaya koydu ve hem de karbonun yanması sonunda oluştuğunu kanıtladı. Karbondioksit, renksiz, kokusuz, yoğun (d = 1,52) bir gazdır. 31 °C'ın altında (dönüşül ısı) kolayca sıvılaşın Piyasaya tüp içinde, sıvı olarak verilir. Karbondioksit karı, karbondioksidin olağan atmosfer basıncında, -79 °C'ta erimeden süblimleşen katı biçimidir, soğutucu etken olarak kullanılır.
Karbondioksit, suda olağan basınçta azca çözünmesine rağmen (1 litre suda 1 litre C02), tazyik altında çok çözünür (madensuları, Seltz suyu). Atmosferdeki oranının °/o 30'u geçmesi halinde kanda plazma içinde çözündüğünden ya da hemoglobine bağlandığından açığa çıkamaz ve bu yüzden boğulmaya niçin olur.
Karbondioksit çok kararlıdır; 800 °C'a doğru oksijen ve karbonmonokside (CO) ayrışır. Hidrojen, demir vb. ile karbonmonokside; bor, magnezyum, potasyum benzer biçimde en elektropozitif elementlerle karbona indirgenir. Sulu çözeltideki karbondioksit, hem zayıf bir asit (pKa = 6,37), hem de tek başına elde edilemeyecek kadar kararsız olan karbonik asitle (C03H2) denge durumundadır:
C02 + H20 — C03H2
Bununla beraber karbonik asidin çeşitli tuzlan bilinmektedir; bunlar NaHC03 benzer biçimde bikarbonatlar ile Na2C03 benzer biçimde karbonatlardır. Kalsiyum karbonat, suda çözünmez; kireçsütü, karbondioksidin tanınmasını sağlar:
Ca (0H)2+C02 - CaC03+H20.
Karbondioksit (C02) fazlası, kalsiyum karbonat çökeleğini, suda çözünebilen kalsiyum bikarbonata dönüştürerek çözündürür. Alkalilerin haricinde tüm karbonatlar orta sıcaklıkta (500 °C'a doğru) ayrışmaya başlayarak karbondioksit ile metal oksidi verir (kireç fırınları).
Karbondioksit, karbon çevriminde bir anahtar görevi oynar. Atmosferde °/o 0,03 oranında bulunur; organik sert sular, karbondioksidi çözerek düzenleyici işlevi gören kalsiyum bikarbonatı meydana getirir.
Karbondioksit, kokun yükseltgenmesi ya da kireçtaşının kireçleştirilmesi sonunda elde edilir (kireç fırınları); ek olarak madensuyu larında, alkolün mayalanması esnasında kazanılır (biracılık). Gıda (gazoz, madensuyu, bira, şekercilik) soda ve üstübeç sanayilerinde kullanılır.
Kaynak: Büyük Larousse
Karbondioksit niçin yanmayı sonlandırır?
Kan karbondioksit taşır mı?
Canlı doğuran bitkili akvaryuma verilen karbondioksit miktarı nedir?
karbondioksit ingilizcesi
- carbon dioxide.
YORUMLAR