KÖSELE Kösele , küçük ve büyük baş hayvan derisinden çeşitli bitkisel tanenlerle ve kimyevi materyallerle üretilen bir tür malzemed...
KÖSELE
Kösele, küçük ve büyük baş hayvan derisinden çeşitli bitkisel tanenlerle ve kimyevi materyallerle üretilen bir tür malzemedir. Oldukça dayanıklı ve sert bir yapıdadır. Yapısının bu türden olmasının sebebi, kullanılan çeşitli bağlayıcı kimyasallar ve koruyucu yağlardır.
Çoğu zaman ayakkabı tabanında kullanılan sadece çırçır fabrikalarında pamuğun çekirdeğinin ayrılmasında, makine kayışlarında ya da contalarında kullanılabilen, kalınlığı 2 milimetreden 7 milimetreye kadar olabilen, oldukça dayanıklı, sert bir deri çeşididir.
Kösele üretiminin dönüm noktası ise 1893'te ortaya atılan krom işlemidir. Bu nokta kösele üretimindeki tek ilerlemedir denilebilir. Şu an dünya kösele üretiminin %90'ı kromla tabaklanarak üretilmektedir. Bu işlem köseleye fazladan dayanım sağlamaktadır. Bitkisel tabaklama 3 ila 4 hafta sürerken, kromla tabaklama işlemi bu süreyi 1 ila 2 hafta indirmiştir. Günümüzde bitkisel tabaklamanın başlıca kullanıldığı alan, ayakkabı tabanında ve kasnak kayışı yapımında kullanılan köselelerdir. Bunun bir sonucu olarak, bu tarihsel işlem bugün de yaygın bir halde yapılmaktadır. Ek olarak bugün ayakkabıların büyük çoğunluğu, ikinci bir kez bir miktar bitkisel tabaklanmış deri ve köselerden yapılmaktadır. Yapay deri ve üstü kaplanmış dokumalar, alışılmış deri ve kösele pazarında mühim bir yer almışlardır.
HIZLI üRETİMİ
Büyükbaş hayvan derileri 24-48 saat içinde suda bekletilir. Deri üstüne yüzme esnasında kalan fazla etler spiral bıçakları olan makineyle(etleme makinası) sıyrılır. Deri dolabında kireç, su ve sodyum sülfür (zırnık) ile 2 ile 4 saat içinde çevrilir ve 2 gün bu solusyonda bekletilir. Yine makineyle kalan fazla etler sıyrılır. Deriye işleyen kireç ve zırnık kalıntılarının temizlenmesi için çeşitli asitler ve yapay gübreyle deri dolabında yıkanır. (eskiden bu işlem köpek ya da güvercin pisliğiyle yapılırdı. Tabakhaneye bokmu yetiştiriyorsun? deyimi buradan çıkmıştır.) Kireç ve zırnıktan temizlenen deriler tanenlemeye hazırlanmaları için değişik bileşik tanenler , formik asit ve tuz ile Ph ve bomesi deri dolabına düzenlenir. Deri dolabında su ve çeşitli bitkisel tanenlerle (meşe palamutu, mimoza, kestane, Quebracho v.b.) hazırlanan solüsyonla 2 ila 4 gün arasıda döndürülen deriler sonrasında gene deri dolabında yağlama ve ilave bileşik tanenleme işlemine doğal olarak tutulur. Bu işlemlerden geçirilen deriler açma ve yapıştırma makineleriyle düzleştirilerek kurutulur ve sıkıştırılıp, parlatılarak kullanıma hazır hale gelir.
YAVAŞ (geleneksel) üRETİMİ
Bu üretim prosesinde de tüm işlemler yukarıdaki tanenlemeye hazırlama safhasına kadar aynıdır. Geleneksel üretimde bileşik tanenler ve formik asit yerine öğütülmüş meşe palamutu ve suyla meydana getirilen bir karışımla deriler 2 aydan 6 aya kadar değişen zamanlarda bekletilir. Kuyulardan çıkarılan derilerin sonraki işleme safhaları gene yukarıdaki işleme prosesiyle aynıdır.
KROMLU üRETİMİ
Bu üretim prosesinde bitkisel tanenleme yerine krom kimyasalı kullanılır. Bu tarzda üretilen kösele oldukça yumuşaktır ve çoğu zaman saraciyelikte (çantr, kemer, cüzdan, hediyelik eşya v.b.) kullanılır.
Kösele ayakkabı tabanı.
Çoğu zaman ayakkabı tabanında kullanılan sadece çırçır fabrikalarında pamuğun çekirdeğinin ayrılmasında, makine kayışlarında ya da contalarında kullanılabilen, kalınlığı 2 milimetreden 7 milimetreye kadar olabilen, oldukça dayanıklı, sert bir deri çeşididir.
Kösele üretiminin dönüm noktası ise 1893'te ortaya atılan krom işlemidir. Bu nokta kösele üretimindeki tek ilerlemedir denilebilir. Şu an dünya kösele üretiminin %90'ı kromla tabaklanarak üretilmektedir. Bu işlem köseleye fazladan dayanım sağlamaktadır. Bitkisel tabaklama 3 ila 4 hafta sürerken, kromla tabaklama işlemi bu süreyi 1 ila 2 hafta indirmiştir. Günümüzde bitkisel tabaklamanın başlıca kullanıldığı alan, ayakkabı tabanında ve kasnak kayışı yapımında kullanılan köselelerdir. Bunun bir sonucu olarak, bu tarihsel işlem bugün de yaygın bir halde yapılmaktadır. Ek olarak bugün ayakkabıların büyük çoğunluğu, ikinci bir kez bir miktar bitkisel tabaklanmış deri ve köselerden yapılmaktadır. Yapay deri ve üstü kaplanmış dokumalar, alışılmış deri ve kösele pazarında mühim bir yer almışlardır.
HIZLI üRETİMİ
Büyükbaş hayvan derileri 24-48 saat içinde suda bekletilir. Deri üstüne yüzme esnasında kalan fazla etler spiral bıçakları olan makineyle(etleme makinası) sıyrılır. Deri dolabında kireç, su ve sodyum sülfür (zırnık) ile 2 ile 4 saat içinde çevrilir ve 2 gün bu solusyonda bekletilir. Yine makineyle kalan fazla etler sıyrılır. Deriye işleyen kireç ve zırnık kalıntılarının temizlenmesi için çeşitli asitler ve yapay gübreyle deri dolabında yıkanır. (eskiden bu işlem köpek ya da güvercin pisliğiyle yapılırdı. Tabakhaneye bokmu yetiştiriyorsun? deyimi buradan çıkmıştır.) Kireç ve zırnıktan temizlenen deriler tanenlemeye hazırlanmaları için değişik bileşik tanenler , formik asit ve tuz ile Ph ve bomesi deri dolabına düzenlenir. Deri dolabında su ve çeşitli bitkisel tanenlerle (meşe palamutu, mimoza, kestane, Quebracho v.b.) hazırlanan solüsyonla 2 ila 4 gün arasıda döndürülen deriler sonrasında gene deri dolabında yağlama ve ilave bileşik tanenleme işlemine doğal olarak tutulur. Bu işlemlerden geçirilen deriler açma ve yapıştırma makineleriyle düzleştirilerek kurutulur ve sıkıştırılıp, parlatılarak kullanıma hazır hale gelir.
YAVAŞ (geleneksel) üRETİMİ
Bu üretim prosesinde de tüm işlemler yukarıdaki tanenlemeye hazırlama safhasına kadar aynıdır. Geleneksel üretimde bileşik tanenler ve formik asit yerine öğütülmüş meşe palamutu ve suyla meydana getirilen bir karışımla deriler 2 aydan 6 aya kadar değişen zamanlarda bekletilir. Kuyulardan çıkarılan derilerin sonraki işleme safhaları gene yukarıdaki işleme prosesiyle aynıdır.
KROMLU üRETİMİ
Bu üretim prosesinde bitkisel tanenleme yerine krom kimyasalı kullanılır. Bu tarzda üretilen kösele oldukça yumuşaktır ve çoğu zaman saraciyelikte (çantr, kemer, cüzdan, hediyelik eşya v.b.) kullanılır.
Kösele ayakkabı tabanı.
kösele
isim Farsça
1 . Ayakkabı tabanı, bavul, çanta yapımında kullanılan, büyük baş hayvanların işlenmiş derisi.
2 . ödat Köseleden yapılmış olan.
Atasözü, deyim ve birleşik fiiller
kösele benzer biçimde
Birleşik Sözler
kösele suratlı
kösele taşı
isim Farsça
1 . Ayakkabı tabanı, bavul, çanta yapımında kullanılan, büyük baş hayvanların işlenmiş derisi.
2 . ödat Köseleden yapılmış olan.
Atasözü, deyim ve birleşik fiiller
kösele benzer biçimde
Birleşik Sözler
kösele suratlı
kösele taşı
kösele ingilizcesi
- stout leather.
- - benzer biçimde leathery, tough (food).
- - suratlý colloq. shameless (person).
YORUMLAR