matkap -bı isim, teknik Arapça mi²®ab Tahta, maden, beton vb. sert maddeler üstünde delik açmaya yarayan alet, delik açma aleti...
matkap -bı
isim, teknik Arapça mi²®ab
Tahta, maden, beton vb. sert maddeler üstünde delik açmaya yarayan alet, delik açma aleti, delgi.
isim, teknik Arapça mi²®ab
Rüyada Matkap Görmek
Matkap ucu aslen matkap olarak geçmektedir. Sadece Türkiye' de kullanıla kullanıla matkap ucu olarak değişmiştir ve kullanıldığı makinalarda matkap adını almıştır. Matkap; delik delme, havşa açma işlemleri için kullanılan, iki kesme kenarına haiz helis oluklu kesici ve delici ekip türüdür. Delik delme operasyonu esnasında oluşan talaş, helisel kanallar vasıtasıyla dışarı atılır.
MATKAP a. (ar. mıskab'dan). Al. tak.
1. Yüksek duyarlık gerektirmeyen delme işlemlerini gerçekleştirmek için kullanılan el aleti. (Bk. ansikl. böl.)
2. Matkap tezgâhı, delme işlemlerini ve daha genel olarak da bir delme işleminin gerektirdiği eksenel işleme işlemlerini (delik işleme, kılavuz çekme, havşalama vb.) gerçekleştirmeye yarayan ekip tezgâhı. (Bk. ansikl. böl.) || Matkap ucu, metale, tahtaya, plastik malzemeye delik açmada kullanılan ekip. (Bk. ansikl. böl.) || Matkap ucu başlığı, bir takımın ya da ekip tezgâhının matkap ucu takılan kısmı. (Mandren de denir). || Kollu matkap, bir ucunda delginin tespit edilmesini elde eden bir düzenek bulunan dirsek biçiminde bükülmüş bir çubuktan oluşan ve bu dirseğin döndürülmesiyle bu delginin çalışmasını elde eden el aleti.
—Bayınd. Delik delme tabancasında çalışan kısmı oluşturan ve çubuk ucuna vidalanan metal parça.
—Cerr. Kemiklerde delik açmaya yarayan burgu.
—Dişç. Dişçi matkabı, FORE'nin eşanlamlısı.
—Kuyuc. ve Mad. oc. Bir sondaj esnasında, çembersel kesitli bir delik açmak amacıyla araziyi kazan ekip. (Bk. ansikl. böl.) || Elmas matkap, kesici uçları elmaslarla donatılmış matkap. (Sert arazilerde kullanılır.) || Jet matkap, boyutlanmış deliklerinden kuyu açma çamurunun geçmiş olduğu konili matkap; yüksek basınçlı balçık huzmeleri, kayacın parçalanmasına ve kuyu dibinin temizlenmesine destek verir. || Konili matkap, hem parçalamayla hem öğütmeyle kayaçları ufalayan belli sayıda dişli koniyle donatılmış kuyu açma ekibi.
—Mad. oc. Bir delik delme makinesinde, çubuk dizisinin ucuna vidalanan ve kesici kenarı, kayacı parçalamak için lama, keski ya da diş biçimli silindirsel bir akşamdan oluşan sondaj ekibi. || Matkap ucu, delik delme tabancası çubuğu ucuna lehimlenen, çok sert alaşımdan yapılmış kesici uç. || Haç matkap, kesici kenarı haç biçiminde olan ve sondaj esnasında rastlantısal olarak delik içine düşen parçaları kırmaya ve geriye fırlatmaya yarayan sondaj matkabı.
—Marangl. Ağaca, delik, havşa açmaya yarayan ve matkap koluna, delik makinelerine takılarak kullanılan, krank mili biçiminde alet. (Bk. ansikl. böl.) || Matkap kolu, kovanına takılan matkabı bir eksen çevresinde döndürmeye yarayan alet. (Bir matkap kolunda, kolun öteki parçalarını üstünde taşıyan bir beden, gövdenin orta kısmına yerleştirilmiş bir sap, alt bölümünden yataklı olarak gövdeye bağlı bir başlık ve matkabı tespit etmeye yarayan ve içinde iki çene bulunan bir kovan bulunur.)
—Orm. san. Ağaç matkabı, uç kısmı ağaç vidası biçiminde işlenmiş madensel bir saptan oluşan ve ağaçta delik açmaya yarayan alet. (Bastırılıp döndürülerek sert oduna batırılan bu aletle sonrasında daha kalınca vidaların sokulabileceği delikler açılır.)
—Teknol. Tıkaç matkabı, silindirsel kavela- ları ve budak yamalarını çıkarmada kullanılan matkap.
—ANSİKL. Al. tak. Elektrikli el breyzi de denen matkaplar çoğu zaman elle, pnömatik motorla ya da elektrik motoruyla çalışır. Taşınabilir olan bu aygıtların darbeli matkap denen türünde, matkap ucu devamlı darbeler vurarak delinecek malzemeye daha kolaylıkla girer.
* Matkap tezgâhı. Matkap tezgâhının çoğu zaman, iş mili denen bir kafası vardır; ekibi döndüren bu kafa, takımın delinecek malzemeye dalmasını sağlamak için bir ötelenme hareketi yapar. Minik çaplı delikler için (ortalama 15 mm) takımın ilerlemesi elle gerçekleştirilir: bu durumda kumanda elkumandalıdır. Daha büyük çaplı delikler için ilerleme otomatiktir. Sutunlu düşey matkap tezgâhı, iş milini taşıyan çoğu zaman C biçiminde bir gövdeden oluşur; bu beden üstünde, iş miline nazaran yönlendirilebilen bir tabla bulunur. Ağır ve büyük parçaları delmede kullanılan radyal matkap tezgâhı'nın boyutları büyüktür; iş mili, gövdeye bağlı bir düşey kolon üstünde yükselebilen ve dönebilen bir kol üstünde yatay olarak yer değiştirebilir. Derin delikler açmada kullanılan yatay matkap tezgâhı'nm iş mili oldukça yüksek hızla (3 000 ile 4 000 dev/dk) döner; bu tezgâhta ilerleme hareketini delinecek parça (mesela tüfek namlusu) yapar. Çok iş ulusal matkap tezgâhı seri üretim işlerinde kullanılır: konumları ayarlanabilen iş milleri teleskobik millerle ve üniversal kavramalarla tahrik edilir.
• Matkap ucu. Matkap ucu, üstüne çapça karşıt iki helisel oluk açılmış, silindir gövdeli dönel bir takımdır; olukların takımın ucunu oluşturan konik ile arakesitleri iki kesici kenar, doğrusu kesme ağzı oluşturur; bu kesici kenarlar kendileri ile 125 ile 130°'lik bir açı meydana getiren enine bir kenarla birleştirilmiştir; koniğin tepe açısı çoğu zaman 118°'dir. Minik çaplı ve yaygın olarak kullanılan matkap uçları silindir bir uçla, diğerleriyse bir konik (mors koniği) uçla tespit edilir. Matkap ucunun ve iş parçasının göreli dönme ve eksenel ilerleme hareketleri talaş oluşumuna niçin olur ve delme işlemini gerçekleştirir (matkap tezgâhında matkap ucu döner ve ilerler; freze tezgâhında matkap ucu döner ve parça ilerler; torna tezgâhında parça döner ve matkap ucu ilerler). Helisin eğim açısı, işlenecek malzemenin cinsine bağlıdır; bu açı emek verme esnasında talaşın iyice boşalmasına ve takımın kesme sıvısıyla yağlanmasına olanak verecek şekilde düzenlenir. Sert ve aşındırıcı malzemeleri delmede ucunda metal karbürden bir kısmı olan eklemeli matkap uçlan kullanılır. Punta matkap uçlandın her iki ucu 60°Tik bir koniden oluşur; bunlar parçalara punta ve gezer punta delikleri (dayanak) işlerler. Kademeli matkap ucu değişik çaplardaki eş merkezli delikleri aynı anda delmede kullanılan hususi bir matkap ucudur. Matkap uçları taşlama kanalıyla bilenir; bileme esnasında, doğru bir delmenin gerektirdiği bakışıma ve çeşitli açılara dikkat edilmesi gerekir.
—Kuyuc. ve Mâd. oc. Darbe yöntemiyle meydana gelen bir sondajda, sondaj çubuğunun ya da kablonun ucuna tespit edilen matkap darbelerle çalışır Petrol sanayisinde, "matkap" sözcüğünün kullanımı darbe yöntemiyle oluşturulan kuyular dönemine rastlar; sonrasında dönmeli kuyu açma takımları için de aynı sözcük kullanılmıştır. Bu takımlar içinde en yaygın olanı üç konili matkaptır. Kazılacak kayaçların türüne ve yapısına nazaran değişik tipte matkaplar vardır. “Kuyu açma takımı†terimi çoğunlukla “matkap" sözcüğünün yerine kullanılır; bir karot alma işleminde ise bu takıma "karot alıcı" denir.
—Marangl. Marangozlukta kullanılan başlıca matkap türleri şunlardır: amerikan matkapları, her türlü kavela deliği ve köşeli delik delmede kullanılır; derin helisel kanallı olan bu matkapların sapları kesik mevzu, gövdeleri silindir biçimindedir; bu grupta yer edinen Duglas matkabı çift, Irvin ve Levis matkapları tek kanallıdır; budak matkabı, budak ve yama yeri açmaya yarar; kaşık matkabı ufak çaplı delikleri delmek için kullanılan kolay yapılı matkaplardır; salyangoz matkapları konik gövdeli sivri uçlu ve helisel kanallıdır; çoğu zaman ağaç vidası deliklerini delmede kullanılır. Ek olarak, kesici ağzı genişletilebilen ayarlı matkaplar; dibi düz delikleri açmada kullanılan Forstner matkapları; bindirme menteşe yuvalarını açmaya yarayan menteşe matkapları da vardır.
.
1. Yüksek duyarlık gerektirmeyen delme işlemlerini gerçekleştirmek için kullanılan el aleti. (Bk. ansikl. böl.)
2. Matkap tezgâhı, delme işlemlerini ve daha genel olarak da bir delme işleminin gerektirdiği eksenel işleme işlemlerini (delik işleme, kılavuz çekme, havşalama vb.) gerçekleştirmeye yarayan ekip tezgâhı. (Bk. ansikl. böl.) || Matkap ucu, metale, tahtaya, plastik malzemeye delik açmada kullanılan ekip. (Bk. ansikl. böl.) || Matkap ucu başlığı, bir takımın ya da ekip tezgâhının matkap ucu takılan kısmı. (Mandren de denir). || Kollu matkap, bir ucunda delginin tespit edilmesini elde eden bir düzenek bulunan dirsek biçiminde bükülmüş bir çubuktan oluşan ve bu dirseğin döndürülmesiyle bu delginin çalışmasını elde eden el aleti.
—Bayınd. Delik delme tabancasında çalışan kısmı oluşturan ve çubuk ucuna vidalanan metal parça.
—Cerr. Kemiklerde delik açmaya yarayan burgu.
—Dişç. Dişçi matkabı, FORE'nin eşanlamlısı.
—Kuyuc. ve Mad. oc. Bir sondaj esnasında, çembersel kesitli bir delik açmak amacıyla araziyi kazan ekip. (Bk. ansikl. böl.) || Elmas matkap, kesici uçları elmaslarla donatılmış matkap. (Sert arazilerde kullanılır.) || Jet matkap, boyutlanmış deliklerinden kuyu açma çamurunun geçmiş olduğu konili matkap; yüksek basınçlı balçık huzmeleri, kayacın parçalanmasına ve kuyu dibinin temizlenmesine destek verir. || Konili matkap, hem parçalamayla hem öğütmeyle kayaçları ufalayan belli sayıda dişli koniyle donatılmış kuyu açma ekibi.
—Mad. oc. Bir delik delme makinesinde, çubuk dizisinin ucuna vidalanan ve kesici kenarı, kayacı parçalamak için lama, keski ya da diş biçimli silindirsel bir akşamdan oluşan sondaj ekibi. || Matkap ucu, delik delme tabancası çubuğu ucuna lehimlenen, çok sert alaşımdan yapılmış kesici uç. || Haç matkap, kesici kenarı haç biçiminde olan ve sondaj esnasında rastlantısal olarak delik içine düşen parçaları kırmaya ve geriye fırlatmaya yarayan sondaj matkabı.
—Marangl. Ağaca, delik, havşa açmaya yarayan ve matkap koluna, delik makinelerine takılarak kullanılan, krank mili biçiminde alet. (Bk. ansikl. böl.) || Matkap kolu, kovanına takılan matkabı bir eksen çevresinde döndürmeye yarayan alet. (Bir matkap kolunda, kolun öteki parçalarını üstünde taşıyan bir beden, gövdenin orta kısmına yerleştirilmiş bir sap, alt bölümünden yataklı olarak gövdeye bağlı bir başlık ve matkabı tespit etmeye yarayan ve içinde iki çene bulunan bir kovan bulunur.)
—Orm. san. Ağaç matkabı, uç kısmı ağaç vidası biçiminde işlenmiş madensel bir saptan oluşan ve ağaçta delik açmaya yarayan alet. (Bastırılıp döndürülerek sert oduna batırılan bu aletle sonrasında daha kalınca vidaların sokulabileceği delikler açılır.)
—Teknol. Tıkaç matkabı, silindirsel kavela- ları ve budak yamalarını çıkarmada kullanılan matkap.
—ANSİKL. Al. tak. Elektrikli el breyzi de denen matkaplar çoğu zaman elle, pnömatik motorla ya da elektrik motoruyla çalışır. Taşınabilir olan bu aygıtların darbeli matkap denen türünde, matkap ucu devamlı darbeler vurarak delinecek malzemeye daha kolaylıkla girer.
* Matkap tezgâhı. Matkap tezgâhının çoğu zaman, iş mili denen bir kafası vardır; ekibi döndüren bu kafa, takımın delinecek malzemeye dalmasını sağlamak için bir ötelenme hareketi yapar. Minik çaplı delikler için (ortalama 15 mm) takımın ilerlemesi elle gerçekleştirilir: bu durumda kumanda elkumandalıdır. Daha büyük çaplı delikler için ilerleme otomatiktir. Sutunlu düşey matkap tezgâhı, iş milini taşıyan çoğu zaman C biçiminde bir gövdeden oluşur; bu beden üstünde, iş miline nazaran yönlendirilebilen bir tabla bulunur. Ağır ve büyük parçaları delmede kullanılan radyal matkap tezgâhı'nın boyutları büyüktür; iş mili, gövdeye bağlı bir düşey kolon üstünde yükselebilen ve dönebilen bir kol üstünde yatay olarak yer değiştirebilir. Derin delikler açmada kullanılan yatay matkap tezgâhı'nm iş mili oldukça yüksek hızla (3 000 ile 4 000 dev/dk) döner; bu tezgâhta ilerleme hareketini delinecek parça (mesela tüfek namlusu) yapar. Çok iş ulusal matkap tezgâhı seri üretim işlerinde kullanılır: konumları ayarlanabilen iş milleri teleskobik millerle ve üniversal kavramalarla tahrik edilir.
• Matkap ucu. Matkap ucu, üstüne çapça karşıt iki helisel oluk açılmış, silindir gövdeli dönel bir takımdır; olukların takımın ucunu oluşturan konik ile arakesitleri iki kesici kenar, doğrusu kesme ağzı oluşturur; bu kesici kenarlar kendileri ile 125 ile 130°'lik bir açı meydana getiren enine bir kenarla birleştirilmiştir; koniğin tepe açısı çoğu zaman 118°'dir. Minik çaplı ve yaygın olarak kullanılan matkap uçları silindir bir uçla, diğerleriyse bir konik (mors koniği) uçla tespit edilir. Matkap ucunun ve iş parçasının göreli dönme ve eksenel ilerleme hareketleri talaş oluşumuna niçin olur ve delme işlemini gerçekleştirir (matkap tezgâhında matkap ucu döner ve ilerler; freze tezgâhında matkap ucu döner ve parça ilerler; torna tezgâhında parça döner ve matkap ucu ilerler). Helisin eğim açısı, işlenecek malzemenin cinsine bağlıdır; bu açı emek verme esnasında talaşın iyice boşalmasına ve takımın kesme sıvısıyla yağlanmasına olanak verecek şekilde düzenlenir. Sert ve aşındırıcı malzemeleri delmede ucunda metal karbürden bir kısmı olan eklemeli matkap uçlan kullanılır. Punta matkap uçlandın her iki ucu 60°Tik bir koniden oluşur; bunlar parçalara punta ve gezer punta delikleri (dayanak) işlerler. Kademeli matkap ucu değişik çaplardaki eş merkezli delikleri aynı anda delmede kullanılan hususi bir matkap ucudur. Matkap uçları taşlama kanalıyla bilenir; bileme esnasında, doğru bir delmenin gerektirdiği bakışıma ve çeşitli açılara dikkat edilmesi gerekir.
—Kuyuc. ve Mâd. oc. Darbe yöntemiyle meydana gelen bir sondajda, sondaj çubuğunun ya da kablonun ucuna tespit edilen matkap darbelerle çalışır Petrol sanayisinde, "matkap" sözcüğünün kullanımı darbe yöntemiyle oluşturulan kuyular dönemine rastlar; sonrasında dönmeli kuyu açma takımları için de aynı sözcük kullanılmıştır. Bu takımlar içinde en yaygın olanı üç konili matkaptır. Kazılacak kayaçların türüne ve yapısına nazaran değişik tipte matkaplar vardır. “Kuyu açma takımı†terimi çoğunlukla “matkap" sözcüğünün yerine kullanılır; bir karot alma işleminde ise bu takıma "karot alıcı" denir.
—Marangl. Marangozlukta kullanılan başlıca matkap türleri şunlardır: amerikan matkapları, her türlü kavela deliği ve köşeli delik delmede kullanılır; derin helisel kanallı olan bu matkapların sapları kesik mevzu, gövdeleri silindir biçimindedir; bu grupta yer edinen Duglas matkabı çift, Irvin ve Levis matkapları tek kanallıdır; budak matkabı, budak ve yama yeri açmaya yarar; kaşık matkabı ufak çaplı delikleri delmek için kullanılan kolay yapılı matkaplardır; salyangoz matkapları konik gövdeli sivri uçlu ve helisel kanallıdır; çoğu zaman ağaç vidası deliklerini delmede kullanılır. Ek olarak, kesici ağzı genişletilebilen ayarlı matkaplar; dibi düz delikleri açmada kullanılan Forstner matkapları; bindirme menteşe yuvalarını açmaya yarayan menteşe matkapları da vardır.
.
Kaynak: Büyük Larousse
Delik delme ve havşa açma işlemleri için kullanılan el aletlerine el breyizi denir. Bu aletler halk içinde matkap olarak geçse de matkap el breyzine bağlanan kesici ve delici uçtur.
Kolla eski tip ve elektrikle çalışanları vardır. Kolla çalışanları kolay yapıdadır. Bir dayanak, mandren ve dairesel hareketi elde eden bir koldan ibarettir. Artık bu eski tip olanlarından piyasada kalmamıştır. Elektrikle çalışanları ise, kumanda tertibatı, elektrik motoru ve direkt doğruya motor miline takılı bir mandrenden ibarettir. Darbeli ve darbesiz kullanımı mevcuttur. Darbeli emek verme ayarında duvar ve beton seçimi blokların delinmesi için beton matkabıyla meydana getirilen delme işleminde kullanılır. Darbesiz ayar ise metal ahşap benzer biçimde malzemelerin delinmesi için kullanılır. Delinecek malzemeye nazaran kullanılacak matkap ucu değişmiş olur.
Metal malzemeleri delme esnasında eğer matkap çapı küçükse yüksek süratli devirde delmek gerekir. Matkap çapı büyüdükçe devirde düşürülür. İnce matkap ucuyla delik delmede eğer düşük hız kullanırsak ucu kırma olasılığımız yüksektir. Ek olarak çok büyük çaplardaki matkap uçları ile yüksek devirde kullanım neticesinde matkabı durağan(durgun) tutamaz ve bir yerimize zarar verebiliriz. Delik delme esnasında eğer ısınma fazla ise soğutma sıvısı kullanabiliriz. Bu da matkabı yakmamıza engel olur.
Kullanımı;
Kullanılacak malzemeye nazaran matkap ucu seçilir. Mandren(matkap ucunu tutan kısım) matkap ucunun gireceği kadar el ya da var ise anahtar ile açılır. Seçilen matkap ucu mandreni merkezleyecek şekilde yerleştirilir ve mandren sıkılır. Eğer matkap ucu beton ve benzeri bir alanda delme amaçlı kullanılacak ise darbeli konum seçilmeli ötekiler için darbesiz ayar seçilmelidir. Eğer ince bir matkap ucu kullanıyorsak yüksek bir devir seçmeliyiz. Tüm ayarlamalar yapıldıktan sonrasında el breyiz kolundan ve tetik tutamağından sıkıca tutulur. Delinecek alana matkap ucu getirilerek matkap çalıştırılır ve delme işlemi yapılır. Eğer büyük bir delik açılacaksa önden ufak çapta bir matkap ucuyla kılavuz delik açılabilir. Eğer deliğin yeri mühim ve kaymasını istemiyorsanız delinecek yeri nokta ile işaretleyip matkap ucunun kaymamasını sağlayabilirsiniz.
Eğer matkap ucu kırılıyor ise;
İlerleme ve talaş alma büyüktür.
Kesme hızı yüksektir.
Matkap körlenmiştir.
Matkap zırhı aşınmıştır.
Talaş dışarıya atılamazsa, kırılır.
Soğutma sıvısı yetersiz ise, kırılır.
Matkap doğru bilenmemiştir.
İş parçası sağlam bağlanmamıştır, hareket ediyordur.
İş ekseni ile matkap ekseni aynı doğrultuda eğer olmazsa, kırılır.(parçayı çapraz delmek benzer biçimde..)
Matkap kullanımı esnasında koruyucu giysilerimizi ve gözlüklerimizi kesinlikle takmalıyız. Uygun devirde uygun matkap ucuyla delme işlemini yapmalıyız. İş parçasını düzgünce sabitlemeli ve el breyzini uygun şekilde sıkıca tutmalıyız. Gereksiz malzemeleri ve kişileri ortamdan uzaklaştırmalıyız.
Rüyada Matkap Görmek
YORUMLAR