Mayalar yaşıyor mu? Günümüzde Maya Uygarlığı'na mensup olan Çağıl Yucatan Mayaları, Yucatan yarımadasındaki nüfusun en büyük ...
Mayalar yaşıyor mu?
Günümüzde Maya Uygarlığı'na mensup olan Çağıl Yucatan Mayaları, Yucatan yarımadasındaki nüfusun en büyük kısmını meydana getirirler.
Mayalar
Orta ABD'nın Kızılderili halkı. Kelimenin tam anlamıyla maya, Yucatan yarımadası yerlilerine ve onların anadillerine verilen addır. Bununla beraber, eski maya uygarlığı. Mayaların kültür bölgesi ya da maya-kişe dil gruplarını belirtmek şeklinde çeşitli ve geniş anlamlar da taşır.
Çağıl Yucatan Mayaları
Günümüzde, Mayalar etnik yönden, Yucatan yarımadasındaki nüfusun en büyük kısmını meydana getirirler. Fizik olarak kısa boylu (boy ortalaması: erkeklerde, 1,55 m; hanımlarda, 1,42 m'dir), güçlü yapılı, son aşama yuvarlak kafalı, derileri bakır renginde ya da siyahla koyu kahverengi arası, düz, kalınca saçlı insanlardır. Birçoğunun gözlerinde epikantus vardır. Kültür yönünden, yerli yaşam seviyesi köklü değişimlere uğramıştır: bu değişiklik, ilkin İspanyol fetih ve sömürgeleştirmesiyle, sonrasında da, batı endüstri medeniyetinin etkisiyle oldu. Bu etkenler yarımadanın doğu kısmında (Quintana Roo) çok daha azca duyuldu. Bölge halkı sömürgeleştirme esnasında İspanyollara karşı ayaklandı ve büyük bir inatla geleneklerini korudu. 1847'de, Meksika'nın bağımsızlığını kazanmasından sonrasında, Yucatan'ın, İspanyolların üç yüzyıldan beri sömürgeler kurmuş oldukları bölgelerde yaşayan yerliler, beyaz şeflerine karşı ayaklandılar (Kastlar savaşı).
Ayaklanma 1850'de bastırıldığı süre bir kısım halk Quintana Roo cengellerine kaçtılar ve burada 1901'e kadar silâhlı direnmeye devam ettiler. Hattâ bu tarihten sonrasında bile, Quintana Roo'nun iç kısımlarında yaşayan yerli topluluklar ayrı yaşama siyasetini sürdürdüler ve Federal hükümetin herhangi bir müdahalesine karşı koydular ve siyasal bakımdan geleneksel kabile teşkilâtına döndüler, fakat 1935'ten itibaren Meksika milletinin bir parçası olma eğilimini gösterdiler.
Eski Mayalar
Bölge, İspanyolöncesi maya medeniyetinin yayılmış olduğu alan şu bölgeleri kapsar: bugünkü Guatemala ve İngiliz Hondurası'nın tümü; Batı Honduras; El Salvador ve Meksika'da, Chiapas ve Tabasco'nun doğu kısımları; Campeche ve Yucatan devletleri ve Quintana Roo bölgesi. Bu coğrafi alan, Avrupalıların keşfi esnasında maya-kişe dili konuşulan alanla derhal derhal aynıdır. Yalnız Huaxtec'ler (Huastec'ler) maya-kişe dil grubuna ilişkin bir dil konuşmakla beraber, ispanyolöncesi maya sahasının haricinde bırakılırlar.
Arkeologlar, Huaxtec'lerin dil yönünden akraba sayıldıkları Mayalardan, çok eski bir tarihte (bir ihtimal M.Ö. 1000 senesinde ya da daha da ilkin) ayrıldıklarını ve huaxtec kültürünün öteki maya kültürlerinden geniş seviyede değişik bulunduğunu ortaya koydular. Buna karşılık fetih esnasında, Guatemala'nın pasifik kıyılarında ve Lempa ırmağının güneydoğusunda El Salvador'da oturan Pipil'leri de eski maya alanına sokmak gerekir. Pipil'ler Orta Meksika'nın nahuatl dilinin değişik bir şekli olan nahuat dilini konuşurlardı.
Bununla beraber arkeologlar Pipil'lerin oturmuş olduğu bölgenin, Guatemala dağlık bölgelerinin ve Batı Honduras'ın tarihiyle yakından bağlantılı bulunduğunu ispatladılar. Hem coğrafya, hem tarih açısından Maya'yı üç kısma ayırmak mümkündür:
1. Şimal Maya, 18 aşama 30' şimal enlemini geçen Yucatan yarımadasını kapsar.
2. Merkezi Maya, bu çizginin güneyindeki ovalar ve dağ etekleriyle Chiapas-Guatemala dağlık bölgelerinin kuzeyini kapsar.
3. Cenup Maya, Chiapas Guatemala dağlık bölgelerini, Guatemala'nın pasifik kıyılarının batısına düşen kısmını içine alır.
Kültür yönünden Maya, etnologların Meso-ABD adını verdikleri geniş kültür alanının cenup kısmını teşkil eder. Meso-ABD, Merkezi ve Cenup Meksika'yı, İngiliz Hondurası'nı, Guatemala'yı, Batı Honduras'ı ve El Salvador'u kapsar. Bölgesel ayrılıklara karşın, İspanyolöncesi devirlerde Maya'da gelişen medeniyetler temel olarak yerleşik tarımın köklerini de kapsayan ortak bir kültürü paylaşır. Bu kültürün başlangıcı M.Ö. 1000 yılından öncesine kadar çıkar.
DEVAMI :
Maya Uygarlığı (Mayalar)
Mayalar, Aztekler ve İnkalar hakkında bilgi verir misiniz?
Tupac Shakur yaşıyor mu?
Bu bildiri 'en iyi çözüm' seçilmiştir.
Mayalar
Orta ABD'nın Kızılderili halkı. Kelimenin tam anlamıyla maya, Yucatan yarımadası yerlilerine ve onların anadillerine verilen addır. Bununla beraber, eski maya uygarlığı. Mayaların kültür bölgesi ya da maya-kişe dil gruplarını belirtmek şeklinde çeşitli ve geniş anlamlar da taşır.
Çağıl Yucatan Mayaları
Günümüzde, Mayalar etnik yönden, Yucatan yarımadasındaki nüfusun en büyük kısmını meydana getirirler. Fizik olarak kısa boylu (boy ortalaması: erkeklerde, 1,55 m; hanımlarda, 1,42 m'dir), güçlü yapılı, son aşama yuvarlak kafalı, derileri bakır renginde ya da siyahla koyu kahverengi arası, düz, kalınca saçlı insanlardır. Birçoğunun gözlerinde epikantus vardır. Kültür yönünden, yerli yaşam seviyesi köklü değişimlere uğramıştır: bu değişiklik, ilkin İspanyol fetih ve sömürgeleştirmesiyle, sonrasında da, batı endüstri medeniyetinin etkisiyle oldu. Bu etkenler yarımadanın doğu kısmında (Quintana Roo) çok daha azca duyuldu. Bölge halkı sömürgeleştirme esnasında İspanyollara karşı ayaklandı ve büyük bir inatla geleneklerini korudu. 1847'de, Meksika'nın bağımsızlığını kazanmasından sonrasında, Yucatan'ın, İspanyolların üç yüzyıldan beri sömürgeler kurmuş oldukları bölgelerde yaşayan yerliler, beyaz şeflerine karşı ayaklandılar (Kastlar savaşı).
Ayaklanma 1850'de bastırıldığı süre bir kısım halk Quintana Roo cengellerine kaçtılar ve burada 1901'e kadar silâhlı direnmeye devam ettiler. Hattâ bu tarihten sonrasında bile, Quintana Roo'nun iç kısımlarında yaşayan yerli topluluklar ayrı yaşama siyasetini sürdürdüler ve Federal hükümetin herhangi bir müdahalesine karşı koydular ve siyasal bakımdan geleneksel kabile teşkilâtına döndüler, fakat 1935'ten itibaren Meksika milletinin bir parçası olma eğilimini gösterdiler.
Eski Mayalar
Bölge, İspanyolöncesi maya medeniyetinin yayılmış olduğu alan şu bölgeleri kapsar: bugünkü Guatemala ve İngiliz Hondurası'nın tümü; Batı Honduras; El Salvador ve Meksika'da, Chiapas ve Tabasco'nun doğu kısımları; Campeche ve Yucatan devletleri ve Quintana Roo bölgesi. Bu coğrafi alan, Avrupalıların keşfi esnasında maya-kişe dili konuşulan alanla derhal derhal aynıdır. Yalnız Huaxtec'ler (Huastec'ler) maya-kişe dil grubuna ilişkin bir dil konuşmakla beraber, ispanyolöncesi maya sahasının haricinde bırakılırlar.
Arkeologlar, Huaxtec'lerin dil yönünden akraba sayıldıkları Mayalardan, çok eski bir tarihte (bir ihtimal M.Ö. 1000 senesinde ya da daha da ilkin) ayrıldıklarını ve huaxtec kültürünün öteki maya kültürlerinden geniş seviyede değişik bulunduğunu ortaya koydular. Buna karşılık fetih esnasında, Guatemala'nın pasifik kıyılarında ve Lempa ırmağının güneydoğusunda El Salvador'da oturan Pipil'leri de eski maya alanına sokmak gerekir. Pipil'ler Orta Meksika'nın nahuatl dilinin değişik bir şekli olan nahuat dilini konuşurlardı.
Bununla beraber arkeologlar Pipil'lerin oturmuş olduğu bölgenin, Guatemala dağlık bölgelerinin ve Batı Honduras'ın tarihiyle yakından bağlantılı bulunduğunu ispatladılar. Hem coğrafya, hem tarih açısından Maya'yı üç kısma ayırmak mümkündür:
1. Şimal Maya, 18 aşama 30' şimal enlemini geçen Yucatan yarımadasını kapsar.
2. Merkezi Maya, bu çizginin güneyindeki ovalar ve dağ etekleriyle Chiapas-Guatemala dağlık bölgelerinin kuzeyini kapsar.
3. Cenup Maya, Chiapas Guatemala dağlık bölgelerini, Guatemala'nın pasifik kıyılarının batısına düşen kısmını içine alır.
Kültür yönünden Maya, etnologların Meso-ABD adını verdikleri geniş kültür alanının cenup kısmını teşkil eder. Meso-ABD, Merkezi ve Cenup Meksika'yı, İngiliz Hondurası'nı, Guatemala'yı, Batı Honduras'ı ve El Salvador'u kapsar. Bölgesel ayrılıklara karşın, İspanyolöncesi devirlerde Maya'da gelişen medeniyetler temel olarak yerleşik tarımın köklerini de kapsayan ortak bir kültürü paylaşır. Bu kültürün başlangıcı M.Ö. 1000 yılından öncesine kadar çıkar.
DEVAMI :
YORUMLAR