Mektup nedir, ne demek? Mektubun özellikleri tam olarak nedir? Hem bütün ülkelerce hem de devletimizde derlenmiş mektup örnekleri MEKTUP, ...
Mektup nedir, ne demek? Mektubun özellikleri tam olarak nedir? Hem bütün ülkelerce hem de devletimizde derlenmiş mektup örnekleri
MEKTUP, Ar, mektub (kitabetken) yazılmış, yazılı iletişim aracı. Mektup bir edebiyat türü değildir; anlatı türünün şahsi ve hususi görünümlerinin bir çeşididir. Edebiyata girmesi, yazılışında güzel sanat kıymeti taşıyan bir aslı yüklenmesiyle olanaklıdır.
Bu bakımdan edebiyatçıların, yeteneklerinin ister istemez su yüzüne çıkmış olduğu hususi mektuplarıyla mektup şeklinde hazırlanmış edebiyat eserleri ön planda gelir. Telgrafın, telefonun, telsiz haberleşmesinin, bu araçların kamuya mal edilişiyle genişleyen radyo ve televizyonun, mektup gereksinimini çok zayıflattığı, bir mekanda hiçe indirdiği de gözlenen bir durumdur.
Ama yüzyıllar boyu yazılan ve günümüze ulaşan mektuplar mühim birer belge niteliğindedir. Mesela Mozart’ın 3 bin mektubunun, Van Gogh’un 650’si derlenip basılmış haberleşmesinin, 18 bin mektubu olduğu belirtilen Voltaire’in çabasının kıymeti daha iyi anlaşılır. Mektuplaşma şeklinde düzenlenmiş edebiyat eserleri içinde ilk akla gelenler: Pamela (Richardson), Julie ya da Yeni Heloise (J.J.Rousseau), Tehlikeli İlişkiler (Ch. de Laclos), Genç Werther’in Acıları (J. W. Goethe), Hyperion (Hölderlin), Oberman (Senoncour), Acem Mektupları (Montesquieu), İngiltere Mektupları (Voltaire)…
Türk Edebiyatında: Mutallak (Hüseyin Rahmi Gürpınar), Handan (Halide Edip Adıvar), Bir Hanım Düşmanı (Reşat Nuri Güntekin), Sevda Ardında (H. R. Gürpınar, yalnız ikinci bölüm), Ömer Seyfettin’in bir takım öyküleri, Y. K. Karaosmanoğlu’nun öyküsü, Sait Faik’in öyküsü, Havada Bulut’ta Birinci Mektup, İkinci Mektup, Sonu)…
Divan edebiyatı güzellik anlayışına bakılırsa biçimlenmiş inşa ismi verilen uyaklı ve süslü nesir örnekleri şeklinde eski mektuplar da münşeat denen derlemeler içinde yer alır. (Fuzuli’nin Şikayetname diye malum mektubu). Hakkaten mektup yerine ümmet edebiyatı beğenisi içinde şu sözcükler de uzun süre geçerli olmuştur: Ariza, kaime, şukka, name, uhuvvetname, meveddetname, muhabbetname, tezkire, varakpare, kâğıt. Mevzularına bakılırsa de arzıhal, tebrikname, tehniyename, taziyename, cevapname, teşekkür, takriz, davetname, niyazname, müzekkere… Kitaplaşmış mektup derlemeleri: Ahmet Mithat-Muallim Naci: Muhaberat ve Muhaverat (1895), Aziz Efendi: Münşeat-ı Aziziye fi Asar-ı Osmaniye (1875), Beşir Fuat-Nazlı Necip: Mektubat (1889), Münşeatü’s-Selatin-i Feridun Bey, Fuzuli’nin Mektupları (Dr. Abdülkadir Karahan) 1948, Abdülhak Hamit Tarhan: Mektuplar (2 ten, zamanı yok),
Eski alfabemizle basılmış bu örnekleri yeni alfabemizle basılmış eserler sıralaması izler: Mustafa kemal atatürk’ün Hususi Mektupları (Sadi Borak) 1970, Namık Kemal’in Hususi Mektupları (F. A. Tansel), 1967, 2. ten, 1960, III. ten 1973, Namık Kemal’in Mektupları (Ö. F. Akün) 1971, Nazım Hikmet: Oğlum Canım Evladım, Memedim (Cezaevinden Memet Fuat’a Mektuplar) 1968, Kemal Tahir’e Mapushaneden Mektuplar (1968) Cahit Sıtkı Tarancı: Ziyaya Mektuplar (1957), Yaşar Nabi Nayır: Arkadaş Mektupları, Mektuplarıyla Edebiyatçılarımız (1972), Ziya Gökalp Külliyatı içinde II. Limni ve Malta Mektupları (F. A. Tansel 1965, Ziya Gökalp’in Aile Mektupları (A. N. Göksel) 1965, Ömer Seyfettin’in Mektupları (Ali Canip) 1947, Ahmet Haşim’in bir takım mektupları (Y. K. Karaosmanoğlu) 1933, H. R. Gürpınar’ın 20 mektubu (R. A. Sevengil, 1934, 1944), Azra Erhat: Mektuplarıyla Halikarnas Balıkçısı (1976), Sabahattin Eyüpoğlu; Kardeş Mektupları (1985) Nazım Hikmet: Bursa Cezaevinden Va-Nu’lara Mektuplar (1986), Ahmet Hamdi Tnpı-nar’ın Mektupları (Zeynep Kerman) 1974… Bir takım seyahat noktaları (yolculuk-yazıları) da mektup şeklinde daha içten ve doğru gözlemli görünür: Cenap Şahabettin: Hac Yolunda (1925), Avrupa Mektupları (1919), Ahmet Rasim: Romanya Mektupları (1917), Falih Rıfkı Atay: Londra Konferansı Mektupları (1933)…
YORUMLAR