MERMİ a. (ar mermi). 1. Sil. Herhangi bir silahla, belirli bir doğrultuya gore hız verilmiş cisim. (Bk. ansikl. böl.) 2. Aydınlatma ...
MERMİ a. (ar mermi).
1. Sil. Herhangi bir silahla, belirli bir doğrultuya gore hız verilmiş cisim. (Bk. ansikl. böl.)
2. Aydınlatma mermisi, eskiden arazinin bir bölümünü aydınlatmada kullanılan büyük mermi. || Eğitim ya da manevra mermisi, mermisi kartondan, plastikten ya da tahtadan olan, kuru sıkı fişek. || Ek itimli mermi, tepkimeli iticilerle donatılmış top mermisi; yörüngesinin belli bir kısmı üstünde çalışmaya süregelen bu iticiler erimi artırır. || Yitik mermi, hedefini yitiren, sadece gene de tehlikeli olan mermi. || Patlayıcı mermi, DUMDUM'un eşanlamlısı. || Tanksavar mermisi, çoğu zaman tanklara karşı kullanılan minik çaplı mermi.
*-*Balis. Mermi yatağı - YATAK. || Mermi yolu - YOL.
*-*ANSİKL. Sil. Mermi görevi meydana getiren ilk cenk araçları, önceleri elle, sonrasında sapan, boru ya da yayla atılan taş ya da oklardı. Yavaş yavaş bu araçlar geliştirildi: oklara, kuyruk tüyü ve mızraklarda olduğu şeklinde taştan ya da demirden sivri uçlar takıldı. Şehir kuşatmalarında ilkin muntazam organik biçimli, sonrasında elle yuvarlaklaştırılmış taşlar kullanıldı. Bunların yerini ilk alev ateş silahlarda kullanılan, toplar için dökme demirden, demirden ya da kurşundan gülleler ya da mermiler, ondan sonra da arbeküzler, alaybozanlar ve tüfekler için kurşun mermiler aldı. Topçu sınıfındaki gelişmeler, patlayıcı doldurulmuş içi oyuk bir mermi olan ve bir tapa yardımıyla patlayan sivri uçlu silindirsel top mermileri şeklinde aerodinamik mermilerin kullanılmasıyla kendini gösterdi. Çağdaş mermiler (kurşun, top mermisi, bomba, roket, güdümlü mermi vb.) delici, patlayıcı, yangın çıkarıcı ya da zehirleyici, mermilerdir. Nihayet, nükleer çağ hava kuvvetleri (1945) ve topçu sınıfı (1952) için yeni mermiler yapılmasına yol açtı.
Çeşitli mermilerin yarattığı etkisinde bırakır, bu mermilerin özelliklerine (ağırlık, metalin eşeysel, yazım hakkı), ateşleme düzenlerine (çarpmalı, tavikli ya da taviksiz, ihtiraklı), kalıcı sertlik güçlerine, düşüş açılarına ve arazinin yapısına bağlıdır. Sertlik gücü ve patlama, sonunda parçalanmalara neden olan, bilhassa bükülme, girme ve mahalli dağılma etkilerine neden olur. Çarpmak mermiyle atış esnasında, vuruş noktasından sonrasında merminin izlediği yol aslında düşüş açısına bağlıdır. (MERMİ yolu.) Düşüş açısı 15°'den azsa, top mermisi seker ve zeminde “mermi izi" denen bir iz bırakır; bu açı 15° ile 25° arasındaysa, top mermisi toprağa girer, sonrasında seker ya da zeminde azca derin bir yerde kalır; 25° ile 40° arasındaysa, mermi belirli bir derinliğe gömülür. Hafifçe zemine girdikten sonrasında patlayan top mermisi huni biçiminde bir çukur açar. Derinde patlarsa bir fare yolu oluşturur. Mermilerin toprağa derin girmesi için, mermi çapının ve düşüş açısının büyük olması gerekir. Top mermisi havada parçalanarak, merminin çeperlerinden çıkan ve çevreye dik olarak saçılan parçalar oluşturur; bu parçalar üç demet halindedir: ileri fırlayan parçalar, burun demetini; top mermisinin eksenine dik olan ve zeminde "balta darbesi" biçiminde iz bırakan parçalar, yan demetini; geriye sıçrayan parçalar ise dip demetini oluşturur. Bir merminin patlamasıyla açığa çıkan gazlar çok zararlıdır (karbonmonoksit). Top mermisi toprak haricinde patlarsa, bu gazlar bir esinti tesiri yaratır. Bir merminin tesiri, patlayıcı randımanına bağlıdır (patlayıcının ağırlığının, merminin toplam ağırlığına oranı): bu da, merminin çapıyla beraber artar. Çelikleştirilmiş dökme demirden top mermilerinin randımanı, çelik top mermilerinden daha azdır, sadece bunlar azca uzağa giden daha çok parça meydana getirirler. Top mermileri için en uygun patlama yüksekliği, çapa gore 10 ile 30 m içinde değişmiş olur. Yüksekte patlama, gerek ihtiraklı atışla, gerek tavikli tapalarla meydana getirilen sekmeli atışla elde edilebilir. Misketli top mermisiyle ihtiraklı atış yapılırsa, koni biçiminde bir demet modana gelir ve misketler, toprak üstünde eliptik bir eğri içinde dağılır; bu eliptik eğrinin atış hattına yönelen büyük ekseni 100-150 m, minik ekseni ise 20-25 m'dir. Delici mermiler ve dip tapalı zırh mermileri metal zırhları ve betonu deler. Yangın mermileri fosforla doldurulmuştur. Birinci Dünya savaşı'nda çok kullanılan zehirleyici mermilerde, dokulara, solunum ve sindirim yollarına tesir eden zehirleyici bileşimler bulunur.
Çukur yazım haklı mermiler ise bilhassa zırhlara karşı etkilidir. Sis mermileri, zemin üstündeki rüzgâr hızı 10 m/sn'den azsa görmeyi engellemiş olan bir sis perdesi meydana getirir; rutubet ve nebat örtüsü, etkilerini artırır; bu mermiler tanzim atışını kolaylaştırmak için kullanılır.
Atış alanlarında ya da topçuların toplanma yerinde bulunan patlamamış mermilerin imhası, bu işlemi imha uzmanlarına yerinde yaptıran askeri makamlara düşer. Sivil müdafa iki dünya savaşından kalan mermileri bulmaya ve imha etmeye çalışır.
1. Sil. Herhangi bir silahla, belirli bir doğrultuya gore hız verilmiş cisim. (Bk. ansikl. böl.)
2. Aydınlatma mermisi, eskiden arazinin bir bölümünü aydınlatmada kullanılan büyük mermi. || Eğitim ya da manevra mermisi, mermisi kartondan, plastikten ya da tahtadan olan, kuru sıkı fişek. || Ek itimli mermi, tepkimeli iticilerle donatılmış top mermisi; yörüngesinin belli bir kısmı üstünde çalışmaya süregelen bu iticiler erimi artırır. || Yitik mermi, hedefini yitiren, sadece gene de tehlikeli olan mermi. || Patlayıcı mermi, DUMDUM'un eşanlamlısı. || Tanksavar mermisi, çoğu zaman tanklara karşı kullanılan minik çaplı mermi.
*-*Balis. Mermi yatağı - YATAK. || Mermi yolu - YOL.
*-*ANSİKL. Sil. Mermi görevi meydana getiren ilk cenk araçları, önceleri elle, sonrasında sapan, boru ya da yayla atılan taş ya da oklardı. Yavaş yavaş bu araçlar geliştirildi: oklara, kuyruk tüyü ve mızraklarda olduğu şeklinde taştan ya da demirden sivri uçlar takıldı. Şehir kuşatmalarında ilkin muntazam organik biçimli, sonrasında elle yuvarlaklaştırılmış taşlar kullanıldı. Bunların yerini ilk alev ateş silahlarda kullanılan, toplar için dökme demirden, demirden ya da kurşundan gülleler ya da mermiler, ondan sonra da arbeküzler, alaybozanlar ve tüfekler için kurşun mermiler aldı. Topçu sınıfındaki gelişmeler, patlayıcı doldurulmuş içi oyuk bir mermi olan ve bir tapa yardımıyla patlayan sivri uçlu silindirsel top mermileri şeklinde aerodinamik mermilerin kullanılmasıyla kendini gösterdi. Çağdaş mermiler (kurşun, top mermisi, bomba, roket, güdümlü mermi vb.) delici, patlayıcı, yangın çıkarıcı ya da zehirleyici, mermilerdir. Nihayet, nükleer çağ hava kuvvetleri (1945) ve topçu sınıfı (1952) için yeni mermiler yapılmasına yol açtı.
Çeşitli mermilerin yarattığı etkisinde bırakır, bu mermilerin özelliklerine (ağırlık, metalin eşeysel, yazım hakkı), ateşleme düzenlerine (çarpmalı, tavikli ya da taviksiz, ihtiraklı), kalıcı sertlik güçlerine, düşüş açılarına ve arazinin yapısına bağlıdır. Sertlik gücü ve patlama, sonunda parçalanmalara neden olan, bilhassa bükülme, girme ve mahalli dağılma etkilerine neden olur. Çarpmak mermiyle atış esnasında, vuruş noktasından sonrasında merminin izlediği yol aslında düşüş açısına bağlıdır. (MERMİ yolu.) Düşüş açısı 15°'den azsa, top mermisi seker ve zeminde “mermi izi" denen bir iz bırakır; bu açı 15° ile 25° arasındaysa, top mermisi toprağa girer, sonrasında seker ya da zeminde azca derin bir yerde kalır; 25° ile 40° arasındaysa, mermi belirli bir derinliğe gömülür. Hafifçe zemine girdikten sonrasında patlayan top mermisi huni biçiminde bir çukur açar. Derinde patlarsa bir fare yolu oluşturur. Mermilerin toprağa derin girmesi için, mermi çapının ve düşüş açısının büyük olması gerekir. Top mermisi havada parçalanarak, merminin çeperlerinden çıkan ve çevreye dik olarak saçılan parçalar oluşturur; bu parçalar üç demet halindedir: ileri fırlayan parçalar, burun demetini; top mermisinin eksenine dik olan ve zeminde "balta darbesi" biçiminde iz bırakan parçalar, yan demetini; geriye sıçrayan parçalar ise dip demetini oluşturur. Bir merminin patlamasıyla açığa çıkan gazlar çok zararlıdır (karbonmonoksit). Top mermisi toprak haricinde patlarsa, bu gazlar bir esinti tesiri yaratır. Bir merminin tesiri, patlayıcı randımanına bağlıdır (patlayıcının ağırlığının, merminin toplam ağırlığına oranı): bu da, merminin çapıyla beraber artar. Çelikleştirilmiş dökme demirden top mermilerinin randımanı, çelik top mermilerinden daha azdır, sadece bunlar azca uzağa giden daha çok parça meydana getirirler. Top mermileri için en uygun patlama yüksekliği, çapa gore 10 ile 30 m içinde değişmiş olur. Yüksekte patlama, gerek ihtiraklı atışla, gerek tavikli tapalarla meydana getirilen sekmeli atışla elde edilebilir. Misketli top mermisiyle ihtiraklı atış yapılırsa, koni biçiminde bir demet modana gelir ve misketler, toprak üstünde eliptik bir eğri içinde dağılır; bu eliptik eğrinin atış hattına yönelen büyük ekseni 100-150 m, minik ekseni ise 20-25 m'dir. Delici mermiler ve dip tapalı zırh mermileri metal zırhları ve betonu deler. Yangın mermileri fosforla doldurulmuştur. Birinci Dünya savaşı'nda çok kullanılan zehirleyici mermilerde, dokulara, solunum ve sindirim yollarına tesir eden zehirleyici bileşimler bulunur.
Çukur yazım haklı mermiler ise bilhassa zırhlara karşı etkilidir. Sis mermileri, zemin üstündeki rüzgâr hızı 10 m/sn'den azsa görmeyi engellemiş olan bir sis perdesi meydana getirir; rutubet ve nebat örtüsü, etkilerini artırır; bu mermiler tanzim atışını kolaylaştırmak için kullanılır.
Atış alanlarında ya da topçuların toplanma yerinde bulunan patlamamış mermilerin imhası, bu işlemi imha uzmanlarına yerinde yaptıran askeri makamlara düşer. Sivil müdafa iki dünya savaşından kalan mermileri bulmaya ve imha etmeye çalışır.
Kaynak: Büyük Larousse
Sıkıdüzen - 7 Mermi
Erkan Mermi a.k.a Sarraf Eko
Erkan Mermi - Aksiyon
YORUMLAR