Mondros Atşekes antlaşması sonrası yurdumuzda kurulmuş olan Ulusal Varlığa Düşman Cemiyetler / Dernekler ve bu yapıların gayeleri hakkında b...
Mondros Atşekes antlaşması sonrası yurdumuzda kurulmuş olan Ulusal Varlığa Düşman Cemiyetler / Dernekler ve bu yapıların gayeleri hakkında bilgilendiren yazımız.
A- MİLLİ VARLIĞA DÜŞMAN DERNEKLER
Barış ve Selamet-i Osmaniye Fırkası
Ateşkes sonrası İstanbul’un en fazla sesini duyuran partilerinden biriydi. Sarayla yakın ilişkisi vardı. Vatanın kurtuluşunu padişah ve halifenin buyruklarına sıkı sıkıya uymakta görüyordu.
Kürdistan Teali Derneği
İngiliz işgal makamlarından yardım gören kişilerce kurulmuştu. Bağımsız bir Kürdistan Devleti oluşturmayı amaçlıyordu.
Teali İslam Derneği
Üyeleri ve kurucuları, periyodunun medrese hocalarıydı. Devletin kurtuluşunu kuvvet yerine din esaslarına dayanan bir örgütlenmede aramak gereğini savunuyordu. Gayeleri saltanat ve hilafetin enerjisini artırmaya yönelikti.
İngiliz Muhipler Derneği
Üyeleri içinde Vahdettin ve Damat Ferit’in de yer almış olduğu bu kurum, koyu ingiltere yanlısıydı. Derneğin gösterim organlarında ingilizlerden “asil millet” diye sözedilmekte, İngiliz himayesinin ülkeyi kurtaracağı ve uygarlaştıracagı savunulmaktaydı. Aslolan gayesi ise, Anadolu’daki ulusal direnişi yok etmekti.
Özgürlük ve İtilaf Fırkası
Bu fırka (parti) İttihat ve Terakki düşmanlığıyla tanınmıştı. Anadolu hareketine karşı en şiddetli tepkileri göstermiş ve Ulusal Savaşım’ye karşı olan örgütleri etrafına biriktirerek muhalefeti kitleleştirmiştir.
B- AZINLIKLARIN ÇALIŞMALARI
İşgallerin başlamasıyla beraber azınlıklar faaliyetlerini arttırdılar. Bilhassa Rumlar ve Ermeniler; İngiliz ve Fransızlar’dan aldıkları yardım ve yüreklilikle türlü dernekler kurdular.
Mavri Mira Derneği
İstanbul’da Rum Patrikhanesi’nde kurulmuştu. Patrik vekili, derneğin başkanıydı. Direkt doğruya Yunanistan’tan buyruk alan bu teşkilat, Bizans İmparatorluğu’nu tekrardan canlandırmayı ve Ege Bölgesi’nde ilerleyen Yunan kuvvetlerine yardım sağlamayı amaçlamıştı. Yunan Kızılhaç’ı, Göçmenler Komisyonu, Rum okullarındaki izcilik kuruluşları bu derneğin buyruğu altındaydı.
Yunan komitesi ve Trakya Komitesi adlı iki kurum Şark Trakya’yı Yunan egemenliği altına koymaya çalışıyordu.
Ayrıca Yunanlıların tarihsel örgütü Etniki Eterya da tekrardan faaliyete geçmişti. Bir taraftan Mavri Mira ile ortaklık yapıyor, öte taraftan Trabzon ve çevresindeki Rumları örgütlüyordu.
Pontus Rum Derneği
Rum Patrikhanesi’ne bağlıydı. Trabzon ve çevresinde bir Pontus Devleti oluşturmak için çalışıyordu.
Rum-Ermeni Birliği Komitesi
Ermeni Patriği Zaven Efendi’nin çabalarıyla kurulmuştu. Mavri Mira’nın hizmetinde vazife yapıyordu.
Kordos
Kordos, gizli saklı emek harcamalar meydana getiren bir dernekti. Rum Göçmenleri Merkez Komisyonu adının arkasına sığınmıştı, İstanbul, Trabzon, Marmara kıyıları ve İzmir benzer biçimde yerlerde düzeni bozma, bu yerlerdeki emek harcamaları örgütleme görevini üstlenmişti.
YORUMLAR