Avşar hanedanının kurucu olan ve yiğit bir Türk cihangiri olan Ender Şah yaşamı ve dönemindeki vakalar hakkında genel bilgiler. NADİR ŞAH (...
Avşar hanedanının kurucu olan ve yiğit bir Türk cihangiri olan Ender Şah yaşamı ve dönemindeki vakalar hakkında genel bilgiler.
Afgan Uveysileri’nin Safevi Türk hanedanını yıkıp İran’ı ele geçirmeleri üstüne Ender Han, Safevîler’i savundu. 1722’de büyük güç Ender Şah kazanmıştır; 1729’da İsfahan’a girdi; 1736’da tüm İran’a hakim oldu. İyice güç kazanınca Safeviler’i de bertaraf edip Avşar hanedanının kurucusu sıfatı ile İran’daki Türk imparatorluk tahtına oturdu. Bundan sonrasında dünya genelinde bir fütuhata girişti.
Ender Şah tahta geçmiş olduğu vakit İran, Osmanlı İmparatorluğu karşısında pek acıklı durumdaydı. Türkler Kafkasya’yı, Şark İran’ı almışlar, Orta İran’a girmişler, üstelik bu şartları İran’a antlaşma ile kabul ettirmişlerdi. Ender Şah, Osmanlı fütuhatının çoğunu geri aldıysa da, Bağdat’ı, Musul’u ele geçirmek teşebbüsleri netice vermedi. Doğuda Hindistan Timuroğulları’nı yenerek başkentleri Delhi’ye girdi. Bu büyük Türk devletini temellerine kadar sarsarak Hindistan’da İngiliz istilasını kolaylaştıran Ender Şah, akıl almaz ganimetlerle İran’a döndü, vatandaşları vergiden affetti. Sonrasında Kafkasya ve Türkistan’da büyük fetihler yapmış oldu. 1747’de Fethâbâd’daki karargâhında öldürüldü.
Orta Asya’dan Şimal Kafkasya’ya, Hindistan’dan Mezopotamya’ya kadar olan uçsuz bucaksız ülkelerde at oynatan Ender Şah, 9 senelik kısa saltanatında İran’a yine Osmanlı İmparatorluğundan sonrasında dünyanın ikinci devleti olma durumunu kazandırdı; Hindistan Timuroğulları’nı tekrardan üçüncü plana attı.
Cihangirler zamanı olan Türk tarihinde Ender Şah, Türk ırkının yetiştirdiği sonuncu cihangirdir. Yerine yeğeni Adil Şah geçti, fakat Avşar hanedanı çok sürmedi, İran’da iktidarı Kürt Zend hanedanı ele geçirdi.
YORUMLAR