pençik : asker yetiştirilmek için, cenk tutsaklarından beşte bir oranında ayrılan ioğlan adaylarına verilen ad. Beşte bir or...
pençik
: asker yetiştirilmek için, cenk tutsaklarından beşte bir oranında ayrılan ioğlan adaylarına verilen ad.
Beşte bir oranı ya da pençik sistemi nedir?
Pençik (Penç-Yek) Kanunu
pencik -ği
isim, tarih Farsça penc + yek
1 . Asker yetiştirilmek için cenk tutsaklarından beşte bir oranında ayrılan çömez oğlanı talibi.
2 . Asker yetiştirilmek suretiyle verilen beşte bir askerden sonrasında tutsak sahibinde kalan beşte dört oranındaki tutsak için alınan vergi.
3 . Gümrük idaresi tarafınca belirli bir vergi karşılığında köle sahibine verilen iyelik hakkını gösteren senet.
isim, tarih Farsça penc + yek
2 . Asker yetiştirilmek suretiyle verilen beşte bir askerden sonrasında tutsak sahibinde kalan beşte dört oranındaki tutsak için alınan vergi.
3 . Gümrük idaresi tarafınca belirli bir vergi karşılığında köle sahibine verilen iyelik hakkını gösteren senet.
Pençik Kanunu
MORPA Vikipedi
Osmanlı İmparatorluğu'nda savaşlarda ya da akınlarda elde edilmiş esirlerden alınan devlet payını gösteren ve düzenleyen kanun. Farsçada penç beş, yek ise bir anlama gelir. Savaşlarda alınan ganimetin beşte birinin devlet hazinesine (Beyt_ül Mal'e) aktarılıp geri kalanın ise muharebeye katılanlara bölüştürülmesi ile ilgilidir. Daha önceleri tüm ganimet gaziler içinde dağıtılırdı. Devrin din adamlarının ikazları ve Muhammed bin Abdullah'ın sünnetinde bulunduğunu bildirmesi ile bu uygulama adım atmıştır. Osmanlılarda bu kanun I. Murat zamanında uygulanmaya başlanmıştır. Bu kanuna gore, ele geçirilen her beş esirden birine devlet el koyardı. Askerlik yapamayacak durumda olanlarla hanım esirlerden de belli bir vergi alınırdı.
Kaynak >
MORPA Vikipedi
Osmanlı İmparatorluğu'nda savaşlarda ya da akınlarda elde edilmiş esirlerden alınan devlet payını gösteren ve düzenleyen kanun. Farsçada penç beş, yek ise bir anlama gelir. Savaşlarda alınan ganimetin beşte birinin devlet hazinesine (Beyt_ül Mal'e) aktarılıp geri kalanın ise muharebeye katılanlara bölüştürülmesi ile ilgilidir. Daha önceleri tüm ganimet gaziler içinde dağıtılırdı. Devrin din adamlarının ikazları ve Muhammed bin Abdullah'ın sünnetinde bulunduğunu bildirmesi ile bu uygulama adım atmıştır. Osmanlılarda bu kanun I. Murat zamanında uygulanmaya başlanmıştır. Bu kanuna gore, ele geçirilen her beş esirden birine devlet el koyardı. Askerlik yapamayacak durumda olanlarla hanım esirlerden de belli bir vergi alınırdı.
Kaynak >
PENÇİK a. (fars. penç, beş'ten) Tar.
1. Osmanlılar'da gümrük yönetimi tarafınca belli bir vergi karşılığı kölenin sahibine verilen ve iyelik hakkını belgeleyen senet.
2. Satılmak amacıyla esir pazarına çıkarılan tutsağın boynuna asılı, üstünde künyesi yazılı madalyon.
—Kur. tar. Pençik emini, Osmanlılar'da pençikçi'lerden ilkin pençik resmini toplayan görevli. (Bu görevliler İstanbul ve Gelibolu'da oturur, seferlere katılmazlardı.)
|| Pençik kadısı, pençikçilerden ilkin pençik resmini toplayan görevli. (Bunlar, akıncılarla beraber seferlere katılırlardı.) || Pençik kanunu, pençik resminin toplanması ve pençik oğulları ile ilgili hükümleri içeren yasa. (Bk. ansikl. böl.) || Pençik oğlanı, Osmanlılar'da akınlar ve savaşlarda alınan tutsaklardan devletin payına düşen hıristiyanlara verilen ad. (Bk. ansikl. böl.) || Pençik resmi, akınlarda ve savaşlarda esir edilenlerin sahiplerinden alınan vergi. (Bk. ansikl. böl.)
—ANSİKL. Pençik kanunu, Murat I döneminde Karamanlı Kara Rüstem, cenk tutsaklarının beşte birine devlet adına elkonmasını, diğeri esir sahiplerinden vergi alınmasını önerdi (1361). Bu tavsiye kabul edilerek yasallaştı. Akıncıların elde ettikleri tutsaklar, pençikçiler tarafınca saptanır, akıncılara belirli tutarda esir bırakıldıktan sonrasında geriye kalanlardan genç ve sıhhatli olanlar tanesi 300 akçeden devlet tarafınca satın alınırdı. Dana sonrasında yasada değişimler yapılarak tutsaklar yaş, cins ve sıhhat durumlarına gore bazı derslik ve gruplara ayrıldı. Her derslik ve gruba giren tutsaktan derslik ve grubuna gore vergi alınmaya başlandı. İstanbul'da cariye satışlarından alınan bir fındık altını (23 ayar ve 3,457 5 g ağırlığında kesilen para) tutarındaki vergiye de "pençik resmi" denirdi.
*Pençik oğlanı, hıristiyan tutsakların beşte birine "pençik" adı altında devlet adına elkonulması uygulamasına XIV. yy.'ın ikinci yarısından sonrasında başlandı. Kara-' manii Kara Rüstem, Rumeli'de elde edilmiş tutsaklardan genç, kuvvetli ve eli işe yatkınlardan beşte birini ayırarak bu tarz şeyleri Gelibolu'da ilkin gemicilik işlerinde çalıştırdı. Ondan sonra pençik oğulları türk-islam anane ve göreneklerim öğrenmeleri amacıyla belli bir karşılık karşılığında Anadolu'daki türk köylülerinin yanına verildi. Türk-islam anane ve göreneklerini öğrenenler birer akçe yevmiye ile Çömez ocağı'na alındılar.
*Pençik resmi, başlangıçta akıncı kadıları, pençikçi, pençik emini denilen görevlilerce alındı. Pençik yasası'na gore, yaş, cins ve sıhhat durumlarına gore tutsaklardan alınan pençik resimlerinin tutarları şöyleydı: süt evlatları (şirho) için 10-30 akçe 3-8 yaş arası çocuklar (beççe) için 100 akçe, 8-12 yaş arası çocuklar (gulamçe) için 120-200 akçe, erişkinlik çağındakiler (gulam) için 250-270 akçe, daha yaşlılar (sakallı ve pir) için 150-200 akçe sakatlar için 130-150 akçe, bayanlar için 120-150 akçe.
1. Osmanlılar'da gümrük yönetimi tarafınca belli bir vergi karşılığı kölenin sahibine verilen ve iyelik hakkını belgeleyen senet.
2. Satılmak amacıyla esir pazarına çıkarılan tutsağın boynuna asılı, üstünde künyesi yazılı madalyon.
—Kur. tar. Pençik emini, Osmanlılar'da pençikçi'lerden ilkin pençik resmini toplayan görevli. (Bu görevliler İstanbul ve Gelibolu'da oturur, seferlere katılmazlardı.)
|| Pençik kadısı, pençikçilerden ilkin pençik resmini toplayan görevli. (Bunlar, akıncılarla beraber seferlere katılırlardı.) || Pençik kanunu, pençik resminin toplanması ve pençik oğulları ile ilgili hükümleri içeren yasa. (Bk. ansikl. böl.) || Pençik oğlanı, Osmanlılar'da akınlar ve savaşlarda alınan tutsaklardan devletin payına düşen hıristiyanlara verilen ad. (Bk. ansikl. böl.) || Pençik resmi, akınlarda ve savaşlarda esir edilenlerin sahiplerinden alınan vergi. (Bk. ansikl. böl.)
—ANSİKL. Pençik kanunu, Murat I döneminde Karamanlı Kara Rüstem, cenk tutsaklarının beşte birine devlet adına elkonmasını, diğeri esir sahiplerinden vergi alınmasını önerdi (1361). Bu tavsiye kabul edilerek yasallaştı. Akıncıların elde ettikleri tutsaklar, pençikçiler tarafınca saptanır, akıncılara belirli tutarda esir bırakıldıktan sonrasında geriye kalanlardan genç ve sıhhatli olanlar tanesi 300 akçeden devlet tarafınca satın alınırdı. Dana sonrasında yasada değişimler yapılarak tutsaklar yaş, cins ve sıhhat durumlarına gore bazı derslik ve gruplara ayrıldı. Her derslik ve gruba giren tutsaktan derslik ve grubuna gore vergi alınmaya başlandı. İstanbul'da cariye satışlarından alınan bir fındık altını (23 ayar ve 3,457 5 g ağırlığında kesilen para) tutarındaki vergiye de "pençik resmi" denirdi.
*Pençik oğlanı, hıristiyan tutsakların beşte birine "pençik" adı altında devlet adına elkonulması uygulamasına XIV. yy.'ın ikinci yarısından sonrasında başlandı. Kara-' manii Kara Rüstem, Rumeli'de elde edilmiş tutsaklardan genç, kuvvetli ve eli işe yatkınlardan beşte birini ayırarak bu tarz şeyleri Gelibolu'da ilkin gemicilik işlerinde çalıştırdı. Ondan sonra pençik oğulları türk-islam anane ve göreneklerim öğrenmeleri amacıyla belli bir karşılık karşılığında Anadolu'daki türk köylülerinin yanına verildi. Türk-islam anane ve göreneklerini öğrenenler birer akçe yevmiye ile Çömez ocağı'na alındılar.
*Pençik resmi, başlangıçta akıncı kadıları, pençikçi, pençik emini denilen görevlilerce alındı. Pençik yasası'na gore, yaş, cins ve sıhhat durumlarına gore tutsaklardan alınan pençik resimlerinin tutarları şöyleydı: süt evlatları (şirho) için 10-30 akçe 3-8 yaş arası çocuklar (beççe) için 100 akçe, 8-12 yaş arası çocuklar (gulamçe) için 120-200 akçe, erişkinlik çağındakiler (gulam) için 250-270 akçe, daha yaşlılar (sakallı ve pir) için 150-200 akçe sakatlar için 130-150 akçe, bayanlar için 120-150 akçe.
Kaynak: Büyük Larousse
PENCİK, -ği Far. penc + yek
TDK, Türk Dil Kurumu
1. tar. Asker yetiştirilmek için cenk tutsaklarından beşte bir oranında ayrılan çömez oğlanı talibi.
2. Asker yetiştirilmek suretiyle verilen beşte bir askerden sonrasında tutsak sahibinde kalan beşte dört oranındaki tutsak için alınan vergi.
3. Gümrük idaresi tarafınca belirli bir vergi karşılığında köle sahibine verilen iyelik hakkını gösteren senet.
TDK, Türk Dil Kurumu
1. tar. Asker yetiştirilmek için cenk tutsaklarından beşte bir oranında ayrılan çömez oğlanı talibi.
2. Asker yetiştirilmek suretiyle verilen beşte bir askerden sonrasında tutsak sahibinde kalan beşte dört oranındaki tutsak için alınan vergi.
3. Gümrük idaresi tarafınca belirli bir vergi karşılığında köle sahibine verilen iyelik hakkını gösteren senet.
Beşte bir oranı ya da pençik sistemi nedir?
Pençik (Penç-Yek) Kanunu
YORUMLAR