Yöntem nedir ve psikolojide kullanılan yöntemlerin gruplandırılması ve ayrıntıları ile ilgili de özellikleri dahil bilgilerin yer almış oldu...
Yöntem nedir ve psikolojide kullanılan yöntemlerin gruplandırılması ve ayrıntıları ile ilgili de özellikleri dahil bilgilerin yer almış olduğu yazımız.
Psikolojide kullanılan yöntemlerin başlıcaları şunlardır:
A. BETİMSEL YÖNTEMLER
Bu yöntemlerle, incelenen herhangi bir nesnenin betimlenmesi sağlanır. Buradaki “nesne” sözcüğü insan ya da hayvan davranışı anlamına gelir. Betimsel yöntemlerin baş-lıcaları şunlardır:
1. DOĞAL GÖZLEM
Tabii gözlem, organizmanın içinde bulunmuş olduğu tabii duruma asla karışmadan, var olanın saptanmasıdır. Günümüzde, gözlem için film, fotoğraf makinası (gizli saklı kameralar) ses alma aygıtı ve gözlem odaları (dışardan içi görülen fakat içerden dışarısı görünmeyen, odalar) kullanılır. Bu şekilde, tabiatta yer edinen vakalar ya da nesneler deneysel denetim uygulanmadan ve sistemli, belirli kurallara uyan örneklem teknikleri kullanılmadan, insan ilişkilerinde gözlemlenmiş olur.
2. SİSTEMATİK GÖZLEM
Tabii gözlem, hem vakit alıcıdır hem de derhal kullanılabilecek bilgiler vermez. Bu yüzden psikologlar, daha ergonomik olması açısından, sistemli, belirli kurallara uyan gözleme başvururlar. Mesela, kamuoyu ve bunun oluşumunu etkileyen sebepleri incelemede ya da reklamların, tüketicilerin satın alma davranışına tesirini incelemede sistemli, belirli kurallara uyan gözlem kullanılır.
3. TEST GELİŞTİRME
Kontrol geliştirme yöntemi, testler ve ölçekler kullanılarak, sistemli, belirli kurallara uyan gözlemi daha hassas hale getirebilir. Mesela; üniversite giriş sınavlarında kullanılan bir “Bilimsel nitelikli Kabiliyet Testi”nin normları, lise son derslik öğrencilerinden elde edilebilir. Bu şekilde, psikolog, testten alman bir puanı lise son derslik öğrencilerinin genel başarısı ile karşılaştırarak yorumlayabilir.
4. KLİNİK YÖNTEMLER
Klinik yöntemler; hususi şahıs ve durumlara tanı koyma ve iyileştirme amacıyla uygulanan yöntemlerdir.
• Görüşme ve anket (kişiye sual yönelterek şikayetlerinin dinlenmesi),
• vaka incelemesi (aile şartları),
• okul yaşamı ve ferdin yaşamındaki mühim vakalarla ilgili bilgi derleme,
• testler (zekâ testleri, kişilik testleri vb.)
belirgin başlı klinik yöntemlerdir.
B. DENEYSEL YÖNTEMLER
Belli başlı bir değişkenle ilgili olan, sonucu etkileyebilecek koşulların, deneyci tarafınca denetim edildiği bilimsel yöntemdir. Burada bağımlı ve bağımsız değişkenler söz mevzusudur.
• Bağımlı değişken; bağımsız değişkendeki değişmeye bağlı olarak şartları değişim gösteren değişkendir.
• Bağımsız değişken ise, bir deney durumunda, deneycinin değiştirmediği ve bağımlı değişkendeki değişmelere niçin olduğu kabul edilen değişkenlerdir.
Deneyde denetim grubu (koşulları durağan tutulan grup) ve deney grubu (koşulları değiştirilen grup) olmak suretiyle iki grup kullanılır. Denetim grubu, deney grubundan elde edilmiş neticeleri değerlendirmede işe yarar.
Örnek:
Bir ilacın dikkati artırıp arttırmadığını ortaya çıkarmak için bir deney yapılıyor. Her yönden eşlenmiş iki grup denek almıyor. Birinci gruba (deney grubu) ilaç içiriliyor, ikinci gruba (denetim grubu) ise içirilmiyor. Bir süre sonrasında her iki gruba da bir dikkat testi uygulanıyor. Testte, deney grubundaki deneklerin, denetim grubundakilerden daha başarı göstermiş oldukları görülüyor.
Bu deneyde;
YORUMLAR