Son Osmanlı padişahı olan ve günümüzde hala münakaşa mevzusu olan VI. Mehmet Vahidettin yaşamı ve süreci ile ilgili bilgiler. VI. MEHMET V...
Son Osmanlı padişahı olan ve günümüzde hala münakaşa mevzusu olan VI. Mehmet Vahidettin yaşamı ve süreci ile ilgili bilgiler.
VI. MEHMET VAHİDETTİN, son Osmanlı padişahı (2 Şubat 1861 İstanbul – 16 Mayıs 1926 San Remo). Padişahlık süreci: 1918-1922. Babası Abdülmecit, anası Gülustu Hanım’dır.
Çocukluğu ve gençliği sarayda geçti. Hususi öğretmenlerden ders aldı, müzikle uğraştı. Yusuf İzzettin Efendi’nin ölümü üstüne 1 Şubat 1916’da veliaht oldu. Ağabeyi Mehmet Reşat’ın ölümü üstüne tahta çıktı. (4 Temmuz 1918). Birinci Dünya Savaşı’nın son günlerinde Avusturya ve Almanya’nın ABD Başkanı Wilson’a başvurarak sulh istemesi, 30 Eylül 1918’de ise Bulgaristan’ın Selanik Antlaşması’nı imzalaması, Osmanlı Devleti’ni de ister istemez barışa yanaştırdı. Talat Paşa kabinesi çekilince Vahidettin, Ahmet İzzet Paşa’yı sadrazam atayarak (14 Ekim 1918) Mondros Mütarekesi‘ni imzalaması için yetki verdi. Rauf Bey başkanlığındaki Osmanlı heyeti, Limni’ nin Mondros Limanı’nda, anlaşmazlık devletleriyle ateşkes anlaşmasını imzaladı (30 Ekim 1918). Mondros Mütarekesinden sonrasında İtilaf devletleri, kendi güvenliklerini tehlikeli gördükleri bölgeleri işgale başladılar.
Boğazları işgal ettikten sonrasında, İstanbul’da askeri bir yönetim kurdular. İtilaf devletlerinden yüreklilik alan azınlıklar ise, devamlı taşkınlıklar ve vakalar yapmaya başladılar. Ayrıca kendi aleyhlerinde gelişmelerin arttığını gören İttihat ve Terakki liderlerinden Cemal Paşa, Talat Paşa ve Enver Paşa, İstanbul’dan kaçmak zorunda kaldılar. Bu üç liderin gitmesi sonucu, İttihat ve Terakki’nin başkentteki şartları zayıfladı. İzzet Paşa’nın istifası üstüne (8 Kasım), Tevfik Paşa’yı sadarete getiren padişah (11 Kasım) İtilaf devletlinin komiserlerince direkt muhatap tanındığı için, devamlı ültimatom derecesinde buyruklar almaya başladı. Vahidettin, meclisi kapatarak yeni seçimlerin sulh antlaşmasının imzalanmasından sonrasında yapılacağını duyurdu. Bu aşamadan sonrasında İtilaf Devleti komiserleri, sadrazam ve bakanlarına baskı hayata geçirmeye başladılar. Vahidettin, İtilaf devletleriyle uyuşabilecek karakterde ve İttihat ve Terakki’nin düşmanı olan Damat Ferid Paşa’yı sadrazam yapmış oldu (3 Mart 1919).
İstanbul Hükümeti’nin büyük bir acz içinde bulunması, Anadolu ve Rumeli’den yurtseverleri müdafaa-i hukuk cemiyetlerinin kurulması için harekete geçirdi. 29 Nisan 1919’da İtalyanlar, Antalya’yı işgal ettiler. 15 Mayıs’ta da Yunanlılar İzmir’e çıktılar. İzmir’in işgali ülkede büyük bir vaka oldu. Ülkenin tüm kentlerinde protesto gösterileri yapılmış oldu. Mustafa Kemal Paşa, 9. Ordu müfettişi sıfatıyla 19 Mayıs’ta Samsun’a çıktı. 4-11 Eylül günleri içinde meydana gelen ve ülkenin kurtuluşu için yeni boyutlar getiren Erzurum Kongresi’nden sonrasında Sivas’ta toplanan Kurultay, fiilen kurtuluş savaşının başlaması sayıldığından İstanbul ile ilişkiler iyice koptu. İtilaf devletleri, 16 Mart 1920’de İstanbul’u işgal ettiler.
Vatanın kurtuluşu için çalışan devlet adamlarıyla tanınmış kişileri Malta Adası’na sürdüler. İstanbul’un işgal edildiğini ve Osmanlı İmparatorluğu’na fiilen son verildiğini gören Mustafa Kemal Paşa, Ankara’da 23 Nisan 1920′ de TBMM’yi açarak, ülkenin yönetimini eline aldıklarını duyurdu. Bundan sonrasında da işgalci devletlere karşı silahlı savaşım başladı. Kurulan ordular, tüm cephelerde düşmana karşı zaferler kazandılar. Büyük Saldırı sonunda, İzmir’in ulusal güçlerce geri alınması üstüne, İtilaf devletleri Mudanya Mütarekesi‘ni imzalamak zorunda kaldılar ve Refet Paşa, Türk Ordusu ile İstanbul’a girdi. Refet Paşa, İstanbul’daki hükümetin bir mana taşımadığını ve saltanatın da İtilaf devletleriyle tüm ilişkilerini kesmesini bildirdi.
Ankara Hükümeti, ilkin Vahidettin’in üstündeki halifelik unvanını saltanattan ayırdı ve saltanatı kaldırdığını bildirdi (1 Kasım 1922). Padişah bu durumda Ankara Hükümeti’nin isteğine uymak mecburiyetinde bırakıldı. Halife olarak kalabileceğini ümit etmekteydi. Ama aleyhinde ortaya çıkan gelişmeler sonunda, Malaya adlı bir İngiliz zırhlısına binerek, ülkeyi terketti (17 Kasım 1922). TBMM yerine Abdülmecit Efendi’yi halife seçti. Vahidettin, Buyruk Hüseyin’in çağrısına uyarak Mekke’ye gitti. Burada halifeliğini sürdürmek istediyse de netice alamadı. Buradan San Remo’ya geçti ve orada öldü.
YORUMLAR