Söyleniş Nedir ? (Söyleyiş) Özet Bilgi: 1.bir kelime ya da cumlenin ilişkin oldugu dilin okuma ozellikleri dikkate alinarak seslendirilmesi....
Söyleniş Nedir ? (Söyleyiş)
Özet Bilgi:
1.bir kelime ya da cumlenin ilişkin oldugu dilin okuma ozellikleri dikkate alinarak seslendirilmesi.
2 - Söyleyiş, söyleniş, sesletim
Örnek: Bir bebek telaffuzunu öykünmek etmediğiniz noksan. R. N. Güntekin
3 - Boğumlanma.
4 - Dil seslerinin çıkarılışları esnasında ses organlarının yapmış olduğu hareketlerin bütünü; kelimelerin, seslerin boğumlanma hareketlerine bağlı söylenişi.
Detaylı Bilgi:
Söyleyiş (Söyleniş)
En geniş anlamıyla konuşmayı elde eden hareketlerin tümüne söyleyiş (söyleniş) denir. Dar anlamıyla dil seslerini çıkarma vakasıdır. Söyleyiş esnasında bir çok organ vazife alır.
Konuşma eylemi minimum iki şahıs içinde olur. Beyinle konuşmayı elde eden organlar bir tüm olarak çalışır. Konuşma esnasında ses organlarının (gırtlak, ses telleri, minik dil, damak, dil, dişetleri, dudaklar, geniz vb.) hepsi birden rol oynar. Bu organların hepsine birden konuşma aygıtı adı verilir.
Ses için lüzumlu hava solunum organlarınca sağlanır. Nefes alıp verme esnasında da adeta bir körük şeklinde çalışan ciğerlere hava dolup boşalır. Bu sırada diyafram adında olan kubbe biçimindeki kas demeti, göğüs kaslarını ve ciğerleri genişletip daraltır. Konuşma esnasında nefes borusu kanalıyla ciğerlerden gelen hava gırtlaktaki ses tellerine çarpar ve onları titreştirir. Titreşen hava sonrasında sese dönüşür.
Konuşmada ses tonu ve söyleyişin (söylenişin) önemi büyüktür. Nefes borusundan gelen hava, ağız boşluğu içinde herhangi bir bölgede sese dönüşür. Bu sesin oluşmasına boğumlanma denir. Boğumlanma, heceleri oluşturan seslerin doğru olarak ses değerlerinin söylenmesiyle oluşur. Türkçe Türkiye’nin her yerinde aynı sesler verilerek konuşulmaz. Ünlüler değişik bölgelerde değişik biçimlerde söylenir. İstanbul ağzında kalınca a ile söylenen sözcükler Van’da o’ya yaklaşan bir kapalılıkta söylenir. Aynı meşhur Trabzon ve dolaylarında ince a’ya dönüşür.
Konuşma esnasında anlatılan mevzunun özelliğine bakılırsa nefes alıp vermede bazı değişimler olur. Bu nefes alıp verme esnasında sesin alçalıp yükseldiği görülür. Anlatıma duygu, fikir ve coşku şeklinde farklılıklar katılır.
Buyruk cümlelerinde kullanılan ses ile sual cümlelerinde kullanılan ses farklıdır. İşte anlatıma duygu, fikir, coşku, yumuşaklık, sertlik katmak amacıyla seste meydana getirilen bu farklılığa tonlama denir. İnsan sesi ton bakımından kalınca, ince ve tiz olmak suretiyle üçe ayrılır.
Konuşma esnasında sözcükler aynı şekilde söylenmez. Türkçede sözcükler söylenirken bazı heceler diğerlerine bakılırsa daha güçlü, daha şiddetli söylenir. Buna vurgu denir. Anlatımda vurgu söze duygu kıymeti katar; söylenen sözün daha anlaşılır olmasını sağlar ve ahengi canlandırır.
Korkma sönmez bu şafaklarda yüzen al sancak;
Sönmeden yurdumun üstünde tüten son olarak ocak.
Mehmet Âkif Ersoy
Türkçede genel olarak vurgu son hecededir. Orta hece vurgusuzdur. Bazı sözcükler ek almış olduğu süre vurgu ekten önceki heceye kayar. Konuşmada vurgu yazı dilindeki noktalama işaretlerinin yerini meblağ.
YORUMLAR