TEPELİK a. Giy. 1. Anadolu'da hanım baş süslemelerinde kullanılan başlıkların genel adı. (Bk. ansı kİ. böl.) 2. Yalnız başın te...
TEPELİK a. Giy.
1. Anadolu'da hanım baş süslemelerinde kullanılan başlıkların genel adı. (Bk. ansı kİ. böl.)
2. Yalnız başın tepesini örtecek şekilde yapılmış minik takke.
—Bot. Boğanotu, adaçayı ve orkide şeklinde bitkilerin çiçeklerinde tacın ya da çiçekörtüsünün üstünde bulunan miğfer biçimindeki parça.
—Denize. Bir geçidi, bir kanalı ya da tehlikeli bir bölgeyi markalayan şamandıra ve seyir işaretlerinin üstlerine yerleştirilen, internasyonal kurallarla belirlenmiş ayırtedici bölüm. (Tepeliğin, daima, işaretin türünü belirten, açıkça görünür geometrik bir biçimi vardır.) || Fener gemilerinin direklerinin üstüne yerleştirilen büyük küre.
—El sant. Tespihlerde, imameden sonrasında yer edinen püskül ya da kamçının üstündeki minik parçalardan en uçtakine verilen ad. (Tespihçi ustâsısının beğenisini yansıtan bu parçanın en üst ucuna çivi denilen bir parça eklenmiş olur. Kordonun ucu çiviye bağlanarak tepeliğe sıkıştırılır.) (Eşanl. HATİME.]
—Esk. sil. Miğferin üst bölümünde yer edinen süs öğesi. (Bk. ansikl. böl.) [MİĞFER TEPELİĞİ de denir.] I| Alın zırhında, hayvanın başının üst bölümünü sakınan parça. (Bunların bir kısmı, parçalı alın zırhına zincir halkalarla eklenmiş minik, üçgen bir levha [hareketli tepelik], bir bölümüyse yekpare ya da parçalı alın zırhının devamı [sabit tepelik] biçimindeydi.)
—Folk. Tulumbacı sandıklarının üstünde bulunan, güneş, hilal, çiçek vb biçimlerdeki metal süs.
—Gökbil. içinde bir gözlem aygıtı bulunan gözlemevi kubbesinin yönlendirilebilir kapağı.
—Inş. Dam tepeliği, iki eğik mahya içinde bağlantı oluşturan, harç ya da alçıdan fitil.
—Kuşbil. SORGUÇ'un eşanlamlısı.
—Mim. Bir yapının mahyası üstünde yer edinen her türlü unsur (Eşanl. HOTOZ.) || Yüksek, daralıp küçülen oyma bezeme (Bir'kalkan duvarı üstündeki tepetomurcuğu, bir payanda ayağı üstündeki ağır Bİıkkulesi birer tepeliktir.) Açıt tepeliği, bazı kemerlerin (mesela gotik taçkapıların) üst bölümünde yer edinen, eğik yanları silmeli, piramit biçiminde dekoratif yüzey ya da aynı biçimli hafifçe duvar. (Kalkan duvarından ya da kimi alınlıklardan değişik olarak, açıt tepeliği çoğu zaman çatıyla aynı eğimde değildir.)
—Saraç. Başlığın, atın kulaklarının arkasından geçen ve şakaklıkları taşıyan kısmı.
—Seram. Mihrap çinilerinde, palmet ya da üçgen biçiminde sonuçlanan bölüm.
—Uz. havc. Bir uzay fırlatıcısı ya da bir sonda-füzenin üst kısmına yerleştirilen ve uçuş başlangıcında, fırlatıcı ya da sonda-füze atmosferin yoğun katmanlarından geçeren yararlı yükü sakınan unsur. (Çoğu zaman aerodinamik bir profili olan bu unsur, ağırlık sebeplerinden dolayı, ince bir sac zarftan ya da içerden takviye profillerle pekiştirilmiş karma plastik malzemeden yapılır. Atmosferin yoğun katmanları geçildikten sonrasında çoğu zaman birçok parça halinde fırlatılır.)
♦ sıf. ve a. Çok sayıda minik tepelerin bulunmuş olduğu yer için kullanılır: Tepelik bir arazi. Karşıdaki tepeliğe meydana getirilen evler.
—Ansİkl. Esk. sil. Akkadlar'ın tesirinde kalan Samiler miğferlerini güçlülüğün simgesi olan boynuzlarla süslüyorlardı. Naram-Sin steli'nde (İ.Ö. II. binyıl) zagroslu düşmanlar, tepesinde uzun bir saç örgüsü olan zırh başlıklı olarak gösterilmiştir. Urartu ve asur başlıkları sivri uçluydu. Kargamış kabartmalarındaysa savaşçılar, üstü tepelikli ya da tolga yeleli zırh başlıklarla resmedilmiştir. Yaya askerlerin donanımlarının ve tepelikli zırh başlıkların değişimi kimi süre geç hitit etkisine bağlanır.
İslam miğferleri yukarıya doğru incelerek en üstte küresel, oval ya da köşeli bir tepelikle son bulur. İran miğferleri uzun, sivri tepeliklidir. OsmanlI miğferlerinde tepelik XV. yy. sonlarına doğru küçülmüş, kısalmıştır; XVI. yy.'dan sonrasında da iyice ufalmıştır.
—Giy. Tepelik, başı süslemek ve kabarık durmasını sağlamak amacıyla kullanılır. Fes, tas vb. biçimlerde hazırları olduğu şeklinde yazmayı büküp simit biçimi verilerek ya da hotoz şeklinde yapılmış olanları da vardır. Tek başına kullanılmaz; üstü krep, yazma vb., alna gelen kısmı oya, altın, deniz kabuğu vb. ile bezenir, üzerine atılan örtüyü tepeliğe tutturmak için kıymetli taşlardan yapılmış iğnelerin kullanıldığı da olur.
Kaynak: Büyük Larousse
1. Anadolu'da hanım baş süslemelerinde kullanılan başlıkların genel adı. (Bk. ansı kİ. böl.)
2. Yalnız başın tepesini örtecek şekilde yapılmış minik takke.
—Bot. Boğanotu, adaçayı ve orkide şeklinde bitkilerin çiçeklerinde tacın ya da çiçekörtüsünün üstünde bulunan miğfer biçimindeki parça.
—Denize. Bir geçidi, bir kanalı ya da tehlikeli bir bölgeyi markalayan şamandıra ve seyir işaretlerinin üstlerine yerleştirilen, internasyonal kurallarla belirlenmiş ayırtedici bölüm. (Tepeliğin, daima, işaretin türünü belirten, açıkça görünür geometrik bir biçimi vardır.) || Fener gemilerinin direklerinin üstüne yerleştirilen büyük küre.
—El sant. Tespihlerde, imameden sonrasında yer edinen püskül ya da kamçının üstündeki minik parçalardan en uçtakine verilen ad. (Tespihçi ustâsısının beğenisini yansıtan bu parçanın en üst ucuna çivi denilen bir parça eklenmiş olur. Kordonun ucu çiviye bağlanarak tepeliğe sıkıştırılır.) (Eşanl. HATİME.]
—Esk. sil. Miğferin üst bölümünde yer edinen süs öğesi. (Bk. ansikl. böl.) [MİĞFER TEPELİĞİ de denir.] I| Alın zırhında, hayvanın başının üst bölümünü sakınan parça. (Bunların bir kısmı, parçalı alın zırhına zincir halkalarla eklenmiş minik, üçgen bir levha [hareketli tepelik], bir bölümüyse yekpare ya da parçalı alın zırhının devamı [sabit tepelik] biçimindeydi.)
—Folk. Tulumbacı sandıklarının üstünde bulunan, güneş, hilal, çiçek vb biçimlerdeki metal süs.
—Gökbil. içinde bir gözlem aygıtı bulunan gözlemevi kubbesinin yönlendirilebilir kapağı.
—Inş. Dam tepeliği, iki eğik mahya içinde bağlantı oluşturan, harç ya da alçıdan fitil.
—Kuşbil. SORGUÇ'un eşanlamlısı.
—Mim. Bir yapının mahyası üstünde yer edinen her türlü unsur (Eşanl. HOTOZ.) || Yüksek, daralıp küçülen oyma bezeme (Bir'kalkan duvarı üstündeki tepetomurcuğu, bir payanda ayağı üstündeki ağır Bİıkkulesi birer tepeliktir.) Açıt tepeliği, bazı kemerlerin (mesela gotik taçkapıların) üst bölümünde yer edinen, eğik yanları silmeli, piramit biçiminde dekoratif yüzey ya da aynı biçimli hafifçe duvar. (Kalkan duvarından ya da kimi alınlıklardan değişik olarak, açıt tepeliği çoğu zaman çatıyla aynı eğimde değildir.)
—Saraç. Başlığın, atın kulaklarının arkasından geçen ve şakaklıkları taşıyan kısmı.
—Seram. Mihrap çinilerinde, palmet ya da üçgen biçiminde sonuçlanan bölüm.
—Uz. havc. Bir uzay fırlatıcısı ya da bir sonda-füzenin üst kısmına yerleştirilen ve uçuş başlangıcında, fırlatıcı ya da sonda-füze atmosferin yoğun katmanlarından geçeren yararlı yükü sakınan unsur. (Çoğu zaman aerodinamik bir profili olan bu unsur, ağırlık sebeplerinden dolayı, ince bir sac zarftan ya da içerden takviye profillerle pekiştirilmiş karma plastik malzemeden yapılır. Atmosferin yoğun katmanları geçildikten sonrasında çoğu zaman birçok parça halinde fırlatılır.)
♦ sıf. ve a. Çok sayıda minik tepelerin bulunmuş olduğu yer için kullanılır: Tepelik bir arazi. Karşıdaki tepeliğe meydana getirilen evler.
—Ansİkl. Esk. sil. Akkadlar'ın tesirinde kalan Samiler miğferlerini güçlülüğün simgesi olan boynuzlarla süslüyorlardı. Naram-Sin steli'nde (İ.Ö. II. binyıl) zagroslu düşmanlar, tepesinde uzun bir saç örgüsü olan zırh başlıklı olarak gösterilmiştir. Urartu ve asur başlıkları sivri uçluydu. Kargamış kabartmalarındaysa savaşçılar, üstü tepelikli ya da tolga yeleli zırh başlıklarla resmedilmiştir. Yaya askerlerin donanımlarının ve tepelikli zırh başlıkların değişimi kimi süre geç hitit etkisine bağlanır.
İslam miğferleri yukarıya doğru incelerek en üstte küresel, oval ya da köşeli bir tepelikle son bulur. İran miğferleri uzun, sivri tepeliklidir. OsmanlI miğferlerinde tepelik XV. yy. sonlarına doğru küçülmüş, kısalmıştır; XVI. yy.'dan sonrasında da iyice ufalmıştır.
—Giy. Tepelik, başı süslemek ve kabarık durmasını sağlamak amacıyla kullanılır. Fes, tas vb. biçimlerde hazırları olduğu şeklinde yazmayı büküp simit biçimi verilerek ya da hotoz şeklinde yapılmış olanları da vardır. Tek başına kullanılmaz; üstü krep, yazma vb., alna gelen kısmı oya, altın, deniz kabuğu vb. ile bezenir, üzerine atılan örtüyü tepeliğe tutturmak için kıymetli taşlardan yapılmış iğnelerin kullanıldığı da olur.
Kaynak: Büyük Larousse
Vâzı Nedr?
Teselli Nedr?
Tesellisiz Nedr?
tepelik
1 . Anadolu'da köylü bayanların kullandıkları, altın ve gümüş paralarla, bazı kıymetli taşlarla süslü başlık.
2 . Bir yapının ya da bir mobilyanın en yukarısına süs olarak meydana getirilen bölüm.
3 . isim, ödat Tepeleri çokça bulunan (yer).
1 . Anadolu'da köylü bayanların kullandıkları, altın ve gümüş paralarla, bazı kıymetli taşlarla süslü başlık.
2 . Bir yapının ya da bir mobilyanın en yukarısına süs olarak meydana getirilen bölüm.
3 . isim, ödat Tepeleri çokça bulunan (yer).
tepelik ingilizcesi
1. finial.
2. crest, topknot (of a bird).
3. button (to which the tassel of a fez is attached).
4. hilly (area).
5. cap stone
1. finial.
2. crest, topknot (of a bird).
3. button (to which the tassel of a fez is attached).
4. hilly (area).
5. cap stone
Vâzı Nedr?
Teselli Nedr?
Tesellisiz Nedr?
YORUMLAR