Türkiye’de çıkarılan belirgin başlı madenler nedir? Madenlerin çıkarıldıkları ve kullanıldıkları bölgeler ile ilgili. olarak ayrıntılı bilgi...
Türkiye’de çıkarılan belirgin başlı madenler nedir? Madenlerin çıkarıldıkları ve kullanıldıkları bölgeler ile ilgili. olarak ayrıntılı bilgiler. Türkiye’nin madenleri mevzu sunumu.
Maden yatakları bakımından Türkiye talihli ülkeler içinde yer alır. Bütün ülkelerce üretilen elliyi aşkın maden çeşidi için meydana getirilen değerlendirmede Türkiye, 29 tür ile bütün ülkelerde ilk on ülke içinde yer almıştır. Fakat; maden rezervlerimiz çok varlıklı değildir. Bundan dolayı maden çeşidi bakımından ilk sıralarda yer edinen ülkemiz, dünya maden pazarındaki oranı açısından gerilerde mevcuttur.
Madenler, tabiatta nadir olarak saf halde bulunurlar. Yer altından “filiz” ismi verilen bileşimler halinde çıkarılan ham madenler; rafine edilip saf metal haline getirildikten sonrasında kullanıma sunulurlar. Maden filizleri, kayaçlar içinde “damarlar” ya da “yataklar” halinde bulunurlar.
Türkiye’nin bulunmuş olduğu arazi, değişik jeolojik devirlerde oluşmuş ve çok sayıda yer hareketine uğramıştır. Başka bir deyişle Türkiye’nin jeolojik yapısı oldukça karmaşıktır. Bu vaziyet maden yataklarının çeşitliliğini sağlarken; öte taraftan maden aranmasında ve bulunan maden yataklarının işletilmesinde türlü güçlüklere niçin olmaktadır.
Cumhuriyetten önceki dönemde, maden üretiminin tamamına yakını yabancı şirketlerin elindeydi. Cumhuriyetin ilk yıllarında bu madenler yabancılardan alınarak millileştirildi.
Madencilik kendi alanında ilk sistematik ve geniş ölçülü araştırma 1935 senesinde Maden Incelem ve Arama Enstitüsü’nün (MTA) kurulması ile adım atmıştır. Bundan itibaren pek çok yer altı kaynağımız işletmeye açılmıştır. Türkiye madenleri ile ilgili büyük bir müessese da Etibank’tır.
DEMİR
Yurdumuzun pek çok yerinde demir yatakları vardır. Fakat bunların mühim bir kısımı işletilmeye elverişli değildir. Türkiye’de iki ana demir metali havzası mevcuttur.
Bunlardan biride birisi Sivas-Malatya arasındadır. Bu bölümün mühim yatakları Divriği ve Hasançelebi’dir. Demir-çelik sanayimizin ihtiyacının mühim bir kısmını yüksek verimli bu yataklar karşılar.
İkinci havza, Kayseri’den Adana ve Kahramanmaraş’a uzanmaktadır. Bu bölümün mühim yatakları da Mansurlu ve Karamadazı’dır
Bu iki havzanın haricinde Bitlis, Sakarya, Eskişehir yörelerinde de demir cevheri yatakları vardır.
BAKIR
Bakır, elektronik ve elektroteknik sanayiinde, tayyare, motor, ev araçları yapımı başta olmak suretiyle pek çok endüstri branşında büyük miktarlarda kullanılır.
Bakır madeni yatakları, çoğu zaman çinko ve kurşun yataklarıyla beraber bulunmaktadır.
Dogu Karadeniz Kısımı’nde yer edinen havza oldukça önemlidir. Murgul (Artvin), Madenköy (Rize), Köprübaşı, Lahanos ve Asarcık (Giresun), Koyulhisar (Sivas) bu havzanın başlıca bakır-kurşun-çinko yataklarıdır.
Hatay ile Hakkari arasındaki başlıca bakır yatakları Maden (Elazığ) ve Madenköy’dür (Siirt)
Yurdumuzda 600’den fazla bakır, çinko ve kurşun yatağı mevcut olmakla beraber günümüzde işletilen üç mühim bakır yatağı vardır: Bu tür şeyler,
• Maden (Elazığ),
• Murgul (Artvin) ve
• Küre’dir (Kastamonu).
25 bin tonu bulan senelik bakır üretimi, iç ihtiyacımızı karşılayamadığından, bir miktar bakır ithal edilmektedir.
Kurşun-çinko yatakları içinde işletilmekte olanlar şunlardır : Akdağmadeni (Yozgat), Çamardı (Niğde), Aladağ (Kayseri), Koyulhisar (Sivas), Yenice (Çanakkale) ve Köprübaşı (Trabzon).
KROM
Krom; çok sert, çok iyi cilalanabilen ve paslanmayan bir maden olduğundan, madenî eşya yapımında büyük ehemmiyet taşır. Bu maden, çeliğin sertleştirilmesinde ve paslanmayı önlemek için çelik eşyaların kaplanmasında kullanılır.
Türkiye’de krom yatakları oldukça yaygın ve dağınıktır. O şekilde ki yurdumuzda malum krom yataklarının sayısı 700’ü geçmektedir. Bu yatakların toplandığı altı ana bölge şunlardır
• Guleman – Elazığ
• Fethiye – Köyceğiz – Denizli
YORUMLAR