Ulama Nedir ? (Özet) : Sessizle biten sözcükten sonrasında sesliyle süregelen bir sözcük gelirse, iki sözcük birbirine bağlanarak okunması ...
Ulama Nedir ? (Özet) : Sessizle biten sözcükten sonrasında sesliyle süregelen bir sözcük gelirse, iki sözcük birbirine bağlanarak okunması mümkün. Buna ulama denir.
Ulama Nedir ? (Detay)
Lügatımızda cümleler okunurken kelimelerin sonlarında bulunan sessizler, kendilerinden sonrasında gelen kelimelerin ilk harfi sesli ise bu sesliye bağlanarak okunurlar.
Ulama Örnekleri
Emanet_eşeğin yuları gevşek olur. > Emane-teşeğin yuları gevşek olur
Geniş_ovayı seyre daldı. > Geni-şovayı seyre daldı.
Elbisenin_ütüsü bozulmuş. > Elbiseni-nütüsü bozulmuş.
Kaide : Ulama bir tek okuma ve söylemede geçerlidir. Yazmada geçerli değildir.
Kaide : Sözcükler içinde herhangi bir noktalama işareti var ise ulama yapılmaz.
Kaide : Anlamı bozulan sözcükler içinde ulama olmaz.
NOT: Noktalama işlaretleri ulamayı bozar.
ÖRNEK ( 1 ) : Güzel bir ev satın aldık.
Bu cümlede, " bir " sözcüğü ile " ev " sözcüğü içinde ulama vardır. Gene " satın " ile "aldık " sözcükleri içinde da ulama vardır.
ÖRNEK ( 2 ) : Portokal, ağaçta yetişen turunçgil meyvelerdendir.
Bu cümlede, " portokal " ile " ağaçta " sözcükleri içinde ulama yoktur. Şundan dolayı; bu iki sözcük içinde noktalama işaretlerinden olan virgül ( , ) vardır.
ÖRNEK ( 3 ) : Taze kan almış benzer biçimde koşuyordu.
Bu cümlede, " kan " ile " almış " sözcükleri içinde ulama yoktur. Şundan dolayı, bu iki sözcük bitişikmiş benzer biçimde okunduğunda başka bir anlam, başka bir sözcük oluşmaktadır. Oluşan sözcük ise " kanalmış " dır.
NOT: Bileşik sözcüklerin hecelere ayrılmasında, ulama kuralına uyulur.
ÖRNEK: İlk + okul = İlkokul
Bu oluşumdan meydana gelen ve yeni bir anlam kazanan bileşik " İlkokul " sözcüğü hecelerine ayrılırken, kendini oluşturan " ilk " ve " okul " sözcüklerinin ayrı ayrı hecelerine ayrılmasına uygun olarak hecelerine ayrılmaz.
Ya iyi mi ayrılır?
Şžo şekilde ayrılır: İl - ko - kul
Oysa " İlk " ve " okul " sözcüklerini ayrı ayrı hecelerine ayırırken şöyleki yaparız:
İlk = - İlk
Okul = O - kul
Şundan dolayı, " İlkokul " sözcüğü bileşik sözcüktür. Yukarıda da belirttiğimiz benzer biçimde, bileşik sözcüklerin hecelere ayrılmasında ULAMA kuralına uyarız.
Kısaca; " sessiz harf ile biten bir sözcükten sonrasında, sesli harf ile süregelen bir sözcük gelirse, bu iki sözcük bitişikmiş benzer biçimde okunması mümkün. " Hecelere ayırmada ise, bu şekilde iki sözcük bileşmiş olduğundan sessiz harften sonrasında gelen sesli harfler, sessiz harfe ile birleştirilerek hecelerine ayrılır.
ÖRNEKLER:
Kızıl = Kı - zıl
Ay = ay
Kızlay = kı - zı - lay
Baş = baş
Öğretmen = öğ - ret - men
Başöğretmen = ba - şöğ - ret - men
Hanım = ha - nım
Eli = e - li
Hanımeli = ha - nı - me - li
Semiz = se - miz
Otu = o - tu
Semizotu = se - mi - zo - tu
Kırk = kırk
Ayak = a - yak
Kırkayak = kır - ka - yak
Gösterim = ya - yın
Evi = e - vi
Yayınevi = ya - yı - ne - vi
Kardan = kar - dan
Adam = a - dam
Kardanadam = kar - da - na - dam
YORUMLAR