VERNİYE a. (fr. vernier; öz. a. P Ver nier'den). Doğrusal ya da çembersel taksimatlı bir ölçeğin okuma duyarlığını ar firmaya y...
VERNİYE a. (fr. vernier; öz. a. P Ver nier'den). Doğrusal ya da çembersel taksimatlı bir ölçeğin okuma duyarlığını ar firmaya yarayan taksimatlı ölçü aleti. (Bk. ansikl. böl.)
—Uz. havc. Verniye motoru, bir fırlatışının ya da uzay taşıtının hareket doğrultusunu ve yönünü değiştirmede kullanılan itme gücü zayıf roket-motor.
—ANSİKL. Verniye eşit aralıklarla bölünmüş doğrusal ya da çembersel bir ölçek üstünde konumu okunmak istenen hareketli bir sürünün göstergesiyle beraber kullanılan taksimatlı bir düzenektir; kullanımı, göstergenin konumuna denk düşen bölümlerin kesirlerini okumaya olanak verir.
Verniyenin sıfırı gerçek anlamıyla göstergeyi oluşturur. Ölçeğin bölümlerinin onda birini okumaya yarayan bir verniyede eşit aralıklı 10 çizgi bulunur; O'dan 10'a kadar ölçek çizgileriyle aynı yönde numaralandırılmış bu çizgilerin arasındaki uzaklık, ölçek çizgilerinin arasındaki uzaklıktan birazcık daha küçüktür (taksimatın 1/10'u kadar). Ölçeğin bölümlerinin 1/20'sini ya da 1/50'sini okumaya yarayan bir verniyedeyse çizgi sayısı 20 ya da 50'dir.
Demek ki, milimetre cinsinden taksimatlandırılmış bir ölçeğe denk düşen "onda birlik†bir verniye 9 mm uzunluğundadır ve 0,9 mm değerinde on aralığa bölünmüştür. Verniyenin göstergesi, ölçeğin iki taksimatı içinde, mesela ölçeğin N işaretli çizgisinden -t-p kadar onda bir mili metre uzaklıkta bulunuyorsa, verniyenin 1. çizgisi, ölçeğin N+1 çizgisinden +(p-1)xû,1 mm
kadar uzaklıkta, p çizgisiyse ölçeğin N+p çizgisinin tam karşısında bulunur. Dolayı sıyla okunacak kıymet N milimetre artı p onda bir milimetredir. Verniye, okunan değerin kesirli bölümünün p'den birazcık büyük, şu demek oluyor ki p ile p+1 içinde olup olmadığını da tahmin etmeye olanak verir: kesirli bölüm p ile p+1 arasındaysa, verniyenin p çizgisi ölçeğin N+p çizgisinin ilerisinde, verniyenin p+1 çizgisiyse N+p+1 çizgisinin peşinde bulunur.
Verniyeler açı ölçme aletlerinin ölçekleriyle beraber kullanıldıklarında, bir çok süre taksimatın 1/15'ini ya da 1/30'unu okumaya olanak verecek şekilde düzenlenir. 1/4 dereceye bölünmüş bir ölçekte, otuzda birlik bir verniye yarım dakika tutarındaki bir açıyı okumayı sağlar.
—Uz. havc. Verniye motoru, bir fırlatışının ya da uzay taşıtının hareket doğrultusunu ve yönünü değiştirmede kullanılan itme gücü zayıf roket-motor.
—ANSİKL. Verniye eşit aralıklarla bölünmüş doğrusal ya da çembersel bir ölçek üstünde konumu okunmak istenen hareketli bir sürünün göstergesiyle beraber kullanılan taksimatlı bir düzenektir; kullanımı, göstergenin konumuna denk düşen bölümlerin kesirlerini okumaya olanak verir.
Verniyenin sıfırı gerçek anlamıyla göstergeyi oluşturur. Ölçeğin bölümlerinin onda birini okumaya yarayan bir verniyede eşit aralıklı 10 çizgi bulunur; O'dan 10'a kadar ölçek çizgileriyle aynı yönde numaralandırılmış bu çizgilerin arasındaki uzaklık, ölçek çizgilerinin arasındaki uzaklıktan birazcık daha küçüktür (taksimatın 1/10'u kadar). Ölçeğin bölümlerinin 1/20'sini ya da 1/50'sini okumaya yarayan bir verniyedeyse çizgi sayısı 20 ya da 50'dir.
Demek ki, milimetre cinsinden taksimatlandırılmış bir ölçeğe denk düşen "onda birlik†bir verniye 9 mm uzunluğundadır ve 0,9 mm değerinde on aralığa bölünmüştür. Verniyenin göstergesi, ölçeğin iki taksimatı içinde, mesela ölçeğin N işaretli çizgisinden -t-p kadar onda bir mili metre uzaklıkta bulunuyorsa, verniyenin 1. çizgisi, ölçeğin N+1 çizgisinden +(p-1)xû,1 mm
kadar uzaklıkta, 2. çizgisi N+2 çizgisinden
+(p-2)x0,1 mm
+(p-2)x0,1 mm
Verniyeler açı ölçme aletlerinin ölçekleriyle beraber kullanıldıklarında, bir çok süre taksimatın 1/15'ini ya da 1/30'unu okumaya olanak verecek şekilde düzenlenir. 1/4 dereceye bölünmüş bir ölçekte, otuzda birlik bir verniye yarım dakika tutarındaki bir açıyı okumayı sağlar.
Kaynak: Büyük Larousse
verniye
isim Fransızca vernier (bulucusu Vernier'in adından)
isim Fransızca vernier (bulucusu Vernier'in adından)
- Doğrusal ya da dairesel boyutların ölçülmesinde, ölçme duyarlığını artıran, çok ufak boyutların ölçülebilmesini elde eden seviye.
verniye ingilizcesi
- vernier scale, vernier.
YORUMLAR