Zehir -hri isim Farsça zehr 1 . Organizmaya girdiğinde kimyasal etkisiyle fizyolojik görevleri bozan ve miktarına nazaran canlıyı ...
Zehir -hri
isim Farsça zehr
1 . Organizmaya girdiğinde kimyasal etkisiyle fizyolojik görevleri bozan ve miktarına nazaran canlıyı öldürebilen madde, ağı, sem:
2 . mecaz
Büyük üzüntü, üzüntü, üzüntü, sorun:
isim Farsça zehr
1 . Organizmaya girdiğinde kimyasal etkisiyle fizyolojik görevleri bozan ve miktarına nazaran canlıyı öldürebilen madde, ağı, sem:
"Öncelikle bir yumruk vurdu sersemledim, sonrasında ağzıma bilmediğim bir zehir tıktı, işte bu zehirle bayıldım."- F. R. Atay.
2 . mecaz
Büyük üzüntü, üzüntü, üzüntü, sorun:
"Dünya ile küsmüş, içi zehir dolu olarak yaşamıştı tüm gençliğini."- N. Cumalı.
Atasözü, deyim ve birleşik fiiller
- zehir benzer biçimde
- zehir kesilmek
- zehir saçmak
Birleşik Sözler
- zehir hafiye
- zehir zemberek
- zehir zıkkım
- zehretmek
- zehrolmak
- ak zehir
- panzehir
- kurbağazehri
Lugat 2000 Lügat - Türkçe-İngilizce-Almanca-Fransızca Lügat
Lügat Nedir? Lügat Hakkında
Toksikoloji (Zehir Ilim)
ZEHİR, -hrl a. (fars. zebr'den).
1. Organizmaya kafi oranda girdiğinde yaşamsal işlevleri tahrip eden ya da bozan madde.
2. Bir takım hayvanlar ve bitkiler tarafınca salgılanan ve çoğu zaman sokma ya da katma ile vücuda girebilen zararı dokunan sıvı; ağı. (Bk. ansikl. böl.)
3. Ed. Fena hisleri, hiddet, fenalık: içinin zehrini boşalttı. Tüm zehrini kustu.
4. Zehir etmek -» ZEHRETMEK. || Zehir benzer biçimde, tadı çok üzüntü olan şeyler için kullanılır: Zehir benzer biçimde, yiyebilirsen ye; çok sert, ısırıcı ve etkisi altına alan olan hava için kullanılır: Dışarda zehir benzer biçimde bir ayaz var; çok becerikli, işinde usta olan kimse için kullanılır: Zehir benzer biçimde bir sürücü; üstün, çok fazla: Zehir benzer biçimde bir zekâ. || Zehir olmak -» ZEHROLMAK || Zehir olsun, yedirilip içirilen birinden bir fenalık görüldüğü süre söylenir. || Zehir zemberek, çok sert ve onur kırıcı söz için kullanılır. || Zehir zıkkım, son aşama üzüntü. || (Yediği) zehir zıkkım olsun, bir hiç kimseye ilenç olarak söylenen söz.
—Esk. Zehr-âb, üzüntü su. || Zehr-âbe, zehirli su; kaygı: "tesis olunurken daha, bir dest-i hıyanet / bünyânına katmış benzer biçimde zehrâbe -i nalet" (Tevfik Fikret). || Zehr-agîn, zehir dolu; çok üzüntü. || Zehr-alud, zehirli. || Zehr -amiz, zehirli; üzüntü. || Zehr-bar, zehir yağdıran; çok çok üzüntü. || Zehr-dar, zehir yüklü, zehirli. || Zehr-efşan, zehir saçan: "onun firakı olurken içimde zehr-efşan / nasıl görür gözüm âsâr-ı fecri şevk-âlud" (Tevfik Fikret). || Zehr-nak, zehirli: "Kalbinde zehr- nak bir şeyin seylabını hissetti" (H. Z. Uşaklıgil). || Zehr-i mar, yılan zehri.
—Biyokim. Zehir yok etme, organizmanın endojen ya da eksojen zehirli maddeleri yansızlaştırması ya da atmasıyla sonuçlanan biyolojik süreçlerin tümü.
—Kim. müh. Kataliz benzer biçimde kimyasal bir tesir ya da yüzdürme benzer biçimde bir işlem esnasında çok az oranda bulunması halinde dahi düzgüsel alışverişi bozan ya da bu tarz şeyleri engellemiş olan element. (Bk. ansikl. böl.)
—Nük. müh. Nükleer zehir, nötronları şiddetle soğuran madde. (Bk. ansikl. böl.)
—Teknol. Zehir yok etme, bir atığın zehirlilik hususi durumunu, işleme sokmadan ya da atmadan ilkin yok etme. (Bk. ansikl. böl.)
—Zool. Zehir bezi, zarkanatlılarda, zehrin alkali öğesini üreten bez. || Zehir çengeli, zehirçengellilerde başlıgöğsün önünde yer edinen ve duyargalıların duyargalarına müsavi gelen çift uzantı. (Bk. ansikl. böl.) [Eşanl. KELİSER.) || Zehir kıskacı, örümceğimsilerin zehir çengeli, (esk.)
—Günümüzde, Chilopoda öbeğinden çokayaklı- ların zehir çengeli. (Zehir kıskaçları hareket ayaklarının birinci çiftinin iki kuvvetli çengele dönüşmesiyle oluşur ve kerpetenin ağzı benzer biçimde çalışır. Flayvan, ısırdığı süre, zehir bezlerinden gelen zehri ısırılan yere akıtır.)
♦ sıf. Zehir hafiye, göz açtırmayan, sert kimse (alay yollu kullanılır).
—ANSİKL. Zehirlere bitkilerde istisnai olarak rastlanır. Mesela ısırgan ekranda görülen pencereden biridir ve zehrini ama batarak akıtabilir. Buna karşılık hayvanların nerede ise tüm şubelerinde zehirli türler vardır: kirpikliler trikosist fırlatır; knidlilerin ve daha başka türlerin yakıcı kapsülleri vardır; denizkestanesinin kıskaçlı dikencikleri, ka- fadanbacaklıların ve karındanbacaklılar- dan conus'un tükürük bezleri zehirlidir. Türlü vatozlar (denizkedisi) kuyruklarında bir ya da bir çok zehirli iğne taşır, buna karşılık trakunya ile synanceia'nın iğneleri yüzgeçlerinde ya da solungaç kapak- larındadır. Sürüngenlerden bir kertenkelenin ve helodermanın ısırması tehlikelidir ama önden oyukdişli yılanların ya da oluk- luzehirdişlilerin (kobra, çıngıraklıysan, engerek vb.) çengelli zehir dişleri ve öldürücü zehri vardır. Adam gagalımemelinin ayağında zehirli bir mahmuz vardır. Eklembacaklılardan akreplerin zehirli kuyruk iğnesi; bir takım örümceklerin ve bir takım kırkayakların bir çift zehir çengeli vardır. Böcekler içinde sokarak zehir akıtanlar yalnız iğneli zarkanatlılardır (arı, yabana- rısı, bir takım karıncalar).
Sokma, ısırma ya da bir yaraya değme ile vücuda giren hayvan zehirlerinin etkili maddesi genellikle kan ya da sinir sistemi üstünde enzim tesiri icra eden proteinlerdir. Oysa mukozada herhangi bir lez- yon bulunmadığı hallerde bunların ağızdan alınmaları zararsızdır.
Flayvan ve nebat zehirleri çoğu zaman po- lipeptit yapısında toksinler ihtiva eder. Bazıları sinir merkezlerini etkileyerek başağrısı, kusma, solunum güçlüğü, nüzul benzer biçimde sinirsel bozukluklara niçin olurlar. Bir takım başka zehirler kanı etkisinde bırakır Antikoagülan ve kanamaya yol açan kobra zehrinden başka tüm yılan zehirleri koagülasyon hızlandırıcıdır. Nihayet bir sürü hayvan zehri anafilaksi tepkilerine niçin olabilecek uyarıcı maddeler ihtiva ederler.
—Cez. huk. Halkın içeceği sulara ve yiyeceğe ya da içeceği şeylere zehir katarak çekince yaratan kimse beş yıldan on beş yıla kadar hapis cezasıyla cezalandırılır (Türk cez. k. md. 394).
—Eczc. Flayvan zehirleri eskiden olduğu benzer biçimde günümüzde de tedavide kullanılmaktadır.
Arı (Apis mellifica) zehrinin hemoliz yapıcı, nörolitik ve damar genişletici tesiri vardır. Bir takım romatizma türlerinin tedavisinde iğneyle verilerek ve ağrı-sancı kesici ya da kan çekici olarak krem şeklinde kullanılır. Karınca, yabanarısı ve eşekarısı zehirleri de aynı nedenle kullanılabilir Kurbağa (Büfe bufo) zehrinin kalp kuvvetlendirici ve yüzeysel anestezik tesiri vardır. Semender zehri de benzer tesir gösterir.
Yılan zehirleri içinde en fazla kanamaya karşı olan tesiri sebebiyle engerek (Vi- pera redi) zehri ile ağrı-sancı kesici bir nörotok- sin ve bir takım urların tedavisinde sitolitik etkilerinden. yararlanılan enzimler içeren kobra (Naja tripudians) zehri kullanılır Bothrops jararaca ve Lachesis atrox benzer biçimde bir takım yılanların zehirleri, içerdikleri pıhtılaştım enzim sebebiyle kan dindirici tesir gösterir.
—Kim. müh. Zehir katı bir katalizörün yüzeyini bozarak etkinliğini yok eder. Zehirlenme mekanik bir bozulmadan ileri gelebildiği benzer biçimde (katı yağ filmi, ince toz katmanı, kontak yöntemiyle sülfürik asit üretiminde piritlerdeki arsenik III oksit), eğer yüzey tersinmez bir şekilde etkilenmişse kimyasal bir bozulmadan da lanabilir.
—Nük. müh. Nükleer zehir. Bir nükleer reaktörde, bir nükleer zehrin oluşması ya da eklenmesi reaktiflik üstüne negatif bir . tesir yapar ve zincirleme tepkimeyi durdurma eğilimi gösterir. Parçalanma tepkimesinin yol açmış olduğu parçalanma zehirleri (en mühimleri ksenon 135 ile samaryum 149'dur) ile reaktifliği tanzim etmek için reaktöre bilhassa eklenen zehirler birbirlerinden ayrılır. Bu sonuncu zehirler, katı (bu durumda, hareketli kumanda çubukları ya da salkımları içinde yer alırlar) ya da çözünür (soğutma akışkanına ya da yavaşlatıcı akışkana karıştırılırlar) halde olabilirler. Tüketilebilen zehirler ise, soğurdukla- rı nötronlarla parçalandıklarından reaktörün emek harcaması esnasında yavaş yavaş yok olurlar. Zehir olarak kullanılan maddelerden birisi de, borik asit (çözünür zehir) ya da bor karbür (katı zehir) şeklinde yararlanılan bordur.
—Teknol. Zehir yok etme türlü işlemlerle gerçekleştirilebilir: asit ya da baz atıkları birbirleriyle ya da tepkin maddelerle yansızlaştırma; kimi iyonların yükseltgenme durumunu değişiklik yapma — bu şekilde, başlangıç hali çok zehirli olmasına rağmen son maddeler dış ortam tarafınca kabul edilebilir olduğundan, altıdeğerli krom üçde- ğerli kroma, oksitli siyanürler de siyanat- lara indirgenir; son ürün toprak görünümünde bir cevhere benzediğinden zehirli iyonları çözünmez kılan silisli bir ağ içine hapsetme.
—Toksikol. Zehirlerin bir bölümü birdenbire ve şiddetli tesir gösterir ve hücresel diri maddeyle birleşip kesin bileşikler oluşturarak biyolojik yapılann tahribine ve hücrenin ölümüne neden olur. Güçlü asitler ve bazlar, cıvalı bileşikler benzer biçimde madensel zehirlerin büyük bölümü böy- ledir Kimi zehirlerse hücresel diri maddeyle birleşince kolayca eski hale dönebilen bileşikler oluşturur Bu tür durumlar genellikle geçici etkili zehirlerdir. Anestezilerde, bitkinlik zehri benzer biçimde organik zehirlerde, bir takım bakteri toksinlerinde, bir takım alkaloit ve hete- rozitlerde de vaziyet aynıdır. Bir takım zehirlerin özgüllüğü çok dar sınırlıdır, öyleki, az dozlarda, bir takım anatomik yapılar, bir takım enzimler ya da alıcı mıntıkalar üstünde tesir gösterip diğerlerine dokunmazlar. Bundan dolayı bu şekilde zehirlerin büyük bölümü, uygun dozlarda ilaç olarak kullanılabilir ve bir takım organların ya da aygıtların işlevlerini hızlandırmak ya da hafifletmek için kullanılabilir Mesela morfin ağn alıcılannın etkinliğinde tutukluk yapar, striknin kas uyarılganlığını kolaylaştırır, dijitalin kalp kasılmasını düzgünleştirir vb. Daha başka bir takım zehirler hücre çoğalması için lüzumlu öğelere (çekirdek DNA' sı) çok sınırı olan, ama kesin bir şekilde tutunurlar (ortak değerlikli bağlantılar). Bu şekilde kalıtsal değişikliklere (değişinim) ya da kimyasal kanserleşmeye yol açabilirler. Bir takım zehirler antikor oluşumuna ve alerjik hastalıkların ortaya çıkışına niçin olabilirler.
Bireşim yöntemiyle, yalnız bir takım diri varlıklara (bakteriler) ya da bir takım diri kanserli hücrelere saldırabilen maddeler üretilebilmiştir ve bu şekilde enfeksiyon hastalıkları ve kanserler için kemoterapi çağı adım atmıştır. (-â–º PANZEHİR ve ZEHİRLENME.)
—Zool. Örümceklerde zehir çengelleri kalınca ve güçlüdür, dipteki kuvvetli parçanın içindeki çentikte pençe biçimindeki üç parça yer alır ve başlıgöğse kadar uzanan zehir bezi kanalı bu pençenin ucundaki bir deliğe açılır. Örümcekler avlarını bu zehir çengelleriyle ısırırlar ve parçalamadan ilkin onları uyuşturur ya da sersemletirler. Zehir çengelleri nesneleri tutup taşımaya yaradığı benzer biçimde bir takım hallerde yeri eşmeye de yarar.
1. Organizmaya kafi oranda girdiğinde yaşamsal işlevleri tahrip eden ya da bozan madde.
2. Bir takım hayvanlar ve bitkiler tarafınca salgılanan ve çoğu zaman sokma ya da katma ile vücuda girebilen zararı dokunan sıvı; ağı. (Bk. ansikl. böl.)
3. Ed. Fena hisleri, hiddet, fenalık: içinin zehrini boşalttı. Tüm zehrini kustu.
4. Zehir etmek -» ZEHRETMEK. || Zehir benzer biçimde, tadı çok üzüntü olan şeyler için kullanılır: Zehir benzer biçimde, yiyebilirsen ye; çok sert, ısırıcı ve etkisi altına alan olan hava için kullanılır: Dışarda zehir benzer biçimde bir ayaz var; çok becerikli, işinde usta olan kimse için kullanılır: Zehir benzer biçimde bir sürücü; üstün, çok fazla: Zehir benzer biçimde bir zekâ. || Zehir olmak -» ZEHROLMAK || Zehir olsun, yedirilip içirilen birinden bir fenalık görüldüğü süre söylenir. || Zehir zemberek, çok sert ve onur kırıcı söz için kullanılır. || Zehir zıkkım, son aşama üzüntü. || (Yediği) zehir zıkkım olsun, bir hiç kimseye ilenç olarak söylenen söz.
—Esk. Zehr-âb, üzüntü su. || Zehr-âbe, zehirli su; kaygı: "tesis olunurken daha, bir dest-i hıyanet / bünyânına katmış benzer biçimde zehrâbe -i nalet" (Tevfik Fikret). || Zehr-agîn, zehir dolu; çok üzüntü. || Zehr-alud, zehirli. || Zehr -amiz, zehirli; üzüntü. || Zehr-bar, zehir yağdıran; çok çok üzüntü. || Zehr-dar, zehir yüklü, zehirli. || Zehr-efşan, zehir saçan: "onun firakı olurken içimde zehr-efşan / nasıl görür gözüm âsâr-ı fecri şevk-âlud" (Tevfik Fikret). || Zehr-nak, zehirli: "Kalbinde zehr- nak bir şeyin seylabını hissetti" (H. Z. Uşaklıgil). || Zehr-i mar, yılan zehri.
—Biyokim. Zehir yok etme, organizmanın endojen ya da eksojen zehirli maddeleri yansızlaştırması ya da atmasıyla sonuçlanan biyolojik süreçlerin tümü.
—Kim. müh. Kataliz benzer biçimde kimyasal bir tesir ya da yüzdürme benzer biçimde bir işlem esnasında çok az oranda bulunması halinde dahi düzgüsel alışverişi bozan ya da bu tarz şeyleri engellemiş olan element. (Bk. ansikl. böl.)
—Nük. müh. Nükleer zehir, nötronları şiddetle soğuran madde. (Bk. ansikl. böl.)
—Teknol. Zehir yok etme, bir atığın zehirlilik hususi durumunu, işleme sokmadan ya da atmadan ilkin yok etme. (Bk. ansikl. böl.)
—Zool. Zehir bezi, zarkanatlılarda, zehrin alkali öğesini üreten bez. || Zehir çengeli, zehirçengellilerde başlıgöğsün önünde yer edinen ve duyargalıların duyargalarına müsavi gelen çift uzantı. (Bk. ansikl. böl.) [Eşanl. KELİSER.) || Zehir kıskacı, örümceğimsilerin zehir çengeli, (esk.)
—Günümüzde, Chilopoda öbeğinden çokayaklı- ların zehir çengeli. (Zehir kıskaçları hareket ayaklarının birinci çiftinin iki kuvvetli çengele dönüşmesiyle oluşur ve kerpetenin ağzı benzer biçimde çalışır. Flayvan, ısırdığı süre, zehir bezlerinden gelen zehri ısırılan yere akıtır.)
♦ sıf. Zehir hafiye, göz açtırmayan, sert kimse (alay yollu kullanılır).
—ANSİKL. Zehirlere bitkilerde istisnai olarak rastlanır. Mesela ısırgan ekranda görülen pencereden biridir ve zehrini ama batarak akıtabilir. Buna karşılık hayvanların nerede ise tüm şubelerinde zehirli türler vardır: kirpikliler trikosist fırlatır; knidlilerin ve daha başka türlerin yakıcı kapsülleri vardır; denizkestanesinin kıskaçlı dikencikleri, ka- fadanbacaklıların ve karındanbacaklılar- dan conus'un tükürük bezleri zehirlidir. Türlü vatozlar (denizkedisi) kuyruklarında bir ya da bir çok zehirli iğne taşır, buna karşılık trakunya ile synanceia'nın iğneleri yüzgeçlerinde ya da solungaç kapak- larındadır. Sürüngenlerden bir kertenkelenin ve helodermanın ısırması tehlikelidir ama önden oyukdişli yılanların ya da oluk- luzehirdişlilerin (kobra, çıngıraklıysan, engerek vb.) çengelli zehir dişleri ve öldürücü zehri vardır. Adam gagalımemelinin ayağında zehirli bir mahmuz vardır. Eklembacaklılardan akreplerin zehirli kuyruk iğnesi; bir takım örümceklerin ve bir takım kırkayakların bir çift zehir çengeli vardır. Böcekler içinde sokarak zehir akıtanlar yalnız iğneli zarkanatlılardır (arı, yabana- rısı, bir takım karıncalar).
Sokma, ısırma ya da bir yaraya değme ile vücuda giren hayvan zehirlerinin etkili maddesi genellikle kan ya da sinir sistemi üstünde enzim tesiri icra eden proteinlerdir. Oysa mukozada herhangi bir lez- yon bulunmadığı hallerde bunların ağızdan alınmaları zararsızdır.
Flayvan ve nebat zehirleri çoğu zaman po- lipeptit yapısında toksinler ihtiva eder. Bazıları sinir merkezlerini etkileyerek başağrısı, kusma, solunum güçlüğü, nüzul benzer biçimde sinirsel bozukluklara niçin olurlar. Bir takım başka zehirler kanı etkisinde bırakır Antikoagülan ve kanamaya yol açan kobra zehrinden başka tüm yılan zehirleri koagülasyon hızlandırıcıdır. Nihayet bir sürü hayvan zehri anafilaksi tepkilerine niçin olabilecek uyarıcı maddeler ihtiva ederler.
—Cez. huk. Halkın içeceği sulara ve yiyeceğe ya da içeceği şeylere zehir katarak çekince yaratan kimse beş yıldan on beş yıla kadar hapis cezasıyla cezalandırılır (Türk cez. k. md. 394).
—Eczc. Flayvan zehirleri eskiden olduğu benzer biçimde günümüzde de tedavide kullanılmaktadır.
Arı (Apis mellifica) zehrinin hemoliz yapıcı, nörolitik ve damar genişletici tesiri vardır. Bir takım romatizma türlerinin tedavisinde iğneyle verilerek ve ağrı-sancı kesici ya da kan çekici olarak krem şeklinde kullanılır. Karınca, yabanarısı ve eşekarısı zehirleri de aynı nedenle kullanılabilir Kurbağa (Büfe bufo) zehrinin kalp kuvvetlendirici ve yüzeysel anestezik tesiri vardır. Semender zehri de benzer tesir gösterir.
Yılan zehirleri içinde en fazla kanamaya karşı olan tesiri sebebiyle engerek (Vi- pera redi) zehri ile ağrı-sancı kesici bir nörotok- sin ve bir takım urların tedavisinde sitolitik etkilerinden. yararlanılan enzimler içeren kobra (Naja tripudians) zehri kullanılır Bothrops jararaca ve Lachesis atrox benzer biçimde bir takım yılanların zehirleri, içerdikleri pıhtılaştım enzim sebebiyle kan dindirici tesir gösterir.
—Kim. müh. Zehir katı bir katalizörün yüzeyini bozarak etkinliğini yok eder. Zehirlenme mekanik bir bozulmadan ileri gelebildiği benzer biçimde (katı yağ filmi, ince toz katmanı, kontak yöntemiyle sülfürik asit üretiminde piritlerdeki arsenik III oksit), eğer yüzey tersinmez bir şekilde etkilenmişse kimyasal bir bozulmadan da lanabilir.
—Nük. müh. Nükleer zehir. Bir nükleer reaktörde, bir nükleer zehrin oluşması ya da eklenmesi reaktiflik üstüne negatif bir . tesir yapar ve zincirleme tepkimeyi durdurma eğilimi gösterir. Parçalanma tepkimesinin yol açmış olduğu parçalanma zehirleri (en mühimleri ksenon 135 ile samaryum 149'dur) ile reaktifliği tanzim etmek için reaktöre bilhassa eklenen zehirler birbirlerinden ayrılır. Bu sonuncu zehirler, katı (bu durumda, hareketli kumanda çubukları ya da salkımları içinde yer alırlar) ya da çözünür (soğutma akışkanına ya da yavaşlatıcı akışkana karıştırılırlar) halde olabilirler. Tüketilebilen zehirler ise, soğurdukla- rı nötronlarla parçalandıklarından reaktörün emek harcaması esnasında yavaş yavaş yok olurlar. Zehir olarak kullanılan maddelerden birisi de, borik asit (çözünür zehir) ya da bor karbür (katı zehir) şeklinde yararlanılan bordur.
—Teknol. Zehir yok etme türlü işlemlerle gerçekleştirilebilir: asit ya da baz atıkları birbirleriyle ya da tepkin maddelerle yansızlaştırma; kimi iyonların yükseltgenme durumunu değişiklik yapma — bu şekilde, başlangıç hali çok zehirli olmasına rağmen son maddeler dış ortam tarafınca kabul edilebilir olduğundan, altıdeğerli krom üçde- ğerli kroma, oksitli siyanürler de siyanat- lara indirgenir; son ürün toprak görünümünde bir cevhere benzediğinden zehirli iyonları çözünmez kılan silisli bir ağ içine hapsetme.
—Toksikol. Zehirlerin bir bölümü birdenbire ve şiddetli tesir gösterir ve hücresel diri maddeyle birleşip kesin bileşikler oluşturarak biyolojik yapılann tahribine ve hücrenin ölümüne neden olur. Güçlü asitler ve bazlar, cıvalı bileşikler benzer biçimde madensel zehirlerin büyük bölümü böy- ledir Kimi zehirlerse hücresel diri maddeyle birleşince kolayca eski hale dönebilen bileşikler oluşturur Bu tür durumlar genellikle geçici etkili zehirlerdir. Anestezilerde, bitkinlik zehri benzer biçimde organik zehirlerde, bir takım bakteri toksinlerinde, bir takım alkaloit ve hete- rozitlerde de vaziyet aynıdır. Bir takım zehirlerin özgüllüğü çok dar sınırlıdır, öyleki, az dozlarda, bir takım anatomik yapılar, bir takım enzimler ya da alıcı mıntıkalar üstünde tesir gösterip diğerlerine dokunmazlar. Bundan dolayı bu şekilde zehirlerin büyük bölümü, uygun dozlarda ilaç olarak kullanılabilir ve bir takım organların ya da aygıtların işlevlerini hızlandırmak ya da hafifletmek için kullanılabilir Mesela morfin ağn alıcılannın etkinliğinde tutukluk yapar, striknin kas uyarılganlığını kolaylaştırır, dijitalin kalp kasılmasını düzgünleştirir vb. Daha başka bir takım zehirler hücre çoğalması için lüzumlu öğelere (çekirdek DNA' sı) çok sınırı olan, ama kesin bir şekilde tutunurlar (ortak değerlikli bağlantılar). Bu şekilde kalıtsal değişikliklere (değişinim) ya da kimyasal kanserleşmeye yol açabilirler. Bir takım zehirler antikor oluşumuna ve alerjik hastalıkların ortaya çıkışına niçin olabilirler.
Bireşim yöntemiyle, yalnız bir takım diri varlıklara (bakteriler) ya da bir takım diri kanserli hücrelere saldırabilen maddeler üretilebilmiştir ve bu şekilde enfeksiyon hastalıkları ve kanserler için kemoterapi çağı adım atmıştır. (-â–º PANZEHİR ve ZEHİRLENME.)
—Zool. Örümceklerde zehir çengelleri kalınca ve güçlüdür, dipteki kuvvetli parçanın içindeki çentikte pençe biçimindeki üç parça yer alır ve başlıgöğse kadar uzanan zehir bezi kanalı bu pençenin ucundaki bir deliğe açılır. Örümcekler avlarını bu zehir çengelleriyle ısırırlar ve parçalamadan ilkin onları uyuşturur ya da sersemletirler. Zehir çengelleri nesneleri tutup taşımaya yaradığı benzer biçimde bir takım hallerde yeri eşmeye de yarar.
Kaynak: Büyük Larousse
ZEHİRÇENGELLİLER a Bir çift ağız önü uzantısı (zehir çengelleri) ve bir çift ağız ardı uzantısı (duyu ayaklan) bulunan ve bedenin ön bölgesinin (prosoma) diğeri eklembacaklılarda dengi bulunmayan eklembacaklılar altşubesi- (Bunlarda eşeysel borular sekizinci bölütte dışarı açılır. Zehirçengelliler iki sınıfa ayrılır: örümceğimsiler ve pycnogonida; bir takım bilginler Merostomata öbeğini de bu altşubeye sokarlar Bil. a. Chelicerata.)
Kaynak: Büyük Larousse
ZEHİRLEMEK g. f.
1. Bir kimseyi, bir hayvanı zehirlemek, öldürmek amacıyla onlara zehir vermek, yiyeceklerine, içeceklerine vb. zehir katmak;'ağılamak: Belediyenin zehirlediği köpekler.
2. Bir kimseyi zehirlemek, bir şeyden söz ederken, bir kimsenin bünyesine zarar vermek: Kirli hava, sigara insanları zehirliyor
3. Bir kimseyi, bir topluluğu zehirlemek, onlara bünyesine zarar veren maddeler kullandırtmak, fena alışkanlıklar kazandırmak ya da zararı dokunan olduğu fikredilen düşünceler hisleri aşılamak: Gençleri zehirleyen uyuşturucu satıcıları. Evladı genç yaşta bu çarpık fikirlerle zehirlediler.
4. Kendini zehirlemek, zehir içerek kendini öldürmek; organizmaya zararı dokunan maddeler kullanmak: Bu acıya dayanamayıp kendini zehirledi. Şu sigarayla kendini zehirliyorsun.
5. Suyu, havayı vb. zehirlemek, onlara zehir katmak, zehirli madde-, lerle onları kirletmek: Suikast amacıyla kuyuları zehirlemek.
—Cez. huk. Zehirleyerek adam öldürme, adam öldürme suçunun ağırlaşmış şekli. (Adam öldürme suçu zehirlemeyle gerçekleştirilirse verilecek ceza yaşam boyu ağır hapistir [Türk cez. k. md. 449].)
♦ zehirlenmek edilg. f. ve dönşl. f.
1. Öldürülmek amacıyla zehir verilmek: Zehirlenen şehzadeler.
2. Organizmaya giren zehirli bir maddenin etkisiyle hastalanmak ya da ölmek; ağılanmak: Bayat balıktan zehirlenip hastaneye kaldırıldı. Konserveden zehirlenen bir sürü şahıs yaşamını yitirdi.
3. Bir şeyden söz ederken, organizmaya zararı dokunan duruma gelmek; kirlenmek: Yapınak dumanlarıyla zehirlenen hava.
4. Fena alışkanlıklar edinmek ya da zararı dokunan sayılan fikirlerin, duyguların tesirinde kalmak: Esrarla, sapık fikirlerle zehirlenen gençlik.
1. Bir kimseyi, bir hayvanı zehirlemek, öldürmek amacıyla onlara zehir vermek, yiyeceklerine, içeceklerine vb. zehir katmak;'ağılamak: Belediyenin zehirlediği köpekler.
2. Bir kimseyi zehirlemek, bir şeyden söz ederken, bir kimsenin bünyesine zarar vermek: Kirli hava, sigara insanları zehirliyor
3. Bir kimseyi, bir topluluğu zehirlemek, onlara bünyesine zarar veren maddeler kullandırtmak, fena alışkanlıklar kazandırmak ya da zararı dokunan olduğu fikredilen düşünceler hisleri aşılamak: Gençleri zehirleyen uyuşturucu satıcıları. Evladı genç yaşta bu çarpık fikirlerle zehirlediler.
4. Kendini zehirlemek, zehir içerek kendini öldürmek; organizmaya zararı dokunan maddeler kullanmak: Bu acıya dayanamayıp kendini zehirledi. Şu sigarayla kendini zehirliyorsun.
5. Suyu, havayı vb. zehirlemek, onlara zehir katmak, zehirli madde-, lerle onları kirletmek: Suikast amacıyla kuyuları zehirlemek.
—Cez. huk. Zehirleyerek adam öldürme, adam öldürme suçunun ağırlaşmış şekli. (Adam öldürme suçu zehirlemeyle gerçekleştirilirse verilecek ceza yaşam boyu ağır hapistir [Türk cez. k. md. 449].)
♦ zehirlenmek edilg. f. ve dönşl. f.
1. Öldürülmek amacıyla zehir verilmek: Zehirlenen şehzadeler.
2. Organizmaya giren zehirli bir maddenin etkisiyle hastalanmak ya da ölmek; ağılanmak: Bayat balıktan zehirlenip hastaneye kaldırıldı. Konserveden zehirlenen bir sürü şahıs yaşamını yitirdi.
3. Bir şeyden söz ederken, organizmaya zararı dokunan duruma gelmek; kirlenmek: Yapınak dumanlarıyla zehirlenen hava.
4. Fena alışkanlıklar edinmek ya da zararı dokunan sayılan fikirlerin, duyguların tesirinde kalmak: Esrarla, sapık fikirlerle zehirlenen gençlik.
Kaynak: Büyük Larousse
zehirlenmek
(nesne almayan eylem)
1 . Zehirlemek işi yapılmak ya da zehirlemek işine mevzu olmak, ağılanmak:
"Zehirlenmiş bir köpekle, kömür çarpmış bir insanoğlunun ölüşlerine bakarsanız onları kardeş sanırsınız."- R. N. Güntekin.
2 . Zehire maruz kalmak.
3 . mecaz Zararı olan düşünceler edinmek.
zehirlenmek ingilizcesi
1. to be poisoned.
2. (for someone´s mind) to be filled with harmful ideas.
zehirlenmek
(nesne almayan eylem)
1 . Zehirlemek işi yapılmak ya da zehirlemek işine mevzu olmak, ağılanmak:
"Zehirlenmiş bir köpekle, kömür çarpmış bir insanoğlunun ölüşlerine bakarsanız onları kardeş sanırsınız."- R. N. Güntekin.
2 . Zehire maruz kalmak.
3 . mecaz Zararı olan düşünceler edinmek.
zehirlenmek ingilizcesi
1. to be poisoned.
2. (for someone´s mind) to be filled with harmful ideas.
ZEHİRLENME a.
1. Diri bir organizmaya, bozukluk yaratacak oranda zehirli madde girmesi ya da içerde birikmesi. (Zehirlenme akut, subakut [birkaç hafta sonra] ya da süreğen [birkaç ay ya da birkaç sene sonra] olabilir. Kimi zaman de, alınan miktarı dışa atılan miktardan yüksek olan bir zehirin birikimine bağlıdır.) [Bk. ansikl. böl. Patol.]
2. Hızla ölüme niçin olabilen ya da en azından, düzgüsel işlevleri hissedilir derecede değiştirebilen her maddenin zararı dokunan dozunun organizma üstündeki tesiri. (Bk. ansikl. böl. Toksikol.)
3. Isırma ya da sokma ile bir hayvan zehrinin organizmaya girmesi ve bundan doğan patolojik olguların tümü. (Sıcak ülke hayvanları haricinde zehirlenmelere en sık yol açan hayvanlar sürüngenler [engerek], zarkanatlılar [arı, yabanarısı], örümcekgiller [akrep, örümcek] ve bir takım deniz hayvanlarıdır [trakonya, medüz, denizkestanesi].)
—Kim. müh. Bir katalizörün etkinliğinin kaybolmasına yol açan bozulma. (Bu bozulma, ya katalizörün fizyolojik durumunun değişmesinden ya da etkin merkezlerini tıkayan katışkı maddelerinin yüzeye soğurulmasından ileri gelir.)
—Toksikol. Zehirlenmelerle cenk merkezi, zehirlenmelerin önlenmesi ve tedavisiyle uğraşan uzman sıhhat merkezi. (Bk. ansikl. böl.)
—ANSİKL. Patol. Zehirlenmeler kaza ya da katliam zehirlenmeleri, mesleki zehirlenmeler (kurşun, benzen vb.) ilaç zehirlenmeleri ya da uzun süre alınan maddelerden doğan zehirlenmeler, işleme maddeleri (gıda katkıları, kimyasal artıklar, kirlenme) zehirlenmeleri, toksinlerden ve bir takım biyolojik sistemlerde biriken metabolizma ürünlerinden (gıda zincirleri) doğan zehirlenmeler, tütün, alkol ve bir takım uyuşturucular benzer biçimde "sosyal†zehirlerden ileri gelen zehirlenmeler benzer biçimde çeşitlere ayrılır. Zehirlenmenin ağırlığı, ilgili maddenin zehirlilik derecesine, alınma şekline, alınan miktara ve kişinin dayanıklılığına bağlıdır. Çocuklarda kaza sonucu görülen zehirlenmeler üstünde meydana getirilen incelemeler bunların en fazla 2 ya da 3 yaşlarında bulunduğunu göstermektedir. Sıklık sırasına nazaran zehirlenmeye niçin'olan maddeler şunlardır: paraklorobenzen (haşarat ilaçları), çamaşır suyu (Javel suyu), kodein (öksürük şurubu), aspirin, bulaşık sıvıları, fenobartibal, prometazin, atropin, ko- detilin (öksürük şurubu), sulu boyalar ve çamaşır-bulaşık yıkama tozları. Bu şekilde zehirlenmelerde ölüm oranı 14 yaşından ufak çocuklarda % 10'dur,
*Hayvanlarda zehirlenmeler, ilaçlardan ya da gıdalardan lanabilir. Besinlerle beraber bir çok zehirli maddeler yu tulabilir. Bu tür durumlar içinde, lezzet katkıları (tuz), zehirli tuzak yemleri (strikinin, çinko fosfür, talyum tuzları), gübreler, yabancı ot ilaçları (bakır sülfat), haşarat ilaçları (arse- nikliler, bileşik organik maddeler), topraktan gelen maddeler (flüor, molibden), ve bir sürü bitkiler sayılabilir. Çoğu zaman bu türlü zehirlenmeler sindirim ve sinir bozuklukları şeklinde ortaya çıkar. Bununla birlikte bazılarının hususi emareleri vardır. Nitratlar, kloratlar, bakır sülfat, acıçiğdem, düğünçiçeği, cıvalı maddeler he- moglobinüriye niçin olurlar; üzüntü bakla, revenala, kuşotu sarılık, turpgillerden bir takım sebzeler (lahana, şalgam, kolza), su turpu, yabani tere ile zehirlenme solunum bozuklukları yapar Ferula, eğreltiotu pur- puraya niçin olur. Karabuğday, koyun- kıran, ışılduyarlılığı artırır.
—Toksikol. Mevzuya ilişkin şu noktaları vurgulamak yerinde olur:
1. belirgin bir maddenin zehirliliği incelenen türle bağıntılıdır ve enzimsel uyumla hafifleyebilir;
2. zehirlenme tesiri alınan doza, her kişinin duyarlılığına, zehrin organizmaya giriş yerine, seyrelti derecesine ve zehri idrarla, dışkıyla ya da solunumla atacak boşaltım mekanizmalarının durumuna nazaran değişiyor;
Zehirlenme solunum, sindirim, ten, ten altı ya da damar içi yolla olabilir.
Zehirli madde direkt doğruya dokuları tahrip ediyorsa tesiri yakıcı, yaşam için lüzumlu sistemler ya da işlevler üstündeki etkisiyle hücreleri tahrip ediyorsa (hemoliz, hepatit) hücre eritici'dir (sitolitik); yalnız sinir ya da kalbe özgü hücre uyarılganlığı olguları üstünde etkiliyse (hipnotikler, ihtilaç yapanlar) işlevsel sayılır.
Zehrin vücuttan atılmasına kadar kalp ve solunum etkinliği sürdürülebilirse işlevsel zehirlerin tesiri tersinirdir, doğrusu işlevler eski hale dönebilir. Organizma suda ya da yağlarda eriyen zehirleri emer, genellikle onları karaciğer düzeyinde mikrozom yükseltgenmesiyle değişikliğe uğratır ve çoğu zaman suda eriyen metabolitleri idrarla atar. Organizmanın bu genel eylemi kaide olarak bir zehirden arındırma yoludur, ama kimi zaman metabolitler ilk ana maddeden daha zehirli çıkar.
Zehirlenme emareleri bilhassa adli tıp açısından ehemmiyet taşır:
1. anımsatıcı emareler, doğrusu kurban ya da sanığın uğraş ve alışkanlıkları ve kullanabileceği zehirler;
2. zehire nazaran farklılık gösteren çok türlü semptomatik olgular;
3. ya direkt ilgili dokuları ya da dolaylı olarak bir takım hususi organları ilgilendiren anatomik lezyonlar;
4. kimyasal ve biyolojik yöntemlerle zehrin araştırılması;
5. meydana getirilen gözlemleri denetlemeyi, belirlenen lezyonları tekrardan oluşturmayı hatta, eğer ayrıştırılamamışsa, zehrin yapısını belirlemeyi elde eden fizyolojik tecrübe etme.
*Zehirlenmelerle cenk merkezleri, genellikle zehirlenmelerin sıklığını göz önünde bulunduran amerikalı çocuk hekimlerince ilk kez 1953'te ABD Birleşik Devletleri'nde kuruldu. Avrupa'da 1958'den sonrasında gelişmeye başladı ve erişkin zehirlenmelerini önlemeye ve tedaviye koyuldu.
Organizasyonları, başlıca bir telefon şebekesi ve buna destek olan bir acil yardım servisidir. Bu servis, ilk bakımı sağladıktan sonrasında acil olarak klinik toksikoloji servislerine nakli sağlar. Böylelikle akut zehirlenmelerin tedavisi büyük gelişmeler kaydetmiştir:
-karbon oksit zehirlenmesinde tazyik altında oksijen tedavisi;
-çoğunluğu uyku ve yatıştırıcı ilaçlardan ileri gelme koma hallerinde destek solunum ve kalp bakımı, nezarete;
-yakıcı maddelerle meydana gelen sindirim kanalı nekrozlarında geniş cerrahi müdahaleler:
-yapay böbrekle böbrek dışı temizlemeler, kömür sütunu üstünde emmeler, hücreleri tahrip edebilecek maddelerle olan zehirlenmelerde kan süzme ya da yaşam için kaçınılmaz olan hücrelerin fonksiyonlarını uyarma.
Bu vesile ile bir sürü panzehirler keşfedilmiş ve geliştirilmiştir: maden kelatlayıcıları; asetilsistein (parasetamol zehirlenmesi); Prusya mavisi (talyum zehirlenmesi); hidroksokobalamin (siyanürlerle zehirlenme).
Zehirlenmelerle cenk merkezleri, bundan başka, bir de her geçen gün cemiyetin sırtına artan bir ekonomik yük olan insan zehirlenmelerinin salgınlarını, öldürücülük ya da sakatlayıcılıklarını kıymetlendirecek olan bilgisayara kayıtlı bir fiş ve dosya sistemine sahiptirler.
intihar eğilimlerinin incelenmesi de, kişide niçin olacakları tehlikeli olayların saptanmasında ve bunların medikososyal önlemlerle önlenmesinde çok mühim rol oynar.
—Vet. Gebelik zehirlenmesi, çoğu zaman ikiz ya da üçüz hamile olan koyunlarda görülür ve doğumdan iki hafta ilkin başlar. Çok fazla bitkinlik hali ile kendini belirgin eder Çok süre dört ila on dört gün içinde ölümle sonuçlanır. Hastalığın sebebi gıda den
gesizliğidir; yetersiz beslenmeden ileri gelebileceği benzer biçimde çok fazla protein ya da karbonhidrat alıntından da ileri gelebilir.
1. Diri bir organizmaya, bozukluk yaratacak oranda zehirli madde girmesi ya da içerde birikmesi. (Zehirlenme akut, subakut [birkaç hafta sonra] ya da süreğen [birkaç ay ya da birkaç sene sonra] olabilir. Kimi zaman de, alınan miktarı dışa atılan miktardan yüksek olan bir zehirin birikimine bağlıdır.) [Bk. ansikl. böl. Patol.]
2. Hızla ölüme niçin olabilen ya da en azından, düzgüsel işlevleri hissedilir derecede değiştirebilen her maddenin zararı dokunan dozunun organizma üstündeki tesiri. (Bk. ansikl. böl. Toksikol.)
3. Isırma ya da sokma ile bir hayvan zehrinin organizmaya girmesi ve bundan doğan patolojik olguların tümü. (Sıcak ülke hayvanları haricinde zehirlenmelere en sık yol açan hayvanlar sürüngenler [engerek], zarkanatlılar [arı, yabanarısı], örümcekgiller [akrep, örümcek] ve bir takım deniz hayvanlarıdır [trakonya, medüz, denizkestanesi].)
—Kim. müh. Bir katalizörün etkinliğinin kaybolmasına yol açan bozulma. (Bu bozulma, ya katalizörün fizyolojik durumunun değişmesinden ya da etkin merkezlerini tıkayan katışkı maddelerinin yüzeye soğurulmasından ileri gelir.)
—Nük. müh. Bir nükleer reaktörde, nötronları yakalayan bir ya da bir sürü cismin varlığı sebebiyle reaktifliğin azalması.
—Patol. Metabolizma ürünü iç zehirlerin ya da dıştan alınan zehirlerin organizmada yarattığı afetlerin tümü.
—Patol. Metabolizma ürünü iç zehirlerin ya da dıştan alınan zehirlerin organizmada yarattığı afetlerin tümü.
—Vet. Koyun gebelik zehirlenmesi, kanda, ve dokularda ketonlu cisimlerin birikmesiyle belirgin beslenme hastalığı. (Bk. ansikl. böl.)
*Hayvanlarda zehirlenmeler, ilaçlardan ya da gıdalardan lanabilir. Besinlerle beraber bir çok zehirli maddeler yu tulabilir. Bu tür durumlar içinde, lezzet katkıları (tuz), zehirli tuzak yemleri (strikinin, çinko fosfür, talyum tuzları), gübreler, yabancı ot ilaçları (bakır sülfat), haşarat ilaçları (arse- nikliler, bileşik organik maddeler), topraktan gelen maddeler (flüor, molibden), ve bir sürü bitkiler sayılabilir. Çoğu zaman bu türlü zehirlenmeler sindirim ve sinir bozuklukları şeklinde ortaya çıkar. Bununla birlikte bazılarının hususi emareleri vardır. Nitratlar, kloratlar, bakır sülfat, acıçiğdem, düğünçiçeği, cıvalı maddeler he- moglobinüriye niçin olurlar; üzüntü bakla, revenala, kuşotu sarılık, turpgillerden bir takım sebzeler (lahana, şalgam, kolza), su turpu, yabani tere ile zehirlenme solunum bozuklukları yapar Ferula, eğreltiotu pur- puraya niçin olur. Karabuğday, koyun- kıran, ışılduyarlılığı artırır.
—Toksikol. Mevzuya ilişkin şu noktaları vurgulamak yerinde olur:
1. belirgin bir maddenin zehirliliği incelenen türle bağıntılıdır ve enzimsel uyumla hafifleyebilir;
2. zehirlenme tesiri alınan doza, her kişinin duyarlılığına, zehrin organizmaya giriş yerine, seyrelti derecesine ve zehri idrarla, dışkıyla ya da solunumla atacak boşaltım mekanizmalarının durumuna nazaran değişiyor;
Zehirlenme solunum, sindirim, ten, ten altı ya da damar içi yolla olabilir.
Zehirli madde direkt doğruya dokuları tahrip ediyorsa tesiri yakıcı, yaşam için lüzumlu sistemler ya da işlevler üstündeki etkisiyle hücreleri tahrip ediyorsa (hemoliz, hepatit) hücre eritici'dir (sitolitik); yalnız sinir ya da kalbe özgü hücre uyarılganlığı olguları üstünde etkiliyse (hipnotikler, ihtilaç yapanlar) işlevsel sayılır.
Zehrin vücuttan atılmasına kadar kalp ve solunum etkinliği sürdürülebilirse işlevsel zehirlerin tesiri tersinirdir, doğrusu işlevler eski hale dönebilir. Organizma suda ya da yağlarda eriyen zehirleri emer, genellikle onları karaciğer düzeyinde mikrozom yükseltgenmesiyle değişikliğe uğratır ve çoğu zaman suda eriyen metabolitleri idrarla atar. Organizmanın bu genel eylemi kaide olarak bir zehirden arındırma yoludur, ama kimi zaman metabolitler ilk ana maddeden daha zehirli çıkar.
Zehirlenme emareleri bilhassa adli tıp açısından ehemmiyet taşır:
1. anımsatıcı emareler, doğrusu kurban ya da sanığın uğraş ve alışkanlıkları ve kullanabileceği zehirler;
2. zehire nazaran farklılık gösteren çok türlü semptomatik olgular;
3. ya direkt ilgili dokuları ya da dolaylı olarak bir takım hususi organları ilgilendiren anatomik lezyonlar;
4. kimyasal ve biyolojik yöntemlerle zehrin araştırılması;
5. meydana getirilen gözlemleri denetlemeyi, belirlenen lezyonları tekrardan oluşturmayı hatta, eğer ayrıştırılamamışsa, zehrin yapısını belirlemeyi elde eden fizyolojik tecrübe etme.
*Zehirlenmelerle cenk merkezleri, genellikle zehirlenmelerin sıklığını göz önünde bulunduran amerikalı çocuk hekimlerince ilk kez 1953'te ABD Birleşik Devletleri'nde kuruldu. Avrupa'da 1958'den sonrasında gelişmeye başladı ve erişkin zehirlenmelerini önlemeye ve tedaviye koyuldu.
Organizasyonları, başlıca bir telefon şebekesi ve buna destek olan bir acil yardım servisidir. Bu servis, ilk bakımı sağladıktan sonrasında acil olarak klinik toksikoloji servislerine nakli sağlar. Böylelikle akut zehirlenmelerin tedavisi büyük gelişmeler kaydetmiştir:
-karbon oksit zehirlenmesinde tazyik altında oksijen tedavisi;
-çoğunluğu uyku ve yatıştırıcı ilaçlardan ileri gelme koma hallerinde destek solunum ve kalp bakımı, nezarete;
-yakıcı maddelerle meydana gelen sindirim kanalı nekrozlarında geniş cerrahi müdahaleler:
-yapay böbrekle böbrek dışı temizlemeler, kömür sütunu üstünde emmeler, hücreleri tahrip edebilecek maddelerle olan zehirlenmelerde kan süzme ya da yaşam için kaçınılmaz olan hücrelerin fonksiyonlarını uyarma.
Bu vesile ile bir sürü panzehirler keşfedilmiş ve geliştirilmiştir: maden kelatlayıcıları; asetilsistein (parasetamol zehirlenmesi); Prusya mavisi (talyum zehirlenmesi); hidroksokobalamin (siyanürlerle zehirlenme).
Zehirlenmelerle cenk merkezleri, bundan başka, bir de her geçen gün cemiyetin sırtına artan bir ekonomik yük olan insan zehirlenmelerinin salgınlarını, öldürücülük ya da sakatlayıcılıklarını kıymetlendirecek olan bilgisayara kayıtlı bir fiş ve dosya sistemine sahiptirler.
intihar eğilimlerinin incelenmesi de, kişide niçin olacakları tehlikeli olayların saptanmasında ve bunların medikososyal önlemlerle önlenmesinde çok mühim rol oynar.
—Vet. Gebelik zehirlenmesi, çoğu zaman ikiz ya da üçüz hamile olan koyunlarda görülür ve doğumdan iki hafta ilkin başlar. Çok fazla bitkinlik hali ile kendini belirgin eder Çok süre dört ila on dört gün içinde ölümle sonuçlanır. Hastalığın sebebi gıda den
gesizliğidir; yetersiz beslenmeden ileri gelebileceği benzer biçimde çok fazla protein ya da karbonhidrat alıntından da ileri gelebilir.
Kaynak: Büyük Larousse
zehirlenme
isim
1 . Zehirlenmek şartları:
"Gece saat dörde kadar eğlendik, veya zehirlenmenin adına eğlenti dedik."- A.Gündüz.
2 . Yılan, arı vb. sokması sonucu görülen hastalık.
zehirlenme
isim
1 . Zehirlenmek şartları:
"Gece saat dörde kadar eğlendik, veya zehirlenmenin adına eğlenti dedik."- A.Gündüz.
2 . Yılan, arı vb. sokması sonucu görülen hastalık.
ZEHİRLİ sıf. Diri organizmalara zarar veren, zehir içeren ya da salgılayan ve yu- tulduğunda ya da yalnızca temas edildiğinde rahatsızlığa, hatta ölüme neden olan maddeler, bitkiler, hayvanlar için kullanılır: Zehirli petrol artıkları. Zehirli mantar Zehirli yılan.
—Biyol. Avlarına ya da avcılarına tama- miyle özgül bir organ kullanarak zehir akıtabilen hayvanlara ve bitkilere denir: Zehirli yılan. || Kimi zaman, zehrini avının ya da avcısının içine akıtmadan temas yöntemiyle (direkt ya da yakın mesafeye yayarak) onu tahriş edebilen ya da zehirleyebilen hayvanlara ya da bitkilere denir (bir takım kurbağalar, ahtapot, mancenillia). || Zehir içerene, zehir salgılayana denir: Bu hayvanın ısırması zehirlidir. Zehirli bez, zehirli organ.
—Eczc. Zehir içeren maddelere denir. (Bk. ansikl. böl.)
—Huk. Zehirli madde -> UYUŞTURUCU.
—ANSİKL. Eczc. Zehirli maddeler bitkisel, hayvansal ve madensel lı olabilir. Az dozlarda yararlı olabilen bu maddeler, bu dozun aşılmasıyla zehir tesiri gösterirler. Bu tür durumlar, tehlikeli maddeler, tok- sik maddeler ve uyuşturucular olmak suretiyle sınıflandırılırlar. Zehirli maddelerin ticareti ve saklanması benzer biçimde hususlar yasalarla belirlenmiştir. Türkiye'de 984 sayılı yasa, ilaçlarla, sanat ve tarımda kullanılan zehirli maddelerin ve kimyasal etken maddelerin satılmış olduğu yerlerle ilgilidir. Eczanelerde kullanılan ilaç ve kimyasal maddelerin satılmış olduğu ticarethanelerin sahibi ya da görevli müdürü eczacı olmalıdır. Bu benzer biçimde bölgeler, o bölgenin en büyük mülki amirine meydana getirilen müracaat ve Sıhhat bakanlığı' nın izni ile açılır, ilaçlar haricinde türlü imalat işleri ve tarımda kullanılan başka zehirli maddelerin satılmış olduğu bölgeler için eczacı görevli müdür koşulu aranmaz. Bununla birlikte, zehirli maddelerin depo edilmesi, gizleme koşulları, alıcıya verilmesi, lüzumlu defterlerin tutulması benzer biçimde hususları belirleyen bir yönetmelikle, bu maddelerin satılmış olduğu yerlerle ilgili yasa hükümleri içeren bir başka yönetmelik de mevcuttur.
—Biyol. Avlarına ya da avcılarına tama- miyle özgül bir organ kullanarak zehir akıtabilen hayvanlara ve bitkilere denir: Zehirli yılan. || Kimi zaman, zehrini avının ya da avcısının içine akıtmadan temas yöntemiyle (direkt ya da yakın mesafeye yayarak) onu tahriş edebilen ya da zehirleyebilen hayvanlara ya da bitkilere denir (bir takım kurbağalar, ahtapot, mancenillia). || Zehir içerene, zehir salgılayana denir: Bu hayvanın ısırması zehirlidir. Zehirli bez, zehirli organ.
—Eczc. Zehir içeren maddelere denir. (Bk. ansikl. böl.)
—Huk. Zehirli madde -> UYUŞTURUCU.
—ANSİKL. Eczc. Zehirli maddeler bitkisel, hayvansal ve madensel lı olabilir. Az dozlarda yararlı olabilen bu maddeler, bu dozun aşılmasıyla zehir tesiri gösterirler. Bu tür durumlar, tehlikeli maddeler, tok- sik maddeler ve uyuşturucular olmak suretiyle sınıflandırılırlar. Zehirli maddelerin ticareti ve saklanması benzer biçimde hususlar yasalarla belirlenmiştir. Türkiye'de 984 sayılı yasa, ilaçlarla, sanat ve tarımda kullanılan zehirli maddelerin ve kimyasal etken maddelerin satılmış olduğu yerlerle ilgilidir. Eczanelerde kullanılan ilaç ve kimyasal maddelerin satılmış olduğu ticarethanelerin sahibi ya da görevli müdürü eczacı olmalıdır. Bu benzer biçimde bölgeler, o bölgenin en büyük mülki amirine meydana getirilen müracaat ve Sıhhat bakanlığı' nın izni ile açılır, ilaçlar haricinde türlü imalat işleri ve tarımda kullanılan başka zehirli maddelerin satılmış olduğu bölgeler için eczacı görevli müdür koşulu aranmaz. Bununla birlikte, zehirli maddelerin depo edilmesi, gizleme koşulları, alıcıya verilmesi, lüzumlu defterlerin tutulması benzer biçimde hususları belirleyen bir yönetmelikle, bu maddelerin satılmış olduğu yerlerle ilgili yasa hükümleri içeren bir başka yönetmelik de mevcuttur.
Kaynak: Büyük Larousse
zehirli ingilizcesi
1. poisonous, toxic; venomous.
2. poisoned, (something) to which poison özgü been added/which özgü been poisoned."
zehirli ingilizcesi
1. poisonous, toxic; venomous.
2. poisoned, (something) to which poison özgü been added/which özgü been poisoned."
ZEHİRLİLİK a. Zehirli olma şartları.
—Patol. Zehirli olanın niteliği. (Zehirlilik, tüm canlıların kimyasal bir ürüne olan da- yanıklıkları ile sınırı olan zararı dokunan bir niteliktir. Alınan miktara ve alınma koşullarına nazaran tek alım, diri yaratığın yaşam süresine oranla kısa zamanda yinelenen dozlarla alım, ya da aynı koşullarda uzun bir süre alım zararı dokunan etkileriyle kendini gösterir.)
—Tip tar. Bir maddenin, 1 kilogram ağırlığındaki diri hayvanı öldürmek için lüzumlu miktarı.
—Patol. Zehirli olanın niteliği. (Zehirlilik, tüm canlıların kimyasal bir ürüne olan da- yanıklıkları ile sınırı olan zararı dokunan bir niteliktir. Alınan miktara ve alınma koşullarına nazaran tek alım, diri yaratığın yaşam süresine oranla kısa zamanda yinelenen dozlarla alım, ya da aynı koşullarda uzun bir süre alım zararı dokunan etkileriyle kendini gösterir.)
—Tip tar. Bir maddenin, 1 kilogram ağırlığındaki diri hayvanı öldürmek için lüzumlu miktarı.
Kaynak: Büyük Larousse
zehir ingilizcesi
1. poison, toxic substance, toxic; venom.
2. very clever, crack, crackerjack.
- benzer biçimde
1. very hot, pungent, peppery, or biting (to the taste): zehir benzer biçimde bir biber a very hot pepper.
2. very bitter (in taste).
3. sharp, biting (cold).
4. very clever, crack, crackerjack.
5. extremely, very, to the nth degree.
- zýkkým/zakkum/zemberek
1. very hurtful (words).
2. deep and rueful (sigh).
3. very bitter (tears).
- zýkkým olsun! colloq. May he/she/you choke (to death) on it!
1. poison, toxic substance, toxic; venom.
2. very clever, crack, crackerjack.
- benzer biçimde
1. very hot, pungent, peppery, or biting (to the taste): zehir benzer biçimde bir biber a very hot pepper.
2. very bitter (in taste).
3. sharp, biting (cold).
4. very clever, crack, crackerjack.
5. extremely, very, to the nth degree.
- zýkkým/zakkum/zemberek
1. very hurtful (words).
2. deep and rueful (sigh).
3. very bitter (tears).
- zýkkým olsun! colloq. May he/she/you choke (to death) on it!
Lugat 2000 Lügat - Türkçe-İngilizce-Almanca-Fransızca Lügat
Lügat Nedir? Lügat Hakkında
Toksikoloji (Zehir Ilim)
YORUMLAR