Birinci Dünya Savaşının Nedenleri ve Sonuçları

Birinci Dünya Savaşının nedenleri nelerdir? Birinci Dünya Savaşının nedenleri ve sonuçları ile ilgili bilgi veren sayfamız. 1914-1918 arasın...

Birinci Dünya Savaşının nedenleri nelerdir? Birinci Dünya Savaşının nedenleri ve sonuçları ile ilgili bilgi veren sayfamız.

1914-1918 arasında dört yıl sürdü ve birçok devlet bu savaşa katıldı. Savaşın yüzeysel nedeni Avusturya-Macaristan İmparatorluğu’nun veliahtı Franz Ferdinand’ın Gavrilo Princip adlı bir Sırp suikastçi tarafından Saraybosna’da öldürülmesi (28 Haziran 1914) bu nedenle Avusturya’nın Sırbistan’a savaş açması (28 Temmuz 1914), Rusya’nın Sırbistan’ı desteklemesi üzerine birçok devletin arka arkaya savaşa katılması oldu.

Birinci Dünya savaşının gerçek nedeni ise Avrupa devletleri arasındaki ekonomik rekabet ve dengesizlikti. Büyük Britanya denizlerde ve sömürgelerde egemendi ve Almanya giderek kendisine ciddi bir rakip olma yolundaydı. Fransa’da Almanya’ya kaptırdığı Alsace ve Lorraine’i geri almak; Rusya ise Balkanlar’da söz sahibi olmak ve Akdeniz’e inmek istiyordu. Saraybosna suikastı ise, savaşı ateşlemek için bir kıvılcım görevi gördü. Savaşa katılan devletler iki grupta toplandılar. İttifak devletleri: Almanya, Osmanlı İmparatorluğu, Avusturya-Macaristan İmparatorluğu, Bulgaristan. İtilaf devletleri: Büyük Britanya, Fransa, Rusya, Sırbistan, Belçika, Romanya, İtalya, Portekiz, Karadağ, Yunanistan, Japonya, Amerika Birleşik Devletleri (daha sonra Çin ve Amerika Kıtası’nın birçok devleti de bu gruba katıldı). 15 devlet de tarafsız kaldı. Osmanlı Devleti de, bir oldu bitti sonucu kendisini savaşın içinde buldu.

Akdeniz’de İngiliz ve Fransız gemilerinden kaçan Göben ve Breslau adlı iki Alman savaş gemisi, 10 Ağustos günü Çanakkale Boğazı’na sığındı ve daha sonra Marmara Denizi’ne geçti. Bu iki gemiyi satın aldığını açıklayan Osmanlı Devleti, İngiltre’nin ültimatomunu reddetti. Bunun üzerine, İngilizler Çanakkale Boğazı’nı ablukaya aldılar. Boğaz’dan çıkan gemilerimize de ateş açtılar. Osmanlı Devleti, bu olaylar üzerine, Çanakkale Boğazı’nı kapattı. İki Alman kruvazörünün Marmara’ya girmesiyle Türk-Alman ilişkileri birden hızlandı. Almanlar kendi saflarında yer almasını istedikleri Osmanlı Devleti’ne para yardımı yaparak hazırlıklarını tamamlamasını, Süveyş Kanalı ile Kafkaslar üzerine askeri harekata girişmesini istediler. Bu arada Bulgaristan’ı da kendi yanına çeken Almanya, içinde askerinin bulunduğu Göben ve Breslau kruvazörlerini Karadeniz’e çıkararak, fiilen Ruslarla savaşı başlattı.

Karadeniz’de Rus gemileri batırıldı, Odessa, Sivastopol ve Novorossiysk limanları bombardıman edildi. Bunun üzerine 2 Kasım 1914’te Rusya da Osmanlı Devleti’ne savaş açtı. Böylece Osmanlılar başta Çanakkale Savaşları olmak üzere Galiçya, Kafkasya, Suriye, Irak gibi birçok cephede birden savaşmak zorunda kaldı. Osmanlı Ordusu ilk yoğun savaşları Kafkas cephesinde verdi. Sarıkamış-Erzurum yönünde ilerleyen Rus Orduları, Köprüköy önünde durduruldular. 6-9 Kasım günlerinde burada yapılan savaşlarda Osmanlı kuvvetleri üstün geldi. 16 Kasım günü çekilen Ruslar mevsim kış olduğundan izlenemedi. Bir ay kadar sonra Osmanlı Ordusu, Harbiye Nazırı Enver Paşa’nın komutasında 22 Aralıkta, Sarıkamış saldırısını gerçekleştirdi. Çok zor ve ağır iklim koşullarında yapılan bu saldırı çoğu soğuktan donan 60 bin kayıpla sona erdi. Geri çekilen Osmanlı Ordusu Ruslara 32 bin kayıp verdirdiyse de moral bakımından çok yıkıldı. Aynı yıl Irak cephesinde de çetin savaşlar yapıldı. Basra petrollerine el koymak isteyen İngiltere getirdiği Hint tümenleriyle 23 Kasımda Basra’yı ele geçirdi. Kurna’ya doğru ilerlemeye başlayan bu kuvvetler daha sonra Ahvaz’ı da ele geçirdiler. Birinci Dünya Savaşı’nın bu ilk yılında sömürgelerde de bazı çarpışmalar oldu.

Müttefikler, Asya, Afrika ve Avustralya’daki Alman ve Avusturya sömürgelerine saldırılar düzenlediler. Avusturya’nın Samoa ve Salomon Adaları Müttefiklerin eline geçti. Afrika’da ise Alman kuvvetleri güney ve batı Afrika’yı ellerine geçirdiler, ancak Togo’yu yitirdiler. Rusya’da Ekim 1917 Devrimi’nin gerçekleştirilmesinden sonra 15 Aralıkta Lenin, Rusya’nın savaştan çekildiğini duyurdu.

1918’e girildiğinde üstünlük Müttefiklerin elindeydi. Çeşitli cephelerde süren çetin savaşlardan sonra 31 Ekim 1918’de Osmanlı Devleti Mondros Mütarekesi’ni imzalayarak teslim olurken 11 Kasımda da Almanya ateşkes imzaladı.

Birinci Dünya Savaşı’nın bitmesinin ardından barış görüşmelerine geçildi. Müttefikler ile Almanya arasında 28 Haziran 1919’da Versailles, Eylül 1919’da Avusturya-Macaristan ile 1920’de Bulgaristan ile Neully, 10 Ağustos 1920’de de Osmanlı İmparatorluğu ile Sevres antlaşmaları imzalandı.

Savaşın sonunda Dünya haritasında özellikle Avrupa’da büyük değişiklikler oldu. Toplumların ve rejimlerin yapısı da önemli ölçüde değişti Avusturya-Macaristan imparatorluğu dağıldı. Avrupa’da Çekoslovakya, Estonya, Letonya, Litvanya gibi devletler kuruldu. Osmanlı imparatorluğu yıkıldı yerine Türkiye Cumhuriyeti; Rusya’da Çarlık rejimi yıkıldı, yerine Sovyet Sosyalist Cumhuriyetleri Birliği kuruldu.