Cambaz: Hayatta çözüme kavuşmayacak tartışmalardan birisi, can-baz mı, cam-baz mı? İkisi lehine de söylenecek şeyler var. Bir ihtimal ikisi ...
Cambaz: Hayatta çözüme kavuşmayacak tartışmalardan birisi, can-baz mı, cam-baz mı? İkisi lehine de söylenecek şeyler var. Bir ihtimal ikisi ayrı kelimedir zaman içinde birleştiler. Ya da aslı cam-baz’dı da halk kullanımında “canıyla oynayan†anlamı ağır bastı.
Yanılmıyorsam en önce Evliya Çelebi’de “hokkabaz, şişebaz, çanakbaz, kâsebaz, cambaz...†diye bir akrobatlar sıralaması geçiyor. 17. yüzyılda cam hemen hemen “kadeh†anlamında kullanılıyordu, şimdi cari olan “kadeh ve sürahi yapmakta kullanılan saydam malzeme†anlamı bir süre sonra türedi. Demek ki cam-baz diyince sırıklar üstünde kadeh oynatan birisini fikretmek lazım.
Buna karşılık kelimenin eskiden aslolan yaygın olan anlamı “davar ticareti icra eden kimseâ€. Hâlâ Anadolu’da bu mealde kullanılır, hayvan pazarına yazın can-bazlar gelip kıran kırana pazarlık ederler. Ahmet Vefik Paşa’nın 1876 tarihindeki sözlüğünde “hayvan tüccarı şeklinde ucuza alıp pahalıya satan kimse, dalavereci†diye geçiyor kelimenin tanımı.
Baz Farsça, bâxten fiilinin etken sıfatı, “oynayan†demek. Kumarbazda da aynısı var. (Nişanyan'dan alıntıdır.)
YORUMLAR