Görelilik ilkesi nedir? Hususi görelilik ilkesi, dönemin göreliliği, uzunlukların göreliliği nedir, açıklaması, hakkında bilgi. ÖZEL GÖRELİL...
Görelilik ilkesi nedir? Hususi görelilik ilkesi, dönemin göreliliği, uzunlukların göreliliği nedir, açıklaması, hakkında bilgi.
ÖZEL GÖRELİLİK İLKESİ
Albert Einstein ışık hızının değişmezliği ile ilgili daha evvel bu mevzuda emek harcamalar icra eden ilim adamlarının yasaları içinde ağırbaşlı çelişkiler belirledi.
Einstein 1905 senesinde bu çelişkiyi çözebilen ama bununla birlikte uzay ve süre kavramlarımızı tamamen değiştirebilen bir kavram önerdi. Einstein kendi hususi görelilik kuramını genel iki hipoteze dayandırdı.
I) Tüm fizik yasaları, tüm eylemsiz referans sistemlerinde aynıdır.
II) Işık hızı, eylemsiz referans sisteminde ışık kaynağının ve gözlemcinin hareketinden bağımsız olup kıymeti, dir.
Hususi görelilik kuramı, 1905 senesinde kendi zamanı için inanılması güç bir çok öngörüde bulunmuştur. Bunların en mühimleri;
***Cisimler hızlandıkça, süre; cisim için daha yavaş akmaya adım atacaktır, ışık hızına ulaşıldığında durmalıdır.
***Cisimler hızlandıkça hareket doğrultusundaki boyları kısalmaya uğrayacaktır.
***Cisimler hızlandıkça kinetik enerjilerinin bir bölümü kütleye dönüşür ve durağan cisimlerin hiçbiri ışık hızına ulaşamaz.
***Cisimlerin hızları arttıkça kütleleri de artar. Işık hızında kütle sonsuz olur.
ZAMANIN GÖRELİLİĞİ
Einstein’in hususi görelilik kuramına bakılırsa ışık hızına yakın hızlarda (rölativistik hız) süre durgun gözlemciye bakılırsa daha yavaş çalışır. Bu tesir süre genişlemesi olarak bilinir.
Göreli süre;
şeklinde ifade edilebilir.
Mesela; Bir sarkaç 3 saniyelik periyotla salınım hareketi yapıyor. Sarkaca bakılırsa ışık hızının 0,95 katı hızla hareket eden bir gözlemci, sarkacın salınım periyodunu,
Şu demek oluyor ki 0,95c’lik hızla hareket eden gözlemci sarkacın daha yavaş salındığını gözler.
Dönemin göreliliğine en güzel örnek ikizler paradoksu olarak verilebilir. 20 yaşlarında ikiz kardeşleri düşünelim. Bunlardan biride birisi astronot olsun. Astronot olan ikizini bütün ülkelerde koyup 20 ışık yılı uzaktaki bir yıldıza 0,8 c hızı ile gidip gelsin.
Yeryüzündeki ikizi için 20 ışık yılı uzaktaki yıldıza gidiş 25, dönüş de 25 yıl olmak suretiyle toplam 50 senedir. Astronot için ise süre hususi görelilik kuramına bakılırsa %40 daha yavaştır. Bu sebeple astronot için geçen süre 15 gidiş, 15 de dönüş 30 yıl olacaktır. Astronot dünyaya döndüğünde 50, ikizi 70 yaşlarında olacaktır.
UZUNLUKLARIN GÖRELİLİĞİ
Hususi görelilik teorisine bakılırsa cisimlerin hareket doğrultularındaki uzunlukları durgun uzunluktan daima kısadır. Bu tesir uzunluk büzülmesi olarak bilinir.
Durgun haldeki uzunluğu olan bir çubuğu V göreli hızla hareket ettirirsek hareketi süresince çubuğun boyu;
şeklinde kısalır.
YORUMLAR