Hümanist Psikoloji Felsefî temellerini fenomenoloji ve varoluşçulukta bulan ve May, Maslow ve Rogers'ın emek harcamaları çe...
Hümanist Psikoloji
Felsefî temellerini fenomenoloji ve varoluşçulukta bulan ve May, Maslow ve Rogers'ın emek harcamaları çevresinde gelişen hümanist psikoloji, genel bir deyişle, insana ve insanoğlunun gelişimine ehemmiyet veren bir yaklaşımdır.
İçebakışçı geleneğe dayanan bu yaklaşım, insan bilincinin, kişilik teriminin, özgür seçim yapma kabiliyetinin önemi üstünde ısrarla durmaktadır. Bu mealde behevyorizmin ve psikanalizin insan davranışının açıklanmasında temel almış olduğu çevresel etkenleri ve bilinçaltı dürtülerin etkilerini belirleyici görmemektedir.
Dışsal ve geçmiş etkenlerden ziyade burada ve şimdi olanı vurgulamaktadır. Buradan hareketle, insan doğasının iyi bulunduğunu ve kendini gerçekleştirme eğilimi taşıdığını, şu demek oluyor ki hem kendini, hem de potansiyellerini gerçekleştirmeye çalıştığını öne sürmektedir.
Hümanist psikoloji 1960'lı yıllarda sanayi ve teşkilat psikolojisi kendi alanında popüler olmuştur. Nitekim bu yaklaşıma bağlı araştırmacılar, fert ve grupların tutumlarını öne çıkararak bireylerin iş doyumunu ve verimliliği artırmaya yönelik 'insan ilişkileri' teknikleri uygulamalarını başlatmışlardır. Hümanist psikoloji, uzun solukta, cemiyet ve örgütlerde çatışmalardan uzak, sıhhatli bir toplumsal iklim ve uyumlu ilişkilerin oluşmasına katkıda bulunmayı hedeflemekte ve verimliliğin bunların sonucu bulunduğunu öne sürmektedir.
Psikoloji
Deneysel Psikoloji
Psikoloji Nedir?
Hümanist (İnsancı) Yaklaşım
Modern bir psikoloji akımıdır. Kurucuları Gestaltçılardan etkilenmiştir. Varoluşçu felsefe akımının görüşlerini benimsemişlerdir. Bu yaklaşımın öncü ve temsilcileri Rogers, Maslow, Sartre, Charolette Bühler, Frankl, Binswagner'dir.
Davranışçı ve psikanalitik yaklaşımlara karşı görüşleri vardır. Bilhassa insanı ele alışları açısından diğeri ekollerden ayrılırlar. Bu yaklaşıma gore insan kendine gore bir değerdir, belirgin bir cemiyet düzeninin yada iş örgütüdür, aracı haline getirilmemelidir. İnsan kendisinden, davranışlarından, oluşturacağı kimliğinden kendisi mesuldür. Yaşamı kendisi için yaşamaya kıymet, anlamlı bir hale getirmek kişinin kendisine düşer. Ölümlü olan insanoğlunun hiçbir yaşantısı yine etmeyecektir. Geçmiş ya da gelecek değildir, içinde yaşanılan an önemlidir. İnsan için ilim gaye değildir, ama araç olabilir. İnsanı tanırken dogmatik görüşlerden kaçınmak gerekir. İnsan davranışlarını kontrol altına alabilmek yerine, daha çok özgürlüğe yer verilmelidir. İnsanı idrak etmek için onun iç yapısını bilmek gerekir. Bu sebeple iç gözleme kafa vurmak zorunludur. İnsan cansız bir nesne olmadığından, dıştan bakılarak davranışları yordanamaz. Bu akım insanı araştırma yöntemini getirmiştir. Psikolojiyi bir bakıma tekrardan felsefeye yaklaştırmıştır. Psikolojinin gayelerinden birisi insan davranışlarını denetim etmektir. Oysa Hümanistik yaklaşımda olanlar, ruhsal kontrolün insanlığın zararına kullanılabileceği inancındadırlar. Mesela, iyi insan yetiştirmek doğru gaye benzer biçimde gelebilir. Ama bu mevzuda çok türlü görüşler ortaya atılabilir.
Rogers'in psikoterapi anlayışına gore;
Hümanist psikoloji birincil olarak, ne pozitivist ya da davranışçı kuram, ne de klasik psikanalitik kuramda sistemli, belirli kurallara uyan bir yeri olmayan insan kapasitesi ve potansiyelleri ile ilgilenmektedir. Mesela sevgi, yaratıcılık, kişilik, gelişme, organizma, temel gereksinim giderilmesi, kendini gerçekleştirme, yüksek değerler, varolmak, olmak, kendiliğindenlik, oyun, gülmece, sevgi, şefkat, doğallık, ego üstünlüğü, nesnellik, özerklik, mesuliyet, mana, adil davranış, sevgi deneyimi, ruhsal sıhhat ve ilgili kavramdır.
1963'te derneğin başkanı James Bungental beş temel tavsiye ortaya koymuştur:
Modern bir psikoloji akımıdır. Kurucuları Gestaltçılardan etkilenmiştir. Varoluşçu felsefe akımının görüşlerini benimsemişlerdir. Bu yaklaşımın öncü ve temsilcileri Rogers, Maslow, Sartre, Charolette Bühler, Frankl, Binswagner'dir.
Davranışçı ve psikanalitik yaklaşımlara karşı görüşleri vardır. Bilhassa insanı ele alışları açısından diğeri ekollerden ayrılırlar. Bu yaklaşıma gore insan kendine gore bir değerdir, belirgin bir cemiyet düzeninin yada iş örgütüdür, aracı haline getirilmemelidir. İnsan kendisinden, davranışlarından, oluşturacağı kimliğinden kendisi mesuldür. Yaşamı kendisi için yaşamaya kıymet, anlamlı bir hale getirmek kişinin kendisine düşer. Ölümlü olan insanoğlunun hiçbir yaşantısı yine etmeyecektir. Geçmiş ya da gelecek değildir, içinde yaşanılan an önemlidir. İnsan için ilim gaye değildir, ama araç olabilir. İnsanı tanırken dogmatik görüşlerden kaçınmak gerekir. İnsan davranışlarını kontrol altına alabilmek yerine, daha çok özgürlüğe yer verilmelidir. İnsanı idrak etmek için onun iç yapısını bilmek gerekir. Bu sebeple iç gözleme kafa vurmak zorunludur. İnsan cansız bir nesne olmadığından, dıştan bakılarak davranışları yordanamaz. Bu akım insanı araştırma yöntemini getirmiştir. Psikolojiyi bir bakıma tekrardan felsefeye yaklaştırmıştır. Psikolojinin gayelerinden birisi insan davranışlarını denetim etmektir. Oysa Hümanistik yaklaşımda olanlar, ruhsal kontrolün insanlığın zararına kullanılabileceği inancındadırlar. Mesela, iyi insan yetiştirmek doğru gaye benzer biçimde gelebilir. Ama bu mevzuda çok türlü görüşler ortaya atılabilir.
Rogers'in psikoterapi anlayışına gore;
1. Danışana koşulsuz saygı göstermek gerekir.
2. Psikoterapist danışanına empatik anlayış göstermek zorundadır.
3. Psikoterapist samimi ve içten olmalıdır.
Hümanist psikoloji birincil olarak, ne pozitivist ya da davranışçı kuram, ne de klasik psikanalitik kuramda sistemli, belirli kurallara uyan bir yeri olmayan insan kapasitesi ve potansiyelleri ile ilgilenmektedir. Mesela sevgi, yaratıcılık, kişilik, gelişme, organizma, temel gereksinim giderilmesi, kendini gerçekleştirme, yüksek değerler, varolmak, olmak, kendiliğindenlik, oyun, gülmece, sevgi, şefkat, doğallık, ego üstünlüğü, nesnellik, özerklik, mesuliyet, mana, adil davranış, sevgi deneyimi, ruhsal sıhhat ve ilgili kavramdır.
1963'te derneğin başkanı James Bungental beş temel tavsiye ortaya koymuştur:
1. İnsan insan olarak, parçalarının toplamının yerine geçer; şu demek oluyor ki insan parça işlevlerinin bilimsel olarak incelenmesiyle anlaşılması imkansız.
2. İnsan, insani bağlamda varlığına haizdir; şu demek oluyor ki insan kişiler arası yaşantıya aldırmayan parça işlevleriyle anlaşılması imkansız.
3. İnsan farkındadır ve insanoğlunun devamlı, çok katmanlı öz farkındalığını tanımada yetersiz olan psikolojiyle anlaşılmaz.
4. İnsanın seçimleri vardır; varlığının seyircisi değildir, kendi yaşantılarını kendileri yaratır.
5. İnsan kasıtlıdır; geleceği hedefler, gayeleri, değerleri ve anlamı vardır.
Kaynak:msxlabs.org
YORUMLAR