İyonlar Kimlerdir?

İyonlar kimlerdir? İyonlar nerede ve nasıl yaşamışlardır? İyonların medeniyetleri, tarihleri, özellikleri hakkında bilgi. İyonlar İyonlar; A...

İyonlar kimlerdir? İyonlar nerede ve nasıl yaşamışlardır? İyonların medeniyetleri, tarihleri, özellikleri hakkında bilgi.

İyonlar

İyonlar; Anadolu’nun batı kıyılarında yaşamış Eski Yunan halklarından biridir. Yunan anakarasındaki Akhaia krallıklarını deviren Dor göçünden (İÖ y. 1000) sonra Attika ile Yunanistan’ın iç bölgelerinden Anadolu’ya
göç ettikleri sanılır. Homeros’un destanlarında kısaca değindiği İyonlara ilişkin ilk yazılı belge Asur kralı Sinahheriba’ya (Sanherib) (hd İÖ 704-681) aittir. Aynı sıralarda yazılmış olan, Homeros’un Apollon’a adadığı ilahide onlardan Delos’ta Apollon için sık sık şenlikler düzenleyen büyük ve zengin bir halk olarak söz edilir.

Herodotos döneminde (İÖ y. 450) Yunanlı düşünürler, kavimlere ilişkin ayrıntılı bir kuram geliştirmişlerdi. Buna göre İyonlar Yunanistan’daki yerli unsurlarla (Pelasglar), Dorlar da kuzeyden gelen göçmen Helenlerle özdeşleştiriliyordu. Bu yaklaşım Yunan devletleri arasındaki anlaşmazlıklara bir ırkçılık boyutu da ekledi. Saldırıya açık konumlarından dolayı Perslerin boyunduruğu altına girmiş olan Anadolu’daki İyonlar, zamanla Peloponnesos’taki Dorların disiplinli askerlerinden daha az savaşkan oldukları gerekçesiyle hor görülmeye başladı.

İÖ 700’lerden sonra başlayan yayılma ve kolonileşme döneminde, Evvoia’daki (Eğriboz) İonlar Sicilya’nın doğusu ile Napoli yakınlarındaki Cumae’ye, Samoslular da (Sisamlılar) Pamfilya’daki Nagidos (Bozyazı) ve Kelenderis’e (Aydıncık) kadar ulaştılar. Doksan kadar koloni kurduğu sanılan İyon kenti Miletos (Milet) Karadeniz’e açılmada büyük rol oynadı. Phokaia (Foça) kenti de Massilia’da (Marsilya) bir koloni kurarak Akdeniz’de etkin bir güç durumuna geldi. İyon adı Doğu dillerinde çeşitli biçimler alarak (Farsça Yauna, İbranice Yevanim, Türkçe ve Arapça Yunani) bütün Yunanlılar için kullanılmaya başladı.

İyonlar Homeros destanları, ilk elejiler ve iambos ölçüsüyle yazılmış şiir örnekleriyle Yunan kültürüne büyük katkıda bulundular. İyonların usçu düşüncesi 6. yüzyılda düşünsel yaşama damgasını vurarak coğrafya, doğa, madde ve evrene ilişkin araştırmalarda ilerleme sağladı. İyonlar ayrıca kendi yurtlarında ve denizaşırı topraklarda Yunan felsefesinin ve tarihçiliğinin temellerini attılar. Edebiyat dilleri olan Attika İoncası, Büyük İskender’den sonraki dönemde, o tarihten günümüze değin hemen hemen bütün Yunan metinlerinin yazıldığı Koine’ye (Helenistik dönem Yunancası) temel oluşturdu. İyonlar mimarlık, heykelcilik ve dökme tunç heykel yapımında da önemli sanatçılar yetiştirdi.