Danışım Liyezon Psikiyatrisi Liyezon psikiyatrisi fizyolojik hastalığı olan ya da cerahi girişim uygulanan hastalarda görülen ...
Danışım Liyezon Psikiyatrisi
Liyezon psikiyatrisi fizyolojik hastalığı olan ya da cerahi girişim uygulanan hastalarda görülen ruhsal kriz ve hastalıkların araştırılması, tanısı, tedavisi, izlenmesi ve önlenmesine dönük hizmet sunan özelleşmiş bir psikiyatri disiplinidir. Tıbbi tedavi ve bakım ile psikiyatrik-psikososyal bakımı bütünleştirir. Her fizyolojik hastalık ve tedavi girişimi krize neden olur. Sıkıntıdan, yitik tepkisine, gelecek endişesine, yetersizlik duygusuna, özürlülük kaygısına dek türlü çatışmalara neden olur. Hastalık, vücutları olmasıyla birlikte duyguları, fikirleri, ilişkileri etkisinde bırakır. Hastalığa, etkilenen organa, hastalığın özelliklerine ve hastanın içinde bulunmuş olduğu ortama bakılırsa değişim gösteren türlü kaygılar ve tepkiler görülür (matem, ürkü, inkar, suçluluk vb...).
Fizyolojik hastalıklar ve ameliyatlarda gelişen ruhsal tepkiler vakit vakit günlük işlevlerimizi, kişilerarası ilişkilerimizi, uyku-iştah benzer biçimde bedensel fonksiyonlarımızı negatif etkileyebilir. Bu tepkiler bâsit uyum güçlüğünden acil müdahale gerektiren psikiyatrik tablolara (ölüm fikirleri, zihinsel kargaşalık ... benzer biçimde) kadar uzanabilir. Bu psikiyatrik tepkilerin gelişmesinde sinir sisteminde geçici biyolojik değişimler, hastanın kişilik yapısı, duygudurumu ve çevresel faktörler rol oynar. Fizyolojik hastalıklarda ve ameliyatlarda gelişen davranışsal ve ruhsal problemler tedaviye uyumu, yaşam standardını, tedavi ve bakım sürecini, hastalığın seyrini, iyleşmeyi, tedaviye cevabı negatif etkisinde bırakır. Hastalığın seyrini, hastalığa uyum ve iyleşmeyi negatif etkileyen ruhsal-davranışsal tepkiler uygun ruhsal yaklaşım, erken ortaklaşa iş ve zamanında tedavi ile engellenebilir ya da çözülebilir. Danışım-liyezon psikiyatrisi, fizyolojik hastalıklar ve cerahi girişimlerin psikiyatrisi olup, genel ve geleneksel psikiyatriden ileri bir üst uzmanlık alanıdır.
Kalp hastalıkları ve kardiyak cerahi girişimlerinde ortaya çıkan ruhsal durumların tanı ve tedavisi ile uğraşan psikokardiyoloji'de liyezon psikiyatrisi ilim dalı hizmet yelpazesi içinde bir alt disiplindir.
Heyacanlar ve ruhsal zorlanmaların kalbe tesirini tamamımız biliriz. Günlük yaşantıda üzüntü, hiddet, coşku ve gerginliğini kalp ve damar sistemindeki tesirini ve yansımasını (çarpıntı, nefes darlanması, gerilim yükselmesi, ateş kasması vs.), tamamımız yaşarız.
Ruhsal ve davranışsal faktörler sempatoadrenal sistem aracılığıya direkt kalbi etkisinde bırakır. Ailesel yatkınlık, sigara kullanımı, hipertansiyon, kolesterol yüksekliği yanında günümüz insanlarında gittikçe yaygınlaşan A-tipi davranış özellikleri de kalp hastalığı gelişimindeki risk faktörlerindendir. Aşırı istekli, zaman içinde yarışan, yüksek başarı dürtüsü olan, kızgınlık ve öfkesi ile kafa etme güçlüğü çeken kişilik özellikleri bu davranış kalıbının esasını oluşturmaktadır.
Koroner arter hastalığından kalp enfarktüsüne ve koroner by-pass cerahisine kadar uzanan yelpazede görülen belirgin başlı ruhsal krizler, yardım ve tedavi gerektiren durumların başlıcaları şunlardır:
Hastanın ameliyata ruhsal yönden hazırlanması, ameliyat sonrası ruhsal bakım sağalması ve taburculuk sonrası ruhsal yardım ve takip edeni; bütüncül bakım ve tedavinin ayrılmaz parçasıdır. Kalbin, beynin ve ruhsal durumun beraber yeni yaşama hazırlanması birbirini tamamlar. Tıbbi, cerrahi ve ruhsal hizmet bir tüm oluşturur.
Ruhsal danışmanlık ve yardım gerektiren emare ve bulgular
Ortaya çıkan ruhsal krizlerin, uyum güçlüklerinin uygun tedavisi ve negatif alışkanlıkların (rejim, sigara, içki kullanımı) düzeltilmesine yönelik ilaç tedavilerin yanında çoğunlukla medikal psikoterapötik, davranışsal (gevşeme egzersizleri) ve psikososyal tedavi ve yardım programları vardır.
Bu ruhsal yardım ve tedavi programlarında, sinir sistemini düzenleyen ilaçların verilmesi yanında; kişiye duygularını ve kaygılarını ifade edebilmesinde, stresle başetme statejilerinin geliştirilmesinde destek olunur, aile ilişkileri alınır, değişim gösteren rollere uyumun geliştirilmesi, yeni duruma uyuma destek olunur. Yeni ilgi, uğraş, beklenti, duygusal yatırım, yaratıcılık alanlarının geliştirilmesi desteklenir. Hastalıktan hayata bilinçle, his ile, umutla fiziksel-ruhsal-çevresel uyumun sağlanması, sıhhat ve mutluluğun gerçekleşmesini elde edecektir. Daha deneyimli, donanımlı, ümit dolu, mutlu (yeni) bir yaşam adım atacaktır.
Ruhsal tedavi, yardım ve danışmalık, hastane içinde tedavi görürken, ameliyat öncesi, ameliyat sonrası ve taburculuğu takiben, tıbbi tedavi ve bakımla beraber; ortaklaşa iş ve eşgüdümle ekiple ortaklaşa iş içinde sürdürülür.
Prof. Dr. Sedat ÖZKAN
İstanbul Tıp Fakültesi
Danışım Liyezon Psikiyatrisi Ilim Dalı Başkanı
Liyezon psikiyatrisi fizyolojik hastalığı olan ya da cerahi girişim uygulanan hastalarda görülen ruhsal kriz ve hastalıkların araştırılması, tanısı, tedavisi, izlenmesi ve önlenmesine dönük hizmet sunan özelleşmiş bir psikiyatri disiplinidir. Tıbbi tedavi ve bakım ile psikiyatrik-psikososyal bakımı bütünleştirir. Her fizyolojik hastalık ve tedavi girişimi krize neden olur. Sıkıntıdan, yitik tepkisine, gelecek endişesine, yetersizlik duygusuna, özürlülük kaygısına dek türlü çatışmalara neden olur. Hastalık, vücutları olmasıyla birlikte duyguları, fikirleri, ilişkileri etkisinde bırakır. Hastalığa, etkilenen organa, hastalığın özelliklerine ve hastanın içinde bulunmuş olduğu ortama bakılırsa değişim gösteren türlü kaygılar ve tepkiler görülür (matem, ürkü, inkar, suçluluk vb...).
Fizyolojik hastalıklar ve ameliyatlarda gelişen ruhsal tepkiler vakit vakit günlük işlevlerimizi, kişilerarası ilişkilerimizi, uyku-iştah benzer biçimde bedensel fonksiyonlarımızı negatif etkileyebilir. Bu tepkiler bâsit uyum güçlüğünden acil müdahale gerektiren psikiyatrik tablolara (ölüm fikirleri, zihinsel kargaşalık ... benzer biçimde) kadar uzanabilir. Bu psikiyatrik tepkilerin gelişmesinde sinir sisteminde geçici biyolojik değişimler, hastanın kişilik yapısı, duygudurumu ve çevresel faktörler rol oynar. Fizyolojik hastalıklarda ve ameliyatlarda gelişen davranışsal ve ruhsal problemler tedaviye uyumu, yaşam standardını, tedavi ve bakım sürecini, hastalığın seyrini, iyleşmeyi, tedaviye cevabı negatif etkisinde bırakır. Hastalığın seyrini, hastalığa uyum ve iyleşmeyi negatif etkileyen ruhsal-davranışsal tepkiler uygun ruhsal yaklaşım, erken ortaklaşa iş ve zamanında tedavi ile engellenebilir ya da çözülebilir. Danışım-liyezon psikiyatrisi, fizyolojik hastalıklar ve cerahi girişimlerin psikiyatrisi olup, genel ve geleneksel psikiyatriden ileri bir üst uzmanlık alanıdır.
Kalp hastalıkları ve kardiyak cerahi girişimlerinde ortaya çıkan ruhsal durumların tanı ve tedavisi ile uğraşan psikokardiyoloji'de liyezon psikiyatrisi ilim dalı hizmet yelpazesi içinde bir alt disiplindir.
Heyacanlar ve ruhsal zorlanmaların kalbe tesirini tamamımız biliriz. Günlük yaşantıda üzüntü, hiddet, coşku ve gerginliğini kalp ve damar sistemindeki tesirini ve yansımasını (çarpıntı, nefes darlanması, gerilim yükselmesi, ateş kasması vs.), tamamımız yaşarız.
Ruhsal ve davranışsal faktörler sempatoadrenal sistem aracılığıya direkt kalbi etkisinde bırakır. Ailesel yatkınlık, sigara kullanımı, hipertansiyon, kolesterol yüksekliği yanında günümüz insanlarında gittikçe yaygınlaşan A-tipi davranış özellikleri de kalp hastalığı gelişimindeki risk faktörlerindendir. Aşırı istekli, zaman içinde yarışan, yüksek başarı dürtüsü olan, kızgınlık ve öfkesi ile kafa etme güçlüğü çeken kişilik özellikleri bu davranış kalıbının esasını oluşturmaktadır.
Koroner arter hastalığından kalp enfarktüsüne ve koroner by-pass cerahisine kadar uzanan yelpazede görülen belirgin başlı ruhsal krizler, yardım ve tedavi gerektiren durumların başlıcaları şunlardır:
- Kaygı ve ürkü halleri
- Depresyon
- Hastalığa ve tedaviye uyum güçlükleri (inkar, tedaviyi reddetme, uyku ve iştah bozuklukarı)
- Nöropsikolojik bozukluklar (şuur ve yönelim bozuklukları) · Kişilik değişimleri
- Psikoseksüel problemler
- Riskli davranışların sürdürülmesi (sigara, rejime uymama)
Hastanın ameliyata ruhsal yönden hazırlanması, ameliyat sonrası ruhsal bakım sağalması ve taburculuk sonrası ruhsal yardım ve takip edeni; bütüncül bakım ve tedavinin ayrılmaz parçasıdır. Kalbin, beynin ve ruhsal durumun beraber yeni yaşama hazırlanması birbirini tamamlar. Tıbbi, cerrahi ve ruhsal hizmet bir tüm oluşturur.
Ruhsal danışmanlık ve yardım gerektiren emare ve bulgular
- Sorun, Çökkünlük ve Zihinsel kargaşalık
- Uykusuzluk, Karabasan görme ve Gece sık uyanma
- Umutsuzluk, çaresizlik, suçluluk his ve fikirleri
- Uyum güçlüğü
- Uygun tedaviye karşın yakınmalarının devam ediyor olması
- Hastalık ve tedavi süreciyle kafa etme güçlükleri
- Toplumsal geri çekilme ve Ürkü halleri
- İsteksizlik ve Hevessizlik
- Hafıza bozukluğu
- İlgi alanı daralması
- Kişilik değişimleri
- İnkar, tedaviyi red
- Matem tepkileri
- Yaşam ideallerinin yok olması ve Mesleki işlevlerden uzaklaşma
- Zevk duygusunda, talep, ilgi ve etkinliklerde azalma
- Fikir ve dikkat bozuklukları
- Devamlı kaygı, karamsarlık
- Riskli davranışların devam etmesi
- Geleceğe dönük plan yapamama
Ortaya çıkan ruhsal krizlerin, uyum güçlüklerinin uygun tedavisi ve negatif alışkanlıkların (rejim, sigara, içki kullanımı) düzeltilmesine yönelik ilaç tedavilerin yanında çoğunlukla medikal psikoterapötik, davranışsal (gevşeme egzersizleri) ve psikososyal tedavi ve yardım programları vardır.
Bu ruhsal yardım ve tedavi programlarında, sinir sistemini düzenleyen ilaçların verilmesi yanında; kişiye duygularını ve kaygılarını ifade edebilmesinde, stresle başetme statejilerinin geliştirilmesinde destek olunur, aile ilişkileri alınır, değişim gösteren rollere uyumun geliştirilmesi, yeni duruma uyuma destek olunur. Yeni ilgi, uğraş, beklenti, duygusal yatırım, yaratıcılık alanlarının geliştirilmesi desteklenir. Hastalıktan hayata bilinçle, his ile, umutla fiziksel-ruhsal-çevresel uyumun sağlanması, sıhhat ve mutluluğun gerçekleşmesini elde edecektir. Daha deneyimli, donanımlı, ümit dolu, mutlu (yeni) bir yaşam adım atacaktır.
Ruhsal tedavi, yardım ve danışmalık, hastane içinde tedavi görürken, ameliyat öncesi, ameliyat sonrası ve taburculuğu takiben, tıbbi tedavi ve bakımla beraber; ortaklaşa iş ve eşgüdümle ekiple ortaklaşa iş içinde sürdürülür.
Prof. Dr. Sedat ÖZKAN
İstanbul Tıp Fakültesi
Danışım Liyezon Psikiyatrisi Ilim Dalı Başkanı
Çocuk ve Ergen Psikiyatrisi Zamanı
Kaynak:msxlabs.org
YORUMLAR