Yeni bir kıta keşfederek dünyanın çehresini ve tarihini kökten değiştiren büyük bir denizci olan Kristof Kolomb yaşamı ve keşifleri hakkında...
Yeni bir kıta keşfederek dünyanın çehresini ve tarihini kökten değiştiren büyük bir denizci olan Kristof Kolomb yaşamı ve keşifleri hakkında bilgiler. Kristof Kolomb kimdir?
KRİSTOF KOLOMB >/strong> (1451 – 1506)
ABD’nın kâşifi, tarihin en büyük denizcilerinden biridir. İtalya’da, o devirde bizim «Ceneviz» dediğimiz Cenova’da hayata merhaba dedi. Babası dokumacıydı. Kolomb’un iyi mi bir eğitim görmüş olduğu hakkında kati bir bilgi yoktur. Kardeşi Fernando onun yaşamı hakkında bir yapıt yazmıştır ki bu esere gore Kristof, Pavia Üniversitesine girmiş, orada astronomi, geometri, kozmografya öğrenim görmüştür. Öte taraftan, kendisi, 14 yaşından bu yana gemiciliğe başladığını söylemiştir. Ama, tüm bu tür durumlar Kolomb’un tamamiyle babasının işinden uzak kaldığını göstermiyor, çünkü 1470 1473 yıllarında Cenova’da ticaretle uğraşmıştır.
Kristof Kolomb beş çocuklu bir ailenin en büyük oğluydu. Kendisinden başka iki kardeşi de denizciliğe düşkündü. Bunlardan biride Bartoldo daima onun sağ kolu olmuş, diğer kardeşi Diego da seyahatlerinde beraber bulunmuştur.
İlk Seyahatler
Kristof Kolomb daha Cenova’dayken 19-21 yaşları içinde ilk kez denize çıkmaya başlamış, Ege Denizi’ne, bir, iki gezi yapmıştır. 1476’da dört Cenova gemisinden kurulu bir filoyla İngiltere’ye giderken korsanların hücumuna uğradı. Kurtulan gemilerden biriyle Lizbon’a ulaşabildi. Bundan sonrasında İngiltere’ye giden Kolomb bir süre sonra 1477’de İzlanda’ya gittiğini de iddia eder.
1478’de tekrardan Portekiz’e giden Kristof Kolomb orada bir kaptanın kıziyle evliliğe ilk adımını attı. Ayrıca Lâtince’yi, Portekizce’yi öğrenerek coğrafya kitaplarını incelemeye başladı, dünya hakkında görüşü iyice belirdi. Ayrıca dünyanın yuvarlak olduğuna inanıyor, hep batıya doğru gidilirse Asya’ya ulaşılacağını ileri sürüyordu. Yalnız, iki hatası vardı. Birisi, dünyayı olduğundan minik sayması, diğeri de Asya’yı olduğundan büyük tahmin etmesiydi. Ona gore, Asya’nın doğuya doğru çok yayılmış olması, gittikçe batıya yaklaştığını gösterirdi. Tüm bunlardan biride başka, o devirde batıya doğru açık denizlerde seyahat eden kaptan yüzlerce fersah ötelerde tuhaf yapıda sallar gördüklerini söylüyorlardı.
Büyük Plân
Kristof Kolomb, sürekli araştırmaları, görmüş – geçirmiş denizcilerle sürekli temasları sonunda, büyük garp yolculuğuna çıkmaya karar vermişti. Toplamış olduğu bilgilere gore, Asya’yı olduğundan büyük kabul etmiş olduğu için, 2.500 mil kadar batıya gitmekle Asya’nın doğusundaki adalara ulaşacığını sanıyordu. (Oysa Kanarya Adaları’ndan Japonya’nın uzaklığı kuş uçuşu 11.000 mildir.)
Ayrıca Kristof Kolomb, Portekizlilerin hizmetinde türlü deniz seferleri yapmış, kaptan olmuştu. Batıya gitme kararını verince Portekiz Kralı II. Juan’a kafa vurarak plânını ona açtı. Kral önceleri Kolomb’un fikrini benimsediyse de türlü sebepler yüzünden onun istediği gemileri veremedi. Kolomb da 1484’te İspanya’ya geldi.
Burada sonradan dük olan Medina Celi Kontu ile temasa geçti, ondan büyük misafirperverlik görmüş oldu, gene onun vasıtasiyle 1486’da plânını İspanya Kraliçesi İsabella’ya açtı. Meydana getirilen toplantı sonunda teklif orada da geri çevrildi. Kristof Kolomb yalnız gezi için lüzumlu masrafın yapılmasını değildir, bununla beraber başka haklar da istiyordu. Bulmuş olduğu tüm toprakların kral naipliği ona verilecek, ele geçen ganimetten oda bir hisse alacaktı; bununla birlikte, kendisine hemen amirallik verilmesini de istiyordu. Aynı teklif 1492 ocak ayında İspanyollar tarafınca tekrardan geri çevrilince, Kolomb Fransa’ya gitmeye karar verdi. Ama, ayrıca ileri görüşlü bir takım İspanyollar Kraliçe İsabella’ya çok büyük bir fırsatı kaçırmakta bulunduğunu söyleyerek onu bu işe razı ettiler. Derhal bir haberci gönderildi, 1492 nisanında Kristof Kolomb’la İspanya sarayı içinde anlaşma imzalandı.
İlk Seyahat
Yıllardan bu yana düşündüğü şeyin gerçekleştiğini gören Kolomb büyük bir hızla emek vermeye koyuldu. Birden fazla ay içinde üç vapur sefere hazır duruma gelmişti. Bu tür şeyler sancak gemisi «Santa Maria» ile «Pinta» ve «Nina» isminde daha minik iki gemiydi. «Santa Maria» nın tayfası 52 şahıs, ağırlığı 100 tondu; diğeri iki geminin tayfası 18’er kişiydi, «Pinta» 50, «Nina» da 40 tondu. Bu şekilde, amiral ve kaptanları ile beraber 88 kişiden kurulu filo 3 ağustos 1492’de yola çıktı. İspanya’nın Palos limanından hareket eden gemiler 9 gün sonrasında Kanarya Adaları’na vardı. Burada ufak-tefek tamirlerden sonrasında 6 eylülde batıya doğru yola çıkıldı.
Seyahat önceleri oldukça rahat geçiyor, yelkenleri dolduran rüzgârlar gemicileri o son zamanların bilinmiyen ülkelerine doğru götürüyordu. 17 eylülde tayfalar içinde hoşnutsuzluk başladı. 18’inde bir takım kuş sürülerine rastlanması, alçak bulutlar tayfalarda karaya yaklaştıkları kanısını uyandırdı. İki gün sonrasında kuşlar göründüyse de bir türlü karaya varamıyorlardı. Bundan sonrasında gene günlerce yollarına devam ettiler. 7 ekimde «Nina» dakiler karayı gördüklerini sandılarsa da yanılmış oldukları hızlı anlaşıldı. 11 ekimde «Pinta» dakiler denizde yüzen bir sırıkla bir sopa buldular. Sopanın üstü demirle işlenmişti. Bu, yolculara rahat bir nefes aldırdı. Aynı günün gecesi Kolomb çok uzakta bir ışık görmüş oldu. Birden fazla saat sonrasında, 12 ekim cuma günü sabahın saat 2’sinde, «Pinta» gemisindekiler, ay ışığında, karayı gördüler.
ABD Topraklarında
Ertesi gün öğleye doğru karaya vardılar. Kristof Kolomb, tayfanın büyük bir kısmiyle beraber, elinde İspanyol bayrağı, karaya çıktı. Hepsi aniden toprağı öperek Tanrı’ya şükrettiler. Burası Bahama takımadalarından Guanahani adasıydı. Kristof Kolomb adaya «San Salvador» ismini verdi. Bu, yeni bir kıtaydı. ABD kıtası keşfedilmişti. Yalnız, Kolomb, bu konuyu bilmiyor, ya Çin, ya da Japonya civarlarındaki Hindistan Adaları’na geldiğini sanıyordu. Bu sebeple, o adalara «Garp Hint Adaları» ismi verildi, yerlilere de «Hintli» denildi. Bugün de Amerikalılar, İngilizler, daha bir sürü Batılılar ABD yerlilerine (kızılderililerine) «Indian», (Hintli), Antil Adaları’ na da «West Indies» (Garp Hint) derler.
Kristof Kolomb bu ilk seferinde şu adaları keşfetti: Santa Maria de la Concepcion (şimdiki Rum Cay), Fernandina (Long Island), İsabella (Crooked Island), Juana (Küba), Hispaniola (Haiti). Bu sonuncu adadan ayrılacakları sırada dümencinin dikkatsizliği yüzünden «Santa Maria» gemisi kayalara çarparak parçalandı. Can kaybı olmadıysa da en büyük vapur elden çıkmıştı. Bunun üstüne, Kolomb tayfadan 44 kişiyi orada bıraktı. Bu tür şeyler için geminin enkazından bir kale yapılmış oldu, oraya «La Navidad» ismi verildi. Bu şekilde ABD’da ilk Beyazlar yerleşmiş oluyordu.
4 ocak 1493’te dönüş yolculuğuna çıkan iki vapur çok şiddetli fırtınalarla boğuştuktan sonrasında martta Avrupa’ya vardılar. Kolomb’un idaresindeki «Nina» ilkin Lizbon’a uğradı, 15 martta da hareket limanı olan Palos’a vardı. Arkasından da «Pinta» geldi. Kral Fernando ile Kraliçe İsabella Kolomb’u Barcelona’da karşılayacaklardı. Kâşifin Palos’tan Barcelona’ya gidişi muzaffer bir komutanın gidişine benzedi. Yanında, tutsak etmiş olduğu Kızılderililer, Yeni Dünya’dan getirmiş olduğu türlü hediyeler vardı. Kral ile Kraliçe onu büyük bir törenle karşıladılar. Kendisine «Okyanus Amirali», «Hint Adaları Kıral Naibi» unvanlarını verdiler.
İkinci Seyahat
Kristof Kolomb ikinci ABD yolculuğuna 1493 eylülünde başladı. Bu sefer 17 gemiden kurulu bir filoya komuta ediyordu. Gemilerde ABD’da yerleşmeye giden, hepsi adam, 1.500 şahıs, bir sürü hayvan, orada yerleşmeye yarıyacak türlü araç-gereç vardı. Bununla birlikte, yerlileri Hıristiyaniaştırmak için iki de papaz götürüyorlardı. Bu kez 21 günde okyanusu geçerek direkt doğruya Antiller’e geldiler. Bu ikinci seyahat esnasında ilk vardıkları ada Dominica oldu, oradan kuzeye ve batıya doğru giderek Marie Galante, Guadeloupe, Antigua, San Martin, Santa Cruz adalarına ayak bastılar, en sonunda şimdiki Puerto Rico Adası’na gelmiş olarak buraya «San Juan Bautista» ismini verdiler. 22 kasımda Hispaniola (Haiti) Adası’na gidip La Navidad’ı bulduklarında, kalelerinin yakılmış, bu minik yerleşmenin dağılmış bulunduğunu gördüler.
Kolomb bu İkinci seferinde Haiti Adası’nda ilk esaslı yerleşmeyi kurdu, altın madenlerini işletmeye başladı. Talibi kardeşi Diego’nun idaresine verdi. Bu yolculuğunda Jamaika’yı da keşfettikten sonrasında 1496’da İspanya’ya döndü.
Cenup ABD’nın Keşfi
Kolomb, 1498 yılının 30 mayısında, 6 gemiden kurulu bir filoyla üçüncü yolculuğuna başladı. Bu sefer daha çok güneye doğru gidiyorlardı. Kolomb, uzun bir yolculuktan sonrasında vardıkları adaya «Trinidad» ismini taktı. Bir süre sonra batıya doğru yola devam ederek Cenup ABD’yı görmüş oldu. Burayı da ilkin bir ada sanmıştı. Günlerce kıyı boylarında dolaştıktan, Orinoko nehrinin çatalağzını gördükten sonrasında burasının büyük bir kıta şartları gösterdiğini anlamış oldu.
Öte taraftan, Haiti’de yerleşenler içinde şiddetli anlaşmazlıklar, geçimsizlikler oluyor, Kıraliçe’ye Kolomb’la kardeşleri hakkında sayısız şikâyetler yapılıyordu. Bunun sonucu olarak, Kıraliçe Haiti’nin idaresini devralmak suretiyle Francisco de Bobadilla’yı Haiti’ye gönderdi. Bobadilla oraya varır varmaz Kristof Kolomb’Ja iki kardeşini yakalattı, zincire vurdurarak ispanya’ya göndermek suretiyle gemiye bindirdi. Yolda geminin kaptanı, Kolomb’a saygısından, zincirleri çıkarmak istediyse de Kolomb buna razı olmadı, Kıraliçe’nin direktifiyle yapmış olduğu çalışmaların mükâfatı olan bu zincirleri taşıyarak İspanya’ya gideceğini söv-ledi, öldüğü vakit da zincirlerin kendisiyle birlikte gömülmesini istedi.
YORUMLAR