Libya’nın Tarihi

Şimal Afrika’nın mühim ülkelerinden biri olan ve Türklerin tarihinde de mühim bir yer tutan Libya’nın zamanı hakkında bilgiler. Libya’yı Ara...

Şimal Afrika’nın mühim ülkelerinden biri olan ve Türklerin tarihinde de mühim bir yer tutan Libya’nın zamanı hakkında bilgiler.

Libya’yı Araplar, Hz. Osman zamanında Bizans’tan aldılar. Ondan sonrasında Libya Mısır ile Magrib (Garp Arap Alemi) içinde bir çekişme alanı oldu. Daha çok Bingazi, Mısır’a, Trablus da Magrip’e bağlı kaldı. Kültür bakımından hala öyledir.

Bingazi, Yavuz devrinde Osmanlı’ya bağlandı. Trablus’u Saint Jean Şövalyeleri ele geçirmişti. Amiral Turgut Paşa, Trablus’u bunların elinden fethetti. Ülke bir beylerbeylik olarak Osmanlı’ya bağlandı. Bir ara Karamanlı ailesinden beylerbeylere verildi. XIX. yüzyıl başlarında ve ortalarında Trablusgarp Vilâyeti (eyaleti) ile bağımsız Bingazi Sancağı (vilâyeti) kuruldu. Bu devirde Türk egemenliği Büyük Sahra’ya iyice yayıldı. Orta Afrika hükümdarlarının büyük bölümü Abdülâziz’in, II. Abdülhamit’in bu ülke üstünde egemenliğini tanıdılar.

Meşrutiyet idaresinin biribiri ardınca almış olduğu yanlış kararlardan faydalanan İtalyanlar, 1911’de Libya’ya saldırdılar. İttihat – Terakki, Trablus’taki Türk tümenini Yemen’e yollamış olduğundan, kuvvetsiz kalan Türk garnizonları, İtalyanlar’ın dehşetli kara, deniz, hatta hava kuvvetleri karşısında çarpıştılar. Türkler’i pek seven yerli halk, canla başla Türk savunmasına katıldı. Pek nispetsiz kuvvetler içinde yer yer, askerlik tarihinde mükemmel sayılan savunmalar yapılmış oldu. İtalyanlar hiçbir kıyıdan 1 km. den fazla içeri giremediler. Yalnız Balkanlı 4 bağlaşık devletin Osmanlı’ya saldırması üstüne Osmanlı hükümeti Libya’yı terketti.

Birinci Dünya Savaşı’nda V. Murat’ın torunu Şehzade Osman Fuat Efendi, «mirliva» (tümgeneral) rütbesiyle bîr Alman denizaltısı ile Libya’ya çıktı, tüm Libya’yı İtalyanlar’a karşı ayaklandırdı. Savaşı kaybetmemiz üstüne de Libya’da kalan Türk subaylarının yönetim etmiş olduğu çete savaşları, İtalyanlar’ı kıyılardan içeriye sokmadı. Ama, Mussolini’nin havadan yapmış olduğu taarruzlarla 1930’dan sonrasında Libya’da İtalyan egemenliği kurulabildi.

İkinci Dünya Savaşı’nda Mareşal Rommel’le Müttefikler arasındaki dehşetli savaşlara sahne olan Libya, İtalyanlar’dan temizlendikten sonrasında bir süre İngiltere’nin nüfuzunda kaldı, Birleşmiş Milletler’in idaresine verildi. Fransızlar’ın tam anlamı ile karşıt olmalarına karşın, 1951 sonunda ülkeye bağımsızlık verildi.

Libya bugün Arap Baharı sonrasında Muammer Kaddafi’nin devrilmesi sonrasında bir iç kargaşalık geçirmiştir. Libya’da ki bu iç kargaşalık halen devam etmektedir.