Ünlü Türk astronom, deniz bilimci, kartograf ve matematikçisi Piri Reis neler yapmıştır? Piri Reis’in çalışmaları, bilime yaptığı katkıları ...
Ünlü Türk astronom, deniz bilimci, kartograf ve matematikçisi Piri Reis neler yapmıştır? Piri Reis’in çalışmaları, bilime yaptığı katkıları hakkında bilgi.
PİRİ REİS
1465 – 1554
GELİBOLU – İSTANBUL
KARTOGRAF – DENİZ BİLİMCİ – AMİRAL
MATEMATİKÇİ – ASTRONOM
Tam adı Piri Muhyiddin b. Hacı Mehmed olan Piri Reis 1465 yılında Gelibolu’da doğdu. Kaptan-ı Derya olan amcası Kemal Reis ile çok sayıda sefere katıldı ve bu seferlerde çok önemli bilgiler edindi. Yavuz Sultan Selim’in Mısır seferinde İskenderiye’yi ele geçirmek içim büyük bir yararlılık gösterince Sultanın dikkatini çekti ve bu yakınlaşmanın sağladığı fırsatla önceden hazırlamış olduğu ve bugün Birinci Dünya Haritası olarak adlandırılan haritasını Sultana sundu. Bu seferin ardından tekrar Gelibolu’ya dönen Piri Reis Akdeniz’de gemilerin ziyaretlerini kolaylaştıracak bilgilerin yer aldığı Denizcilik Kitabı’nı(Kitab-ı Bahriye) hazırladı.
Piri Reis 1528’de, birincisine göre daha nitelikli ikinci bir dünya haritası daha çizdi. Birinci Dünya Haritasının ve Kitab-ı Bahriye’nin padişahlara sunulması ve kabul görmesi, Piri Reis’in devlet adamları nazarında önemli ve tanınır hale gelmesine, takdir görmesine yol açtı. Kanuni Sultan Süleyman döneminde Hint Donanması Kaptanlığına getirildi. Böylece başlayan devlet görevi, 1554 ‘te siyasi bir komplo sonucu idam edilene kadar sürdü.
* Bir haritacı, deniz bilimci ve çok yetenekli bir kaptan olan Piri Reis hem osmanlı hem Dünya bilim tarihinnde
haritacılık alanında eşsiz bir yere sahipir.
İyi bir trigonometri ve astronomi bilgisine sahip olan Piri Reis ileri derecede bir yön bulma becerisine ve gemi hakimiyetine sahip olağanüstü bir kaptandı. Onu dünya bilim tarihine geçiren yönü ise çeşitli ölçeklerdeki haritaları tek ölçeğe indirgeyebilme ve karşılaştırma yoluyla tek ve eksiksiz bir harita oluşturabilme becerisidir.
Piri Reis efsanelerin ve boş inançların resmedildiği bir haritacılık yerine gözlemin, deneyimin ve geçmişin yaşanılmış gerçeklerine dayandırılmış bir haritacılığın kurulmasına ön ayak olmuştur.
* Çizdiği iki büyük Dünya Haritası bugün bile bilim adamlarını hayrete düşürmektedir.
Birinci Dünya Haritası: Piri Reis’in 1513 yılında çizdiği ilk harita Atlas Okyanusu’nun iki yakasını ihtiva eder. Piri Reis haritasını yaparken 33 ayrı haritadan yararlanmıştır. Bunların 20si önceden çizilmiş dünya haritalarıdır. 8 tanesi Abbasi halifesi Ebu Cafer Mansur’un çizdirdiği ve onun adıyla anılan Caferi haritalarıdır. 4’ü Portekizlilerin, biri de Kolomb’un günümüzde kayıp olan haritasıdır. Dolayısıyla Piri Reis’in bu haritası, Amerika’nın ilk haritasından yararlanılarak çizilmiş tek haritadır. Harita birçok açıdan mükemmel özelliklere sahiptir.
İkinci Dünya Haritası: Piri Reis’in bu haritası da kısmen günümüze ulaşmıştır. Ulaşan kısım Grönland, Kuzey ve Orta Amerika sahillerini göstermektedir. Ceylan derisi üzerine sekiz renkli hazırlanmış harita 68×69 boyutlarında olup, birinci haritaya göre daha özenli çizilmiştir.
Kitab-ı Bahriye: Piri Reis’in 1521 yılında yazdığı 972 beyitten oluşan bir deniz kılavuzudur. Bu önemli kılavuz Akdeniz ve Ege denizi kıyılarını ayrıntıyla tarif etmektedir.
Fotoğraflar Anadolu Üniversitesi Türk Dünyası Bilim, Kültür ve Sanat Merkezi’nde çekilmiş, bilgiler oradan derlenmiştir.
YORUMLAR