Sivrisinek iyi mi bir hayvandır, özellikleri nedir? Sivrisinek yaşam koşulları, beslenmesi, hakkında bilgi. Sivrisinek İkikanatlılar ya da ç...
Sivrisinek iyi mi bir hayvandır, özellikleri nedir? Sivrisinek yaşam koşulları, beslenmesi, hakkında bilgi.
Sivrisinek
İkikanatlılar ya da çiftkanatlılar (Diptera) takımının sivrisinekgiller (Culicidae) ailesinden uçucu böcektir.
Uzun duyargalı Nematocera alttakımının karakteristik üyesi olan sivrisinek her yerde bulunan bir böcektir. Tipik şekli, Culex pipiens olan sivrisinekgiller erişkin halde, yalnızca bir çift kanat yardımıyla ustaca uçabilen ince yapılı böceklerdendir. İkinci çift kanatlar, halter şeklinde ufak bir denge organına indirgenmiştir. Sivrisineğin yalnızca dişisi, yumurtalarının büyümesi için lüzumlu olan omurgalıların (bilhassa insanoğlunun) kanıyla beslenir. Sivrisinek, beslenmek için, uzun hortumunu çarçabuk kurbanının derisine batırır. Bu delici organ, gerçekte dinlenme durumundayken alt dudakla korunan mikroskobik bir oluk içinde toplanmış, altı sert kıldan oluşmuştur; sivrisinek sokma esnasında, kanın pıhtılaşmasını önleyici kaşındırıcı bir tükürük salgılayarak bu durumu, emmeden ilkin kana şırınga eder.
Döllenmelerinden sonrasında, yumurtalar dişi tarafınca su yüzeyine bırakılır. Suda yaşayan ufak bir kurt görünümündeki kurtçuk saydam ve tüylüdür.
Mikroskobik suyosunları ve bir hücrelilerle beslenir. Kuyruğunun yakınında yer edinen hususi bir boruyu, su yüzeyine çıkararak nefes alır. Yüzme, karın bölgesinin sert bükülmeleriyle gerçekleşir. Başkalaşmadan sonrasında, erişkin sivrisinek, su yüzeyine çıkar ve uçar.
Sivrisinekgillerin tümü de kan emmeye meraklıdır ve büyük bölümü korkulu hastalıklar bulaştırırlar: Sözgelimi sıtma, sıtma sivrisinekleri (Anopheles), sarı humma Aedes, tripanozoma hastalıkları, kala-azar ve doğu çıbanı hastalıkları tatarcık (Phlebotomus) vasıtasıyla geçer. Simulium’lar ufak, ama daha kuvvetli türlerdir; bu tür durumlar da kan emerler; bununla birlikte insanların oturamadığı ve hatta hayvan yetiştirmenin dahi olanaksız olduğu, ama sürü hayvanlarının tam anlamıyla kanlarının emilebildiği bir takım tropikal bölgelerdeki akarsu kenarlarında (kurtçuklar yalnızca suda gelişir) ürerler.
Nematocera’nın tümü de zararı olan değildir. Tipula’lar, yazın ortaya çıkan, ağır uçan iri sivrisineklerdir; Arktika topraklarındaki tundrada, kısa devam eden yaz mevsimi esnasında sayıları artar; yöreye yuva halletmeye gelen pek çok göçmen kuş, bilhassa timsahbekçisi denen kuşlar, yumurtadan çıkış tarihleri Tipula’ların üreme zamanına müsavi düşen yavrularım beslemek için çok oranda Tipula tüketirler. Titrek sinekler (Chironomus) tüylü duyargalı ufak sivrisineklerdir. Diri kırmızı renkte olan ve su birikintilerinde yaşayan kurtçuklar daha çok balçık kurdu olarak (bilhassa olta balıkçılarınca) bilinir. Bir takım sivrisinekler yalnızca insana saldırmakla kalmazlar, sözgelimi mazı sinekleri (Cecidomyia) bitkilerle beslenir ve bilhassa buğdaygillerin üstünde mazıların oluşumuna niçin olurlar. Kurtçuklarının gelişmek İçin suya gereksinimi olmakla beraber sivrisinekler, tümüyle karalarda yerleşmiş olmaları bakımından dikkate değerdir. Soğuk bölgelerde, yumurtalar, gelişmek için buzda, buzun çözülmesini beklerler. Çöllerde, kimi kez senelerce gelecek yağmura kadar tam bir kuraklığa dayanmak zorundadırlar. Bu şekilde bir durumda yumurta çok kısa süre içinde farklılık geçirerek kurtçuk haline, kurtçuk da başkalaşma geçirerek erişkin hale geçer; bir süre sonra da ürer. Kimi türlerde bu çevrim fakat on bigün sürer. Tropikal bölgelerde, üremeler, hızla ve on beş günde bir durmaksızın olarak birbirini izleyecek şekilde olabilir; kurtçukların gelişmesi için en ufak bir su birikintisi dahi yeterlidir ve bu kurtçuklar, tertipli olarak konuk nebat (epifit) olan (başka bitkiler üstünde gelişen ama asalak olmayan nebat) ananasgillerin (Bromeliaceae) içinde biriken suya varıncaya kadar her yerde vardır.
SITMA SİVRİSİNEĞİ VE SITMA
XIX. yy’da Avrupa’da ortalığı kasıp kavuran çok korkulu sıtma salgınları, günümüzde tropikal bölgelerde hâlâ bir afet özelliği gösterir. Sıtma sivrisineği (anofel) Avrupa kıtasında ve tüm enlemlerde çok yaygın olarak bulunan bayağı sivrisineğe (Culex) benzer. Aralarındaki başlıca fark duruşlarından doğar: Erişkin sıtma sivrisineği, bedenini konduğu yere dik, bayağı sivrisinekse paralel meblağ. Sıtma sivrisineğinin kurtçukları da başını aşağıya doğru eğik tutacak yerde, su yüzeyine paralel olarak durur.
YORUMLAR