Atmosfer: Yerküreyi saran hava tabakası. Hayvanlar ve bitkiler fakat atmosfer içinde yaşayabilir, çünkü atmosfer onları dış tehlikelerden (...
Hayvanlar ve bitkiler fakat atmosfer içinde yaşayabilir, çünkü atmosfer onları dış tehlikelerden (göktaşları, morötesi ve kozmik ışınlar) korur, onlara hem ısı, hem de yaşamaları için ne olursa olsun lüzumlu olan oksijen benzer biçimde maddeleri sağlar. Bundan dolayı astronotlar, devamlı olarak, suni bir atmosferin yaratıldığı bir kabinde ya da uzay elbisesi içinde yaşayabilirler.
Atmosfer Yüksekliğe Bakılırsa Değişiyor
Yerden yukarıya yükseldikçe, atmosferin tekdüze olmadığım anlarız: basıncı, yoğunluğu, sıcaklığı ve bileşimi, yükseldikçe değişikliğe uğrar.
Yükseklik sıfırken, kısaca deniz düzeyinde, Dünya’yı saran tüm hava kalınlığının yükünü taşırız. Atmosfer basıncı denilen bu yük oldukça önemlidir: santimetrekareye 1 kilogram’dan fazla düşer (1 033 gr). Bizler yükseldikçe bu tazyik azalır. Bu vakası dağcılar devasa yükseklikte tepelere, mesela Hima-layalar’a (8 000 metre) tırmandıkları süre daha iyi anlarlar. Astronotlara ulaşınca, uzay giysilerinden çıkacak olsalar, Dünya’da olduğu benzer biçimde vücutları her taraftan tazyik altında bulunmayacağı için düpedüz patlarlar.
Ortalama olarak 500 kilometre yükseklikte atmosfer pek seyrelir.
Isı da aynı şekilde değişiyor; ilkin azalır, sonrasında yavaş yavaş artarak çok yükseklerde bir çok yüz dereceye ulaşır.
Atmosfer, ısı derecesinin düşey doğrultuda değişmesi göz önünde tutularak, şu tabakalara ayrılmıştır: troposfer (yükseldikçe ısı, belirgin bir oranda eksilir), stratosfer (ısı değişmez denilebilecek bir durumdadır), mezosfer (ısı ilkin artar, sonrasında eksilir), termosfer (yükseldikçe ısı artar).
Olmazsa olmaz Bir Korunma
Güneş, bizi aydınlatan ışık ışınlarından başka morötesi ışınlar da yayar; ama morötesi ışınlar yaşam için o denli tehlikelidir ki, eğer bu tür şeyler yere kadar ulaşabilseydi yeryüzünde yaşama olanağı bulunmazdı. Her neyse ki, 25 kilometre kadar yukarıda, bu ışınları geniş seviyede durduran bir ozon tabakası vardır. Ama bunların bir bölümü gene de atmosferden sızarak yere ulaşır. Önlem almadan uzun süre güneş banyosu meydana getiren dikkatsizlerin vay haline!
Tüm meteoroloji vakaları atmosferde meydana gelen hareketlerden doğar. Bu hareketlerin yarattığı yağmur yeryüzünde yaşamın sürüp gitmesini sağlar.
YORUMLAR