Atmosfer nedir ne şeklinde özellikleri vardır? Atmosferin tabakaları nedir ve bu tabakalar hakkında kısa bilgilerin yer almış olduğu yazımız...
Atmosfer nedir ne şeklinde özellikleri vardır? Atmosferin tabakaları nedir ve bu tabakalar hakkında kısa bilgilerin yer almış olduğu yazımız.
ATMOSFER
Yeryüzünü çepeçevre saran gaz tabakasına atmosfer ya da havaküre denir. Havaküre, canlılar için son aşama önemlidir.
Atmosferin içindeki gazlar;
a. Güneş’ten gelen zararı dokunan ışınların yeryüzüne ulaşmasını engeller,
b. yeryüzünün şiddetle ısınmasına ve soğumasına engel olur.
Bu özelliğiyle atmosfer, koruyucu ve düzenleyici bir özelliğe haizdir ve yeryüzünde yaşamın varlığını sağlar.
Güneş ışınları atmosferde yansıma, dağılma ve emilmeye uğramadan yer yüzüne ulaşsaydı, ısı çok fazla derecede artar ve canlıların yaşamasına olanak kalmazdı.
Aynı şekilde atmosferin yoğunluğu oldukça fazla olsaydı bu sefer de güneş ışınlarının atmosferde uğrayacakları yitik artar, yeryüzüne ulaşan enerji miktarı azalırdı. Bu şekilde yeryüzü buzullarla kaplanır, atmosfere karşın yaşam olmazdı.
Oysa atmosferin yoğunluğu, yeryüzünde canlıların yaşamasına imkân sağlayacak özelliktedir.
ATMOSFERİN KATMANLARI
Troposfer :
Troposfer, havanın yeryüzü ile temas halinde olan en alt tabakasıdır. Kalınlığı, yeryüzünden itibaren averaj 12 km dir. Bu kalınlık kutuplarda daha az, ekvatorda daha fazladır. Bunun sebebi ekvatorla kutuplar arasındaki ısı farkıdır. Ekvator’da ısınan havanın genleşmesine karşılık, kutuplarda soğuk olan hava ağırlaşarak çöker.
Hava vakaları genel olarak troposferin 3-4 km’lik alt kısmında görülür. Bunun daha üstündeki bölümde, rutubet çok az olduğundan atmosfer vakaları pek görülmez.
Troposferdeki gazların bir bölümü havada daima vardır ve miktarları pek değişmez. (azot, oksijen ve asal gazlar şeklinde). Bazı gazlar da havada daima bulunmakla beraber bunların miktarları azalıp artar, (karbondioksit, su buharı şeklinde). Bir takım gazlar da havada daima bulunmaz (ozon, tozlar şeklinde.)
Atmosfer yerden itibaren ısındığından, en sıcak yeri, troposferin yeryüzü ile temas halinde olan bölümüdür. Bu kısım yerden yansıyan enerji ile ısınır. Bununla birlikte, bu bölümde daha çok olan su buharı da sıcaklığı tutarak atmosferin bu kısmının daha sıcak olmasını sağlar.Bu yüzden Troposferde yükseklere çıkıldıkça ısı düşer.
Stratosfer :
Stratosfer, troposferden itibaren 80-90 km’ye kadar devam eder. Bu tabakada atmosfer vakaları görülmez. Stratosferde yatay ve dikey ısı değişimleri çok azdır. Bu katman, troposfere gore çok kuru ve neredeyse bulutsuzdur.
Stratosfer tabakasının üst kısmını oluşturan Ozonosfer (Şemosfer) 25-30 km’lerden başlayarak iyonosfere kadar devam eder. Bu bölümün en mühim özelliği ozon tabakasına haiz olmasıdır. Ozon tabakası, güneşten gelen ve canlılar için zararı dokunan olan ışınları (ult-raviyole ışınlar) mühim seviyede tutarak canlıları koruyucu bir vazife görürür. Ozon, bununla birlikte havanın sağlığa elverişli olmasını elde eden kuvvetli bir bakteri öldürücüdür.
İyonosfer :
80-90 km ile 250-300 km’ler içinde yer edinen bir tabakadır. Burada gazlar son aşama seyrektir ve iyonlara ayrılmıştır. Bu katman radyo dalgalarını yansıtan bir özelliktedir. Bu yönüyle insanoğlu için büyük ehemmiyet taşır.
Eksosfer
Eksosfer, dış katman anlamındadır. Atmosferin en dış halkasını oluşturur. Eksosferde bir takım gaz molekülleri, yerçekimi etkisinden kurtularak uzaya kaçarlar. Bu yüzden bu tabakanın üst sınırını kati olarak saptamak mümkün değildir. Bununla beraber eksosferin 10.000 km’ye kadar devam etmiş olduğu kabul edilmektedir.
YORUMLAR