Av hayvanını kovalama, soruşturma ve öldürme eylemi. İnsanlığın beslenme ihtiyacını karşılamak suretiyle giriştiği en eski uğraşlardan biris...
İnsanlığın beslenme ihtiyacını karşılamak suretiyle giriştiği en eski uğraşlardan birisi avdır. Balıkçılık ve meyve toplayıcılığıyla beraber avlanma uzun süre, bir çok toplumda mühim bir ekonomik rol oynamıştır. Eski insanoğlu bir takım hayvanları ”kürklerini giymek için avlıyorlardı. İlkel bir çok topluluk haricinde bugün av, bundan böyle yalnız milyonlarca meraklının eğlence sporu olmaktan öteye gitmiyor.
Tekniklerdeki gelişim
İnsanın yırtıcı hayvanları öldürmekte kullandığı araç ve yöntemler çağlar boyu büyük gelişmeler gösterdi. Uzak atalarımız olan ilk büyük ”maymunlar, bugün Afrika şempanzelerinin minik babuinleri ya da genç antilopları öldürürken yapmış olduğu şeklinde, asla kuşkusuz yalnız dişlerinden ve ellerinden yararlanmışlardı. Buna karşılık, iki milyon yıl ilkin, Australopithecus (Afrika’da bulunan ilkel insan örneği), av için bilhassa yapılmış kesici taşlar, lobutlar v.b. ‘silâhlar kullanmağa başlamıştı. Direkt doğruya atalarımız olan Cro-Magnon ‘ insanlarına (Milattan 30 000 yıl öncesi) erişince, onların ellerindeki silâhlar epey geliştirilmişti: kargılar, kazıklar, mızraklar, baltalar şeklinde. Tarih çağları süresince, silâhlar giderek daha çeşitlendi ve öldürücü kalite kazanmıştır: oklar, yaylar, kundaklı yaylar, arkebüzler, tüfekler buluş edildi.
Cilâlıtaş Devri’nin başlangıcında, doğrusu bundan yedi bin yıl kadar ilkin evcilleştirilen köpek av hayvanını kovalamakta insanoğlunun başlıca yardımcılarından birisi oldu. Bu alanda başka hayvanlardan da yararlanılıyordu: sürek avı için at, kaplan avı için fil, gazali sıkıştırmak için çita, adatavşanlarının yeraltı yuvasına girmek için yabangelinciği, kuş avı için ve minik kara hayvanlarını avlamak için şahin ve kartal.
Çağdaş Av
Ilk başlarda derebeylerinin imtiyazı olan av, bugün her yerde, bir tüfek alabilecek ve bölgesel yönetmeliklerin öngördüğü vergi ve resimleri ödeyebilecek güçteki her insanın yapabildiği bir spordur. Bu vergiler kimi zaman oldukça yüksektir. Atlı sürek avı bundan böyle fakat pek az kişinin çıkmış olduğu bir av türüdür. Bugün sürek avında çoğu zaman üç yöntem kullanılır: yaya sürek avı, kovalayarak avlama, pusuya yatarak avlama.
Yaya sürek avı’nda, bir sıraya dizili avcılar, önlerinde köpekleri, ilerler ve köpeklerin yerden kaldırdığı av hayvanlarına (keklik, tavşan) ateş ederler.
Kovalayarak avlama’da, silâhsız av sürücüler, av hayvanını (tavşan, adatavşanı) ürkütmek için büyük gürültü çıkartarak ilerler, hayvan da böylelikle, yerlerinde kıpırdamadan duran avcılar dizisine doğru kaçar.
Pusuya yatarak avlanma avcı, geçmesini beklediği av hayvanının (ördek, ardıçkuşu, yabandomuzu, karaca) alışkanlıklarına gore kendisine öncesinden hazırladığı bir yere sığınarak bekler.
Münakaşa Mevzusu Bir Uğraş
İnsan için bundan böyle hayatî bir gereksinim olmadığından avın tutkun meraklıları bulunmuş olduğu kadar, karşı çıkanları da çoktur. Bu iki görüşü savunanlar da bir takım süre iddialarında hakikaten ölçüyü kaçırırlar. Sözgelimi pek pek çok avın vahşî bir oyun bulunduğunu ve savunmasız hayvanları öldürmeğe kimsenin hakkı bulunmadığını öne sürerler. Oysa, bu mantık sonuna kadar götürülecek olsa, asla et yemememiz gerekir, çünkü bir dana ya da bir kuzu da tıpkı bir sülün ya da bir tavşan şeklinde, savunmasız hayvanlardır.
Bununla beraber, av ile kasaplığı birbirine karıştıranların yaptıkları aşırılıkları da haklı gösterecek bir niçin bulunamaz: bu gibiler, sırf hünerlerini kanıtlamak zevki için kıpırdayan her şeye ateş eder, bir bölümde üremek için bigün ilkin ininden ya da yuvasından çıkmış tüm hayvanları vururlar. Ya kurtlara uçaktan ateş edenlere (bilhassa Alaska’da) ya da farlardan gözleri kamaşan ”kanguruları (Avustralya’da), geceleri avlayanlara ne demeli?…
Bir takım türleri kökünden yok ederek tabiatın dengesini tehlikeye düşüren bu şekil davranışlar, yalnız çağımıza özgü değildir; fakat, silâhtardaki gelişim sebebiyle tesiri artmıştır. Sözgelimi, Kızılderili yerlilerin çevreyle uyuşum halinde yaşayageldikleri ABD’ya Avrupalıların gelişi, gerçek bir kıyımın başlangıcı oldu: yüz yıl içinde, göçmen güvercinler tümüyle ortadan silindi, Carolina papağanı ve çayır horozu da o şekilde; bizonlara erişince, yoğun şekilde avlandıktan sonrasında (Buffalo Bili şeklinde bir takım kişiler, yılda 3 000’e yakın bizon öldürüyorlardı), fakat ucu ucuna kurtarılabildi. Bugün az vardır türler, sert yasa ve yönetmeliklerle çok iyi korunmaktadır.
Bir takım türleri kökünden yok ederek tabiatın dengesini tehlikeye düşüren bu şekil davranışlar, yalnız çağımıza özgü değildir; fakat, silâhtardaki gelişim sebebiyle tesiri artmıştır. Sözgelimi, Kızılderili yerlilerin çevreyle uyuşum halinde yaşayageldikleri ABD’ya Avrupalıların gelişi, gerçek bir kıyımın başlangıcı oldu: yüz yıl içinde, göçmen güvercinler tümüyle ortadan silindi, Carolina papağanı ve çayır horozu da o şekilde; bizonlara erişince, yoğun şekilde avlandıktan sonrasında (Buffalo Bili şeklinde bir takım kişiler, yılda 3 000’e yakın bizon öldürüyorlardı), fakat ucu ucuna kurtarılabildi. Bugün az vardır türler, sert yasa ve yönetmeliklerle çok iyi korunmaktadır.
YORUMLAR