Avusturya’nın zamanı. Türkler içinde oldukça mühim bir ülke olmuş olan Avusturya’nın zamanı ve zamanı süresince olan vakalar hakkında bilgil...
Avusturya’nın zamanı. Türkler içinde oldukça mühim bir ülke olmuş olan Avusturya’nın zamanı ve zamanı süresince olan vakalar hakkında bilgiler.
• Türkler le Cenk: Almanya İmparatoru ve İspanya Kralı V. Karl’ın Avusturya’ya vâris olan kardeşi I. Ferdinand yaşamının büyük bir kısmını gittikçe Orta Avrupa’ya yayılan Türkler’le savaşmakla geçirdi. Bohemya ve Macaristan Kralı II. Lajos (Türk tarihlerinde Laoş diye geçer) Türklerle meydana getirilen Mohaç Meydan Savaşı’nda öldü, bunun üstüne bir takım anlaşmazlıklar oldu, Macaristan’a hem I. Ferdinand, hem de Erdel Voyvodası Zapolya Janos kral seçildi. Zapolya Janos bu şartları kendi lehine çevirmek için Türkler’den yardım istedi, Kanunî Sultan Süleyman da 1529’da Viyâna’ ya kadar gelmiş olarak bu şehri kuşattı. Türkler Viyana’yı alamadılar, I. Ferdinand da onların Macaristan’a yerleşmesini önleyemedi.
1540’ta Zapolya’nın ölümü üstüne tekrardan harp başladı, Osmanlılar gene Avusturyalılar’ı yenerek Macaristan’ın daha büyük bir kısmını ele geçirdiler. 1547’de ise I. Ferdinand Macaristan’ın Türkler tarafınca ilhakını kabul etmiş olduğu şeklinde, padişaha da senelik 30.000 duka altını vergi vermeye razı oldu.
1556’da Mukaddes Roma İmparatorluğuna V. Karl’ın yerine imparator seçilen I. Ferdinand tekrardan Türklerle harbe başladı. Fakat 1562’de İstanbul’da imzalanan sulh antlaşması ile gene vergisini vermeyi, Erdel’ deki iddialarından vazgeçmeyi, Türklerin kazandıkları bölgeleri de kendilerine bırakmayı kabul etti.
• Otuz Yıl Savaşları: 1500’ün sonları ile 1600’ün başlarında Macaristan ve Bohemya’nın din ve siyasî bağımsızlıkları bakımından mücadeleler oldu. Protestan olan Bohemya, Katolik Habsburglar’ın krallığını kabul etmiyordu. Bunun sonuncu olarak, Otuz Yıl Savaşları çıktı.
I. Leopold zamanında İspanya Kralı II. Karl’ın vâris bırakmadan ölmesi hem Leopold’un, hem de Fransa Kralı XIV. Louis’ nin İspanya tahtı üstünde hak iddia etmelerine yol açtı. İngiltere ise Fransa’nın da, Avusturya’nın da bir hükümdarın emri altında İspanya ile birleşmesine müsaade etmiyordu. Bunun üstüne kalıtım savaşları çıktı. Bu devrede Avusturya hükümdarı I. Jcseph’ti. I. Joseph savaşın bitmesinden ilkin yerini kardeşi VI. Karl’a erteleyerek öldü. Bu harp sonunda meydana getirilen antlaşma Avusturya’ya İspanyol Hollanda’sını, Milano, Napoli ve Sardinya’yı kazandırdı. Ama, 1720 senesinde Sicilya’ya karşılık olarak Sardinya Savoie hanedanına verildi, 15 yıl sonrasında da hem Sicilya, hem de Napoli kaybedildi. Buna karşılık Şimal İtalya’da daha çok toprak kazanıldı.
• Yedi Yıl Savaşları: VI. Karl tahtını kızı Maria Theresia’ya bırakmak istiyordu. Bir kalıtım kanunu hazırladı ve bu konuyu pek çok krallıklara kabul ettirdi. Maria Theresia 1740’ta kalıtım kanununa gore babasının yerine tahta geçti.
Beş yıl sonrasında kocası I. Franz’ı imparator seçtiren Maria Theresia’nın zamanında Avusturya kalıtım savaşları çıktı, Maria Theresia bununla beraber Rusya ve Fransa ile birleşerek Prusya’yı ezmeye çalıştı. Bunun sonunda Yedi Yıl Savaşları çıktı. Memleketi akıllılıkla yönetim eden Maria Theresia Polonya’nın paylaşılmasında da en büyük oranı almayı bildh
• İsyan ve İhtilâller: Maria Theresia’ nın ölümünden sonrasında oğlu II. Joseph 1780′ de tahta geçti, on yıl sonrasında da Joseph’in ölümü üstüne kardeşi II. Leopold idareyi ele aldı. Fakat onun hükümranlığı fakat iki yıl sürdü. 1792’de yerine oğlu II. Franz geçti. Onun zamanında Fransa ile vukubulan savaşlar Avusturya’nın pek çok toprak yitirilmesine sebep oldu. Napoleon’la meydana getirilen Austerlitz Savaşını Avusturya yitirdi. 1806′ da II. Franz Roma İmparatoru unvanından vazgeçti. Ama kızı Maria Louise’nin Napoleon’la evlenmesi üstüne Fransa ile ittifak akdettiyse de Napoleon’un yıldızının sönmesiyle 1813’te bu ittifak bozuldu.
1815’ten 1848’e kadar Avusturya’nın başta gelen siması Prens Metternich’tir. Ama, onun iktidarının sonlarına doğru isyanlar çıktı, 1848’de patlak veren ihtilâl üstüne de Metternich memleketten kaçmak zorunda kaldı. Avusturya idaresindeki memleketler ayaklanmaya başladılar. 1866’da İtalya ve Prusya aynı anda Avusturya’ya saldırı ederek bir takım toprakları aldılar.
• Avusturya-Macaristan İmparatorluğu: 1867 yılından itibaren Avusturya ile Macaristan ikiz bir devlet haline geldi. Avusturya İmparatorluğu ile Macaristan Krallığı’nın birleşmesinden meydana gelen bu imparatorluk bir hükümdarın idaresi altındaydı. 1918’e kadar yaşıyan imparatorluk Avrupa’da oldukça büyük bir yer tutmakla birlikte dünya ölçüsünde bîr ehemmiyet kazanamadı. Adriya Denizi’ndeki ufak bir kıyıdan başka denizle ilgisi yoktu. Ahalisi fakirdi. Kuruluşundan kısa bir süre # sonrasında güçlü ve tutku sahibi komşusu Almanya’nın tesiri altına girdi, tüm yaşamı süresince da bundan kurtulamadı. Bosna-Hersek’i de içine alan imparatorluğun sınırları en geniş zamanında 700.000 km” yi buldu. Bu, aynı devredeki Alman İmparatorluğundan 100.000 km. kare daha büyük bir yüzölçümüydü. İmparatorluğun nüfusu da 51.000.000’du.’
Avusturya-Macaristan İmparatorluğu türlü halkların yaşamış olduğu bir devletti. Bu tür durumlar birbirleriyle kaynaşmış bir kitle değildi. İmparatorluk sınırları içinde yaşıyan her millet kendi özelliklerini muhafaza ediyordu. Ahalî İmparatorluktan ziyade kendi mensup oldukları millete bağlıydılar.
• İki harp ve sonrası: Sırplar ve Slavlar içinde çıkan ihtilaf 1914’te Arşidük Franz Ferdinand’ın öldürülmesine yol açtı. Bu, görünürde I. Dünya Savaşı’nın sebebi oldu. Bu savaştan sonrasında da Avusturya-Macaristan İmparatorluğu parçalandı.
Savaştan yenilmiş çıkan Avusturya Almanya ile birleşmek istiyordu. Savaşı kazanan devletler Versailles Antlaşması’na özellikle bu konuyu önleyen bir madde koydular. Bunun üstüne Avusturya’da cumhuriyet ilân edildi.
Bundan sonraki seneler Avusturya’nın kalkınma gayretiyle geçti. Hitler iktidara geçtikten sonrasında Nazi tesirini Avusturya’ya kadar uzatmayı bilmişti. 1934’te dört gün devam eden bir iç harp çıktı, yeni bir anayasa kabul edildi ve aynı senenin temmuzunda Nazi ihtilâlcileri Başbakan Engelbert Dolfuss’u öldürdüler. Nihayet 1938’de Hitler Avusturya’ yı Almanya’ya kattı. İkinci Dünya Harbinde Almanya’nın yenilmesi üstüne Avusturya A. B. D., İngiltere, Fransa ve Rusya’nın kontrolü altına girdi. Fakat savaştan derhal sonrasında 1945 senesinde Avusturyalıların bir hükümet kurmalarına müsaade edildi, 1920-1929 anayasası esas alınarak yeni bir Avusturya cumhuriyeti kuruldu.
YORUMLAR