Bali Tanah Lot; Bali'nin en büyük tapınaklarından birisi. Bali , Minik Sunda Adalarının en batısında yer edinen Endonezya '...
Bali
Bali, Minik Sunda Adalarının en batısında yer edinen Endonezya'ya bağlı bir adadır. Avrupada Cava, doğuda ise Lombok adasının içinde kalır. Başkenti Denpasar'dır.
2009 yılı sayımlarına bakılırsa 3,551,000 nüfusa haiz olan adanın 93.2%'si Hindu geri kalan kesimin çoğunluğu ise müslümandır. Bali bununla birlikte Endonezya'nın en gezinsel adasıdır. Dans, heykelcilik ve fotoğraf şeklinde sanat dalları gelişmiştir.
Zamanı
Bali, milattan ilkin 2000 yıllarında Tayvan'dan göç eden Avusturonezyalılar tarafınca yerleşim birimi olarak kullanıldı. Bu yüzden Bali halkı kültür ve dil bağlamında Filipinler ve Okyanusya ile benzerlikler gösterir. Bali kültürü, milattan sonrasında 1. yüzyıldan itibaren Hint ve Çin kültürlerinden mühim bir şekilde etkilendi. Bilhassa Hinduizmin bölgedeki kültüre kuvvetli tesirleri oldu. "Bali dwipa" (Bali Adası) adı ilk kez milattan sonrasında 914 senesinde Sri Kesari Warmadewa tarafınca yazılan kitabelerde "Walidwipa" olarak geçer. Subak ismi verilen ve pirinç yetiştiricliğinde kullanılan karmaşık sulama sistemi de bu zamanda geliştirildi. Bugün hala bir takım dini ve kültürel geleneklerde o devrin izlerine rastlanır. Şark Cava'da hükümranlık devam eden Hindu Majapahit İmparatorluğu (1293-1520), 1343 senesinde Bali'de bir sömürge kurdu. 15. yüzyılda imparatorluğun düşüşe geçmeye başlamasıyla Cava adasından Bali'ye göç başladı. Bu göçün çoğunluğunu entelektüeller, sanatçılar, din adamları ve müzisyenler oluşturuyordu.
Avrupalıların Bali adasına ilk gelişleri 1597 senesinde Hollandalı kaşif Cornelis de Houtman tarafınca gerçekleştirilir. Bundan ilkin 1585 senesinde bir Portekiz gemisi de Bali adasında karaya oturmuştur. Hollanda sömürgesi ondokuzuncu yüzyılda tüm Endonezya takımadalarını kontrolü altında tutuyordu. Hollanda'nın Bali üstündeki ekonomik ve siyasal kontrolü ise 1840'larda adadaki değişik krallıkları birbirlerine düşürmek kanalıyla güçlerini azaltma şeklinde başladı. 1890'ların sonlarında adadaki krallıklar Hollanda sömürgesinin kışkırtması ve oyunlarıyla birbirleriyle savaşmaya başladılar. 1906 senesinde Hollanda Bali'nin Sanur bölgesinde büyük deniz ve kara güçleriyle birdenbire bir saldırıya geçti. Bali halkı teslim olmaktansa bu büyük orduya karşı birlik olup savaştılar. Hollanda'nın teslim ol çağrılarını dinlemeyen binlerce Bali'li işgalcilere karşı ölüme yürüdü. 1908 senesinde Klungkung'da benzer bir çatışma ve kırım vuku buldu. Hollanda'ya karşı koyamayan mahalli halk sonunda teslim oldu ve Hollanda ada genelinde bir yönetim kurdu. Hollandalıların Bali'ye gelişleri başka Endonezya adalarına kıyasla daha geç ve daha zor oldu.
1930'larda antropolog Margaret Mead ve Gregory Bateson, sanatçı Miguel Covarrubias ve Walter Spies ve müzikolog Colin McPhee Bali ürettikleri eserlerle Bali'yı garp turizmiyle tanıştırdılar.
Bali, İkinci Dünya Savaşı süresince Japon İmparatorluğu tarafınca işgal edildi. Bali'li generallerden Gusti Ngurah Rai işgale karşı bağımsızlık ordusunu kurdu. Japonların 1945'te Pasifik'te savaşı kaybedip Endonezya'dan geri çekilmelerinin derhal arkasından Hollanda Endonezya'ya ve Bali adasına yine geri döndü. Bu geri dönüşe Bali halkı Japonlardan kalan silahlarla karşı koydular. 20 Kasım 1946'da Bali'nin merkezi bölgelerinden Tabanan'da Marga Savaşı gerçekleşti. 29 yaşındaki genç kumandan Gusti Ngurah Rai intihar komandolarını Hollandalıların üstüne gönderdi. Bu muharebede neredeyse tüm Bali ordusu yok edildi.
1963 senesinde Agung Yanardağı'nın patlamasıyla binlerce şahıs öldü. Bundan dolayı adada büyük bir ekonomik kriz yaşandı ve bir çok Balili başka bölgelere göç etmek mecburiyetinde bırakıldı. 1950'lerin sonuna doğru Bali'de kast sisteminin destekçileri ile buna karşı olanlar içinde problemler yaşandı. Politik bir oyun olarak bu problemler; Endonezya Komünist Partisi (PKI) ve Endonezya Milliyetçi Partisi'nin destekçileri tarafınca provoke edildi. Gerilim Endonezya Komünist Partisi'nin toprak reformu programı ile daha da arttı. Cakarta'da hükümete karşı meydana gelen askeri darbe General Suharto tarafınca bertaraf edildi. Darbeden Endonezya Komünist Partisi'ni görevli tutan Suharto ve yandaşları ülke genelinde komunist parti üyelerine karşı sertlik eylemlerine başladılar. Bunun neticesinde tüm Endonezya genelinde ortalama 500.000 şahıs öldürüldü. Bali'de ortalama 80.000 şahıs öldürüldü ki bu sayı ada nüfusunun %5'ine karşılık etmekteydi. Endonezya Milliyetçi Partisi'nin yüksek kastlı toprak sahibi liderleri Endonezya Komünist Partisi üyelerinin öldürülmesinde büyük rol oynadılar.
1965/66 yıllarındaki büyük çalkantıların arkasından Suharto, Endonezya'nın 1945@te bağımsızlığını duyuru eden ve ilk devlet başkanı olan Sukarno'yu devirip yerine geçti. "Yeni Seviye" ismini verdiği hükümeti, Endonezya'nın garp ülkeleriyle olan ilişkilerini tekrardan düzenlemeye başladı. Savaştan ilkin cennet olarak tasvir edilen Bali yine çağdaş bir duruma gelmeye başladı. Turizmin büyük seviyede artmasıyla yaşam standartları da arttı. 2002 senesinde islamik bir grup tarafınca Bali'nin gezinsel kesimlerinden Kuta'da patlatılan bomba ile çoğunluğu yabancı olmak suretiyle 202 şahıs öldürüldü. Bu ve bir süre sonra 2005 senesinde meydana gelen başka bir hücum turizmi ve buna bağlı olarak ada ekonomisini büyük seviyede etkiledi.
Bali adası, Şark Cava'ya 3.2 km uzaklıkta ve ekvatorun ortalama 8 aşama güneyindedir. Bali ve Cava adaları Bali geçidiyle ayrılırlar. 5,632 km² yüzölçüme haiz ada; doğudan batıya ortalama 153 km, kuzeyden güneye ise ortalama 112 km uzunluktadır. 1960'te patlayan ve halen etken bir yanardağ olan Agung dağı 3,142 m ile adanın en yüksek noktasıdır. Merkezden şark kesimlere doğru dağlar yükselir. Adanın en doğusunda da Agung dağı vardır. Batur dağı da (1,717 m) halen etken bir yanardağ olup 30.000 yıl ilkin patlaması dünya tarihinin en büyük volkanik vakalarından birisi olarak kabul edilir. Adanın en uzun nehiri ortalama 75 km uzunluktaki Ayung nehridir.
Ada mercan kayalıklarla çevrilidir. Güneydeki sahiller ak, şimal ve garp kıyıları ise siyah kumlarla çevrilidir. Cenup kıyılara yakın olan Denpasar adanın en geniş yerleşim bölgesi ve başkentidir. 2002 istatistiklerine bakılırsa nüfusu 491,500 civarındadır. Bali'nin ikinci en büyük şehri olan Singaraja, şimal kıyılarında kurulu ve ortalama 100,000 sözü geçen eski sömürge başkentidir. Başka mühim şehirleri, dinlence köyü Kuta ve adanın kültür merkezi olarak malum Ubud'dur. Adanın güneydoğusunda üç tane ufak ada vardır: Nusa Penida, Nusa Lembongan ve Nusa Ceningan. Bu adalar Bali Boğazı ile birbirlerinden ayrılırlar. Doğuda Lombok geçidi Bali ile Lombok adasını birbirlerinden ayırır. Bu geçit Indomalayan faunası ile Avustralasya faunasını fark noktasıdır. Bu nokta "Wallace Çizgisi" olarak da bilinir.
Bali Wallace Çizgisi'nin batısında kalır. Bundan dolayı Asya faunasına haizdir. Avustralyasya faunasının tesirleri de yer yer görülür. Bali faunasının Lombok'tan ziyade Cava adasıyla bir çok ortak yanı vardır. Avustralyasya faunasına ait sarı ibikli papağan burada da bulunmaktadır. Soyu tükenmekte olan Bali sığırcığı (Leucopsar rothschildi) da dahil olmak suretiyle 200'den fazla kuş çeşidi vardır. Bali 20. yüzyıla kadar yaban sığırı, leopar ve Bali kaplanı (Panthera tigris balica) şeklinde pekçok büyük memeliye ev sahipliği yapmıştır. Bali kaplanının soyu tükenmiştir. Bugün bölgedeki en büyük memeliler rusa geyiği (Rusa timorensis) ve Cava yaban domuzu (Sus verrucosus) türleridir. Adada bolca oranda sincaba rastlanır. Bununla beraber Kopi Luwak üretiminde kullanılan misk kedilerine de adada bolca oranda mevcuttur. Adada yarasalar da kafi oranda bulunmaktadır. Bilhassa Yarasa Tapınağı ismi verilen Goa Lawah mağarasında yarasalar çok sayıda bulunmaktadır. Bu mağarada mahalli halk yarasalara tapınır. Burası bununla birlikte turistlerin sık ziyaret ettikleri yerlerden biridir. Bununla birlikte adada değişik maymun türleri vardır. "Kera" diye malum yengeç yiyen maymunlar bilhassa mabet civarlarında yaşarlar. Ubud'daki maymun ormanlarında bol miktarda bulunmaktadır. Adada kobra ve piton yılanları da bulunmaktadır.
İdari Mıntıkalar
Bali adası 8 naiplik ve 1 şehirden oluşur. Bu naipliklerin başkentleri şöyledir:
3 asır ilkin Bali ekonomisi genel itibariyle ziraat üzerineydi. Şimdi ise gezim en büyük sanayi ve bunun bir sonucu olarak Bali bugün Endonezya'nın refah seviyesi en yüksek bölgelerinden biridir. Bali ekonomisinin %80'i gezim üstüne kuruludur. 2002 ve 2005 yıllarında yaşanmış olan bombalama olaylarının arkasından gezim sekteye uğrasa da şimdilerde yine iyileşmektedir.
Tanah Lot; Bali'nin en büyük tapınaklarından birisi.
Bali, Minik Sunda Adalarının en batısında yer edinen Endonezya'ya bağlı bir adadır. Avrupada Cava, doğuda ise Lombok adasının içinde kalır. Başkenti Denpasar'dır.
2009 yılı sayımlarına bakılırsa 3,551,000 nüfusa haiz olan adanın 93.2%'si Hindu geri kalan kesimin çoğunluğu ise müslümandır. Bali bununla birlikte Endonezya'nın en gezinsel adasıdır. Dans, heykelcilik ve fotoğraf şeklinde sanat dalları gelişmiştir.
Zamanı
Bali, milattan ilkin 2000 yıllarında Tayvan'dan göç eden Avusturonezyalılar tarafınca yerleşim birimi olarak kullanıldı. Bu yüzden Bali halkı kültür ve dil bağlamında Filipinler ve Okyanusya ile benzerlikler gösterir. Bali kültürü, milattan sonrasında 1. yüzyıldan itibaren Hint ve Çin kültürlerinden mühim bir şekilde etkilendi. Bilhassa Hinduizmin bölgedeki kültüre kuvvetli tesirleri oldu. "Bali dwipa" (Bali Adası) adı ilk kez milattan sonrasında 914 senesinde Sri Kesari Warmadewa tarafınca yazılan kitabelerde "Walidwipa" olarak geçer. Subak ismi verilen ve pirinç yetiştiricliğinde kullanılan karmaşık sulama sistemi de bu zamanda geliştirildi. Bugün hala bir takım dini ve kültürel geleneklerde o devrin izlerine rastlanır. Şark Cava'da hükümranlık devam eden Hindu Majapahit İmparatorluğu (1293-1520), 1343 senesinde Bali'de bir sömürge kurdu. 15. yüzyılda imparatorluğun düşüşe geçmeye başlamasıyla Cava adasından Bali'ye göç başladı. Bu göçün çoğunluğunu entelektüeller, sanatçılar, din adamları ve müzisyenler oluşturuyordu.
Avrupalıların Bali adasına ilk gelişleri 1597 senesinde Hollandalı kaşif Cornelis de Houtman tarafınca gerçekleştirilir. Bundan ilkin 1585 senesinde bir Portekiz gemisi de Bali adasında karaya oturmuştur. Hollanda sömürgesi ondokuzuncu yüzyılda tüm Endonezya takımadalarını kontrolü altında tutuyordu. Hollanda'nın Bali üstündeki ekonomik ve siyasal kontrolü ise 1840'larda adadaki değişik krallıkları birbirlerine düşürmek kanalıyla güçlerini azaltma şeklinde başladı. 1890'ların sonlarında adadaki krallıklar Hollanda sömürgesinin kışkırtması ve oyunlarıyla birbirleriyle savaşmaya başladılar. 1906 senesinde Hollanda Bali'nin Sanur bölgesinde büyük deniz ve kara güçleriyle birdenbire bir saldırıya geçti. Bali halkı teslim olmaktansa bu büyük orduya karşı birlik olup savaştılar. Hollanda'nın teslim ol çağrılarını dinlemeyen binlerce Bali'li işgalcilere karşı ölüme yürüdü. 1908 senesinde Klungkung'da benzer bir çatışma ve kırım vuku buldu. Hollanda'ya karşı koyamayan mahalli halk sonunda teslim oldu ve Hollanda ada genelinde bir yönetim kurdu. Hollandalıların Bali'ye gelişleri başka Endonezya adalarına kıyasla daha geç ve daha zor oldu.
1930'larda antropolog Margaret Mead ve Gregory Bateson, sanatçı Miguel Covarrubias ve Walter Spies ve müzikolog Colin McPhee Bali ürettikleri eserlerle Bali'yı garp turizmiyle tanıştırdılar.
Bali, İkinci Dünya Savaşı süresince Japon İmparatorluğu tarafınca işgal edildi. Bali'li generallerden Gusti Ngurah Rai işgale karşı bağımsızlık ordusunu kurdu. Japonların 1945'te Pasifik'te savaşı kaybedip Endonezya'dan geri çekilmelerinin derhal arkasından Hollanda Endonezya'ya ve Bali adasına yine geri döndü. Bu geri dönüşe Bali halkı Japonlardan kalan silahlarla karşı koydular. 20 Kasım 1946'da Bali'nin merkezi bölgelerinden Tabanan'da Marga Savaşı gerçekleşti. 29 yaşındaki genç kumandan Gusti Ngurah Rai intihar komandolarını Hollandalıların üstüne gönderdi. Bu muharebede neredeyse tüm Bali ordusu yok edildi.
1963 senesinde Agung Yanardağı'nın patlamasıyla binlerce şahıs öldü. Bundan dolayı adada büyük bir ekonomik kriz yaşandı ve bir çok Balili başka bölgelere göç etmek mecburiyetinde bırakıldı. 1950'lerin sonuna doğru Bali'de kast sisteminin destekçileri ile buna karşı olanlar içinde problemler yaşandı. Politik bir oyun olarak bu problemler; Endonezya Komünist Partisi (PKI) ve Endonezya Milliyetçi Partisi'nin destekçileri tarafınca provoke edildi. Gerilim Endonezya Komünist Partisi'nin toprak reformu programı ile daha da arttı. Cakarta'da hükümete karşı meydana gelen askeri darbe General Suharto tarafınca bertaraf edildi. Darbeden Endonezya Komünist Partisi'ni görevli tutan Suharto ve yandaşları ülke genelinde komunist parti üyelerine karşı sertlik eylemlerine başladılar. Bunun neticesinde tüm Endonezya genelinde ortalama 500.000 şahıs öldürüldü. Bali'de ortalama 80.000 şahıs öldürüldü ki bu sayı ada nüfusunun %5'ine karşılık etmekteydi. Endonezya Milliyetçi Partisi'nin yüksek kastlı toprak sahibi liderleri Endonezya Komünist Partisi üyelerinin öldürülmesinde büyük rol oynadılar.
1965/66 yıllarındaki büyük çalkantıların arkasından Suharto, Endonezya'nın 1945@te bağımsızlığını duyuru eden ve ilk devlet başkanı olan Sukarno'yu devirip yerine geçti. "Yeni Seviye" ismini verdiği hükümeti, Endonezya'nın garp ülkeleriyle olan ilişkilerini tekrardan düzenlemeye başladı. Savaştan ilkin cennet olarak tasvir edilen Bali yine çağdaş bir duruma gelmeye başladı. Turizmin büyük seviyede artmasıyla yaşam standartları da arttı. 2002 senesinde islamik bir grup tarafınca Bali'nin gezinsel kesimlerinden Kuta'da patlatılan bomba ile çoğunluğu yabancı olmak suretiyle 202 şahıs öldürüldü. Bu ve bir süre sonra 2005 senesinde meydana gelen başka bir hücum turizmi ve buna bağlı olarak ada ekonomisini büyük seviyede etkiledi.
Haritada Bali
Coğrafik Yapı
Bali adası, Şark Cava'ya 3.2 km uzaklıkta ve ekvatorun ortalama 8 aşama güneyindedir. Bali ve Cava adaları Bali geçidiyle ayrılırlar. 5,632 km² yüzölçüme haiz ada; doğudan batıya ortalama 153 km, kuzeyden güneye ise ortalama 112 km uzunluktadır. 1960'te patlayan ve halen etken bir yanardağ olan Agung dağı 3,142 m ile adanın en yüksek noktasıdır. Merkezden şark kesimlere doğru dağlar yükselir. Adanın en doğusunda da Agung dağı vardır. Batur dağı da (1,717 m) halen etken bir yanardağ olup 30.000 yıl ilkin patlaması dünya tarihinin en büyük volkanik vakalarından birisi olarak kabul edilir. Adanın en uzun nehiri ortalama 75 km uzunluktaki Ayung nehridir.
Ada mercan kayalıklarla çevrilidir. Güneydeki sahiller ak, şimal ve garp kıyıları ise siyah kumlarla çevrilidir. Cenup kıyılara yakın olan Denpasar adanın en geniş yerleşim bölgesi ve başkentidir. 2002 istatistiklerine bakılırsa nüfusu 491,500 civarındadır. Bali'nin ikinci en büyük şehri olan Singaraja, şimal kıyılarında kurulu ve ortalama 100,000 sözü geçen eski sömürge başkentidir. Başka mühim şehirleri, dinlence köyü Kuta ve adanın kültür merkezi olarak malum Ubud'dur. Adanın güneydoğusunda üç tane ufak ada vardır: Nusa Penida, Nusa Lembongan ve Nusa Ceningan. Bu adalar Bali Boğazı ile birbirlerinden ayrılırlar. Doğuda Lombok geçidi Bali ile Lombok adasını birbirlerinden ayırır. Bu geçit Indomalayan faunası ile Avustralasya faunasını fark noktasıdır. Bu nokta "Wallace Çizgisi" olarak da bilinir.
Adanın topograafyası
Ekoloji
Bali Wallace Çizgisi'nin batısında kalır. Bundan dolayı Asya faunasına haizdir. Avustralyasya faunasının tesirleri de yer yer görülür. Bali faunasının Lombok'tan ziyade Cava adasıyla bir çok ortak yanı vardır. Avustralyasya faunasına ait sarı ibikli papağan burada da bulunmaktadır. Soyu tükenmekte olan Bali sığırcığı (Leucopsar rothschildi) da dahil olmak suretiyle 200'den fazla kuş çeşidi vardır. Bali 20. yüzyıla kadar yaban sığırı, leopar ve Bali kaplanı (Panthera tigris balica) şeklinde pekçok büyük memeliye ev sahipliği yapmıştır. Bali kaplanının soyu tükenmiştir. Bugün bölgedeki en büyük memeliler rusa geyiği (Rusa timorensis) ve Cava yaban domuzu (Sus verrucosus) türleridir. Adada bolca oranda sincaba rastlanır. Bununla beraber Kopi Luwak üretiminde kullanılan misk kedilerine de adada bolca oranda mevcuttur. Adada yarasalar da kafi oranda bulunmaktadır. Bilhassa Yarasa Tapınağı ismi verilen Goa Lawah mağarasında yarasalar çok sayıda bulunmaktadır. Bu mağarada mahalli halk yarasalara tapınır. Burası bununla birlikte turistlerin sık ziyaret ettikleri yerlerden biridir. Bununla birlikte adada değişik maymun türleri vardır. "Kera" diye malum yengeç yiyen maymunlar bilhassa mabet civarlarında yaşarlar. Ubud'daki maymun ormanlarında bol miktarda bulunmaktadır. Adada kobra ve piton yılanları da bulunmaktadır.
Bali sığırcığı (Leucopsar rothschildi) bir tek Bali'de yaşar ve soyu tükenme tehlikesiyle karşı karşıyadır.
İdari Mıntıkalar
Bali adası 8 naiplik ve 1 şehirden oluşur. Bu naipliklerin başkentleri şöyledir:
- Badung, Denpasar'ın başkenti
- Bangli, Bangli'nin başkenti
- Buleleng, Singaraja'nın başkenti
- Denpasar (adanın başkenti)
- Gianyar, Gianyar'ın başkenti
- Jembaran, Negara'nın başkenti
- Karangasem, Amlapura'nın başkenti
- Klungkung, Semarapura'nın başkenti
- Tabanan, Tabanan'ın başkenti
3 asır ilkin Bali ekonomisi genel itibariyle ziraat üzerineydi. Şimdi ise gezim en büyük sanayi ve bunun bir sonucu olarak Bali bugün Endonezya'nın refah seviyesi en yüksek bölgelerinden biridir. Bali ekonomisinin %80'i gezim üstüne kuruludur. 2002 ve 2005 yıllarında yaşanmış olan bombalama olaylarının arkasından gezim sekteye uğrasa da şimdilerde yine iyileşmektedir.
Symi Adası (Simi Adası Hakkında)
Kan tahlilinde bali çıkar mı?
Mallorca Adası (Mayorka Adası Hakkında)
Kaynak:msxlabs.org
YORUMLAR