Böcekler hakkında genel bilgilerin yanı sıra eklem bacaklılar hakkında da bilgilerin yer almış olduğu yazımız Ilk olarak eklem bacaklılar h...
Böcekler hakkında genel bilgilerin yanı sıra eklem bacaklılar hakkında da bilgilerin yer almış olduğu yazımız
Ilk olarak eklem bacaklılar hakkında kısa bir bilgi verelim. Eklem bacaklılar (Arthropoda) Hayvanlar Dünyası’nın kalabalık bir sınıfıdır. Bu sınıftaki hayvanların vücutları birbirine eklenmiş halkalardan meydana gelmiştir. Ayak parçaları da, eklemler halinde birbirine bağlanmıştır. Eklem bacaklıların vücutlarını oluşturan halkalar kitin denilen sertçe, gevrek bir maddeden yapılmıştır.
EKLEM BACAKLILARIN VÜCUT YAPISI
Eklem bacaklıların vücutları, genel olarak, baş, beden, karın olmak suretiyle üç ayrı parçadan meydana gelmiştir. Sinir sistemleri, az-çok ayrılıklar gösterirse de, hepsinde bir beyin, bir de sinir zinciri vardır.
Eklem bacaklıların kanı renksizdir. Dolaşım sistemi, çoğu zaman, bir tek damardan meydana gelmiştir. Bu damar, sırt süresince kollara ayrılarak ilerler. Sindirim sistemleri ise, ağız, yiyecek borusu, mide, bağırsaklardan oluşmuştur. Solunum kimisinde kitapsı akciğerlerle, kimisinde de trake denilen hususi bir nefes borusuyla olur. Eklem bacaklılar’ da işitme organları vardır. Gözleri ya kolay ya da bileşiktir. Tadım, dokunma duyuları çoğunlukla duyargaların üzerindedir.
Eklem bacaklılar’ın yavruları, yumurtadan çıktıktan sonrasında, annelarine benzeyinceye kadar birçok değişikliğe uğrarlar. Buna başkalaşım denir. Başkalaşım esnasında, hayvan kurt (larva) halinden krizalit haline, sonrasında da ergin hale geçer.
Eklembacaklılar 4 sınıfa ayrılırlar :
1) Böcekler;
2) Örümcekler;
3) Çok ayaklılar,
4) Kabuklular.
BÖCEĞİN VÜCUT YAPISI
Böcekler hayvanlar Dünyası’nda çok geniş yer tutan küçücük yaratıklardır. Yeryüzünün her yanına dağılmışlardır. 700.000 kadar türleri vardır. Başlıca özellikleri hepsinde üç çift bacak bulunmasıdır.
Herhangi bir böceği yakından incelersek, vücudunun şu üç bölümden meydana geldiğini görürüz:
1) Baş;
2) Göğüs;
3) Karın.
BAŞ. — Hayvanın gözlerinin, duyargalarının, ağzının bulunmuş olduğu yerdir. Böceklerin tüm hayvanlar şeklinde iki gözü vardır fakat, bunlar binlerce ufak gözün birleşmesiyle meydana gelmiştir. Buna petek göz denir.
Gözlerin yakınında, başın iki yanında böceğin duyargaları vardır. Bunlar hayvanın dokunma, koku alma organlarıdır. Duyargalar her böceğin özelliğine gore, çeşitli biçimlerdedir.
Böceklerin ağızları da, beslendikleri maddelere göre değişiklik gösterir. Ağız aletleri de değişiktir; kesip parçalayıcı, çiğneyici, emici halde olabilir.
GÖĞÜS. — Böceğin ayaklarının, kanatlarının bulunmuş olduğu bölümdür. Üç bölümden meydana gelmiştir; her bölümden sağdan, soldan birer ayak çıkar. Böceklerin ayakları da bulundukları ortama gore çeşitli biçimlerdedir; yürüyücü, koşucu, sıçrayıcı, yüzücü, kazıyıcı, yakalayıcı olabilir. Gene göğsün ikinci, üçüncü bölümlerinde birer kanat bulunur.
Böceklerin çoğunda iki çift kanat vardır. Yalnız, kimisinde kanatlar bir çift olur; kimisinde de asla yoktur.
KARIN. — İç içe halkalardan meydana gelmiştir. Böceğin vücudu sert, dayanıklı kireçli bir tabakayla kaplıdır. Buna kitin denir. Bu madde böceğin vücudunu dış etkilere karşı korur. Böceklerde karın halkaları çoğu zaman 10 tanedir. Bir çok böceklerde karın bölümünde ayak yoktur. Karnın ucunda, kimi böceklerde sokaç (iğne) vardır. Sokaç, böceğin kendini düşmanlarından korumasına yarar. Kimi böceklerin dişilerinde, karnın arkasında yumurtlama organları vardır.
Birçok böceklerde solunum incecik kanalcıklarla sağlanır. Bu kanallar tüm vücuda yayılmıştır. Bunlara trake adı verilir.
BÖCEKLERİN KANI RENKSİZDİR
Trake sistemi çok gelişmiş olduğundan, böceklerde dolaşım sistemi daha kolay kalmıştır. Oksijenin çoğunu da trakeler taşır. Dolaşım sistemi bir sırt damarından meydana gelmiştir. Bu damar yürek işini görür; 8-9, ya da 11 bölmelidir. Sırt damarlardaki bölmeler, biribirinin ardı sıra kasılıp gevşer; böylece, kan da hayvanın vücudunda arkadan öne doğru ilerler. Çoğu zaman böceklerin kanı renksiz bir sıvıdır.
Böceklerin sindirim sistemi de, iki yanı açık bir borudan meydana gelmiştir. Tükürük bezleri ağza açılır. Sindirim borusu, karın bölgesinde şişkinleşerek, bir çeşit kursak meydana getirmiştir. Etle beslenen böceklerde bu şişkinlik iki bölümdür. Bağırsağın başlangıcında malpiki borucukları vardır. Bunlar böbrek işi görür, hayvanın boşaltım organlarıdır.
BÖCEKLER NİÇİN KABUK DEĞİŞTİRİR?
Böceklerde üreme yumurtayla olur. Bu ufacık hayvanların sayısız düşmanları olduğundan, onlar da, türlerini korumak için, kucak kucak yumurtlarlar, çok sayıda yavru hayata geçirmeye bakarlar.
Yavru, yumurtadan çıktıktan sonrasında, çeşitli biçimlerden geçerek, başkalaşım geçirir; böylece yavaş yavaş büyür. Üzerini örten kabuk ise gelişecek halde yapılmamıştır. Onun için, böcek büyüdükçe kabuk kırılır, parçalanır, dökülür. Buna böceğin kabuk değiştirmesi denir. Düşen kabuğun yerine, böceğin gelişmiş vücuduna gore, daha geniş bir kabuk oluşur.
BAŞKALAŞIM NEDİR?
Kimi hayvanların hayatında görülen şekil, ya da yapı değişiklik yapma vakasına başkalaşım denir.
YORUMLAR