Cumhuriyet nasıl ve ne şartlar altında diye deklare edildi? Mustafa kemal atatürk nasıl cumhurbaşkanı seçildi. Cumhuriyetin duyuru edildiği ...
Cumhuriyet nasıl ve ne şartlar altında diye deklare edildi? Mustafa kemal atatürk nasıl cumhurbaşkanı seçildi. Cumhuriyetin duyuru edildiği günlerde olan vakalar.
YENİ TÜRKİYE’NİN, YENİ YÖNETİM BİÇİMİ
Türkiye Büyük Millet Meclisi 23 Nisan 1920’de açılmıştı. Meclise gelen milletvekilleri ulusça seçilip gelen kimselerdi. Yeni meclis, başkanını seçiyor, hükümet kuruyor ve çıkardığı yasalarla memleketi yönetiyordu. Ismi söylenmemekle beraber bu yönetim şekli bir tür cumhuriyetti. Ayrıca anayasaya bir madde eklenmiş ve Başkent Ankara olmuştu, (13 Ekim 1923).
Yeni Türkiye Devleti bir senedir, padişahlığı kaldırmış ve padişah yurt dışına kaçmıştı. Büyük Millet Meclisi’nde hükümete karşı bir grup milletvekili bulunuyordu. Bu milletvekilleri hükümeti çalıştırmayacak önerilerde bulunmakta ve hükümeti zora sokuyorlardı. Hükümet başkanı olan Fetih edilmesi Bey ve bakanlar görevden çekildiler. Hükümetin çekilmesiyle, yeni hükümetin kurulması arasından birden fazla gün geçti. Ama milletvekilleri yeni hükümetin kurulması için lüzumlu bakanları bir türlü seçemedi. Bu vaziyet 28 Ekim 1923 gününe kadar sürdü.
Gazi Mustafa Kemal 28 Ekim 1923 akşamı için, bir takım dostlarını evine yemeğe çağırdı. Yiyecek içinde Gazi Mustafa Kemal arkadaşlarına:
Yemekte İsmet Paşa, Kâzım Paşa, Kemalettin Sami Paşa, Halit Paşa ve Ruşen Eşref Bey bulunuyordu. Gazi Mustafa Kemal’in bu önerisini arkadaşları çok uygun buldular.
29 Ekim 1923 günü, yürürlükteki anayasaya bir madde eklenmesi için ilkin parti merkezinde bir toplantı yapılmış oldu. Yürürlükteki Anayasa’ya eklenecek madde, Türkiye Devleti’nin yönetim şekli cumhuriyettir tümcesiydi. Eklenecek madde için görüşmede çok münakaşa oldu. Parti merkezinde meydana getirilen görüşmede tavsiye kabul edildi. Bir süre sonra mecliste meydana getirilen görüşmede ise, tasarı tıpkı kabul edilerek «Yaşasın Cumhuriyet» sesleri içinde cumhurbaşkanı seçimine geçildi.
GAZÎ MUSTAFA KEMAL’İN CUMHURBAŞKANI SEÇİLMESİ
29 Ekim 1923 gününün akşamı saat 20,45’te Türkiye Büyük Millet Meclisi cumhurbaşkanı seçimine geçti. Mecliste bulunan tüm milletvekillerinin oylarıyla (153 oy) Ankara Milletvekili Gazi Mustafa Kemal, Türkiye Cumhuriyetinin ilk cumhurbaşkanı seçildi.
Yeni Türkiye’nin ilk Cumhurbaşkanı Gazi Mustafa Kemal o gün yapmış olduğu konuşmada:
Tüm yurtta Gazi Mustafa Kemal’in Cumhurbaşkanı seçilmesi sevinçle karşılanmış ve yüz bir top atımıyla kutlanmıştır.
Birinci Cihan Savaşı sonunda, girmiş olduğu bunalımdan kurtulan Türk halkı özgürlüğün bilincine erişmiş ve yurduna göz dikenlere kolay yutulur bir lokma olmadığını kanıtlamıştı. Mustafa Kemal’in örgütleyici ve üstün kişiliği olmasa idi, Bağımsızlık Savaşı başarılamaz ve Cumhuriyet yönetimi kurulamazdı. Gazi Mustafa Kemal halkını iyi bilen tanıyan bir liderdi. Bundan dolayı Gazi Mustafa kemal Türkiye’nin çağıl siyasal tarihinde, yeni bir felsefenin ve halka dönük bir devrin ilk ve en büyük önderidir. Cumhurbaşkanı olduğu süre yalnız 42 yaşlarında idi.
Cumhurbaşkanı olan Gazi Mustafa Kemal, ilkin hükümetin kurulması için çalışmalara başladı. Yeni anayasaya gore Cumhurbaşkanı olan Gazi Mustafa kemal, gene yeni anayasaya gore başbakan ataması gerekiyordu. Başbakan da bakanlarını seçecek ve hükümet kurulmuş olacaktı. Cumhuriyetin kuruluşunun ertesi günü İsmet Paşa’yı başbakan olarak atadı.
Gazi Mustafa Kemal, yeni Türkiye’nin modern uygarlığa uymasını kavuşmasını istiyordu. Bundan ötürü aslolan görevinin şimdi başladığı kanısını taşıyordu. Aslen türkiye’de yapılması istenilen düzeltme ve yenilik hareketleri, yüz elli yıldan bu zamana kadar üstünde çok uğraş verilmiş hareketlerdi. Türk halkının toplumsal yaşayışına uyumlu hareketlere önderlik etmek, Gazi Mustafa kemal’in cesurane hazırladığı devrimlerdi.
YORUMLAR