İnanılmayacak kadar çok acayip bitki var doğada… Böcek yiyen bitkiler, bin ton ağırlığında inanılmaz uzun ağaçlar, kökü 7 metre derine inenl...
İnanılmayacak kadar çok acayip bitki var doğada… Böcek yiyen bitkiler, bin ton ağırlığında inanılmaz uzun ağaçlar, kökü 7 metre derine inenler v.s.
Bitkiler arasında, böcek yiyen, besinlerini böylece alanlar da vardır. Bunlara böcekçil bitkiler denir. Hepsinde yapraklar böcek yakalamaya elverişli bir kapan halini almıştır. Böylece, yakaladıkları böcekleri sindirerek azotlu besinlerini sağlarlar.
Böcekçillerin başlıcaları şunlardır:
İBRİK BİÇİMİ KAPAN
1.— Borularıyla böcek tutanlar: Başlıca örneği suibriği‘dir. Güney Asya’da, Madagaskar adasındaki çok sıcak ormanlarda başka ağaçların dalları üzerine kök salarak yaşarlar. Yaprakları birer boruyu andırır, ucunda büyüklüğü bitkinin türüne göre 2 – 30 sm. arasında değişebilen ibrik biçimi bir kısım vardır. Bunun ağzında da bir kapakçık bulunur. İbriğe benzeyen kısım içinde özel bezlerin saldığı bir sıvı bulunur. Bu sıvıya zamanla yağmur suyu da karışır. Birçok böcekler buraya düşerek boğulurlar. Böcek kurtulmak için çabaladıkça salgı bezleri daha çok sıvı salar. Böylece, bitki böceklerin yapısındaki yumurtaakı maddelerini kendinde sindirir. Böceğin hiçbir işe yaramayan ölüsü de içeride kalır. Yaşlı yaprakların içi böcek ölüleriyle dolu olduğundan pis kokular çıkarırlar. Bu yapraklar zamanla düşer, yerlerine yenileri çıkar.
KİTAP GİBİ BİR BİTKİ
2.— Yaprak ayalarıyla böcek yakalayanlar: Başlıca örneği sinekkapan‘dır. Kuzey Amerika’nın doğu bölgelerinde bulunur. Geniş yaprak saplarının uçlarında iki parçalı birer aya vardır. Yaprak serbestken, okunmak üzere açılmış bir kitabı andırır. Bunun kenarlarında kuvvetli dikenler vardır. Bir böcek yaprakların üstündeki üç tüyden birine dokununca yaprak, kapanan bir kitap gibi, kendiliğinden kapanıverir. Kenarlarındaki dikenler de birbirine kenetlendiğinden böcek bunun içinde hapsedilmiş olur. Yapraktaki özel bezlerin saldığı asitli bir sıvı böceği yavaş yavaş sindirir. Bu 9-35 gün kadar sürer. Böcek iyicene sindirildikten sonra yaprak yeniden açılır.
BÖCEK ÖKSEYE DÜŞÜNCE…
3. — Bezleriyle böcek yakalayanlar: Başlıca örneği drosera‘dır. Avrupa’nın bataklıklarında yetişirler. Uzun saplı yaprakları tenis raketi biçimindedir. Yaprak ayasının üst yüzü hafif çukurdur. Üstünde birçok uzantılar, bunların uç kısımlarında da salgı hücreleri (bezler) vardır. Onun için, üzerlerinde her zaman yapışkan, saydam bir su damlası bulunur. Bir böcek bu bitkiye konup yapışınca çabalamaya başlar. Bunun üzerine salgı artar, sonunda da küçük çıkıntılar yaprağın ortasına doğru kapanarak böceği orada hapsederler. Biriki gün içinde böcek iyice sindirilmiş olur.
Bütün bu bitkiler nitratı az olan topraklarda yaşadıkları için azot ihtiyaçlarını böylece karşılarlar. Hiçbirinde kök pek gelişmemiştir.
BİTKİLERİN DÜŞMANI: BÖCEK
Bitkilerin böcek yemeleri pek yerinde bir iş sayılabilir; böylece, düşmanlarından öç almış olurlar. Gerçekten, böcekler bitkilerin baş düşmanıdır. Bahçelerde yetişen bitkileri insanlar böceklerden kurtarmaya bakarlar. Çünkü birçok böcekler bitkilere musallat olarak büyük ölçüde zarara yol açarlar. Bunları toplamak, ezmek, ağacı silkeleyerek düşürmek, tütsülemek yollarıyla ortadan kaldırmak mümkünse de bu alanda en kesin usul ilâçlar püskürterek öldürmektir.
BÖCEKLER DE BÖCEK YERLER
Böcekleri başka böceklere öldürterek ortadan kaldırmak da mümkündür. Böceklerin büyük bir kısmını başka böcekler yerler.
Birtakım böcekler yumurtalarını başka böceklerin erginlerinin, ya da kurtçuklarının içine yumurtlarlar. Yumurtadan çıkan kurtçuklar da üzerinde bulundukları taze böceği yiyerek beslenirler. Örneğin lahanakurdunu bir cins sinek ortadan kaldırır. Bu sinek yumurtalarını lahanakurdunun içine yumurtlar. Yumurtalardan çıkan kurtçuklar da lahanakurdunu yerler.
Bunun gibi, portakallara musallat olan bir çeşit bitki bitlerinin önü ancak İtalya’dan getirilen «Novius cardinalis» adlı böceklerle alınabilir. Dutların üzerinde görülen küçük beyaz böcekleri bir cins sinek, pamuklara musallat olan kelebekleri de gene başka bir cins böcek ortadan kaldırır.
KÖKÜ 7 METRE DERİNDE
Acayip bitkilerden biri de velviçya denilen bir çöl bitkisidir. Yüksekliği yarım metreyi geçmez; kalın birer şerit gibi uzun yaprakları yerlere sarkar. Buna karşılık, kökleri toprakta 7 metre derine kadar gider.
Genel olarak, bitkilerin toprak üzerindeki boyları nekadarsa kökleri de, en çok onun üçte-biri kadar derine iner. Deyelim bir elma ağacının boyu 3 metredir. Ana kökü en çok 1 metre uzunluğundadır. Yan kökleri ise yarım metreyi geçmez.
Velviçya denilen o çöl bitkisinin köklerini bukadar derine salması boşuna değildir. Çünkü çölde su, bilirsiniz, çok az rastlanan bir şeydir. îşte bu bitki, su bulabilmek için, kökünü çok derinlere salmak ihtiyacını duymuştur. Çünkü, çölde, ara-sıra da olsa, yağmur yağar ama, ortalık kızgın sıcak olduğu için, su çabuk uçar. Ayrıca, kumlar da suyu yüzeyde tutmazlar. Kumların arasından süzülen su derinlerde sert bir tabakayla karşılaşırsa, orada birikir. Demek oluyor ki çöllerde çok derinlere inilirse su bulunabilir.
İşte, velviçya denilen bu «akıllı» bitki, su bulabilmek için, köklerini çok derinlere salmıştır. 7 metre derinliği gözünüzün önüne getirebiliyor musunuz? Aşağı-yukarı üç katlı bir ev kadardır.
KÖKLERİ HAVADA BİR AĞAÇ
YORUMLAR