Fetişizm Normal kabul edilen cinsel uyaranların dışında kalan, kişinin çeşitli psikolojik nedenlerden dolayı (psikolojik baskı, bast...
Fetişizm
İnsan doğasının ve değer yargılarının kabul ettiği cinsel uyarım ve cinsel objeler dışında da uyarılabilen insanlar vardır. Normal ve anormal davranışlar insanın yapısında birlikte bulunur. Olmayan bir şey hiçbir zaman ortaya çıkmaz. Toplumsal etmenler, kişinin yetiştiği aile ortamı, etkilendiği yaşam olayları insanın tercihlerini şekillendirir. "Fetişizm'de bazılarının bir cinsel obje seçimindeki sapkınlığıdır; cinsel objenin (sevilenin) çoğunlukla cansız, bazen değersiz maddenin oluşturduğu durumdur. Fetiş kişinin cinsel objesi; bir kadın iç çamaşırı, ayakkabısı, parfümü olabildiği gibi bir erkeğinde çorabı, külotu, eldiveni olabilir. Her ne kadar fetişizm şimdilerde cansız cinsel objelerle sınırlandırılmışsa da bir insanın vücudunun bir kısmı da, örneğin meme, ayak, saç, ense, göbeği de fetişisti için cinsel uyarı ve tatmin aracı olabilmektedir.
"Fetiche" kelimesi büyüleyici anlamına gelen "fitico"dan alınmadır. Fetiş, aşk objesi sembolüdür. Bir çok kadın ve erkekte az çok bir "fetiş"e karşı ilgi vardır. Bunun normal cinsel yaşamı etkilememesi durumunda problem yoktur. Amerikan Psikiyatri Birliğinin "Parafililer" başlığı altında sınıflandırdığı fetişizm tanımı aşağıdaki gibidir.
Amerikan Psikiyatri Birliğine Göre Fetişizm
A) Dürtülerinin ya da davranışlarını yineleyici bir biçimde ortaya çıkması. En az 6 aylık süre boyunca, kişinin canlı olmayan nesneleri kullanmakla ilgili yoğun (örneğin kadın iç çamaşırları) Cinsel yönden uyarıcı fantezilerinin cinsel dürtülerinin ya da davranışlarının yineleyici bir biçimde ortaya çıkması.
B) Bu fanteziler, cinsel dürtüler ya da davranışlar, klinik acıdan belirli bir sıkıntıya ya da toplumsal, mesleki alanlarda ya da önemli diğer işlevsellik alanları da bozulmaya neden olur.
C) Bu fetiş nesneleri aykırı-giyimde kullanılan kadın giysileri (travestilik fetişizmde olduğu gibi) ya da taktil genital uyarı sağlamak amacıyla tasarlanmış araçlarla (örneğin bir vibratör) sınırlı değildir. Yani kişinin fetişlerinin, onun aile toplum, mesleki ve hobisel alanlarını daraltmaması ve fonksiyonlarını bozmaması durumunda normal sınırlarda olduğu kabul edilir Fetişizmde cinsel ilişki sevdalaşma, oynaşma için bir kişi söz konusu değildir. O kişiye ait bir obje önemli ve gereklidir bazen obje çalınır ve çalınırken de büyük bir şehvet duyulur. Bazen gazete haberlerinde kadın külotu çalan erkek haberlerine rastlarız. Bunların çoğu fetişist insanlardır.
Fetişist, kişiliği bakımından zayıf, pasif, bağımlı ve sıkılgandır. İçe dönük ve fantastik bir dünyası vardır. Zaman zamanda öfke ve saldırganlık nöbetleri geçirirler. Öz saygısı, güveni düşük olduğundan, çevrenin kendisi hakkındaki düşüncelerini önemserler. Çok hassas ve kuşkucu olurlar. Bu insanlar kadınlara karşı (Fetişistlerin çoğu erkekler arasından çıktığından) naziktirler, onlar tarafından sevilir ve takdir edilirler, evlenme teklifleri alırlar, ona evlilikte normal bir cinsel yaşam başarısını göstermezler. Gülünç olma, kendisiyle alay edilme şüphesini taşırlar, kaygılı ve ürkektirler. Bundan dolayı kendilerini güçsüz hissederler kadınlara karşı utangaç, çekingen olurlar. Oysa fiziksel açıdan hiçbir zayıflıkları yoktur. Temelde çocukluk yıllarında kendini diğer insanlardan aşağı görme kompleksi önemli rol oynar.
Fetişizm Teorileri
Janine Chasseguet-Smirgel'e göre fetişizm, Oidepus Kompleksinin sapkın deneyimler yardımıyla aşılmasından ileri gelir. Doğal gelişimde kompleks, erkek çocuk için annenin babaya ait olduğunun kabul edilmesiyle sonlanır ve sonrasında erkek çocuk, gizillik dönemi (latans) boyunca babayla özdeşleşerek süperego denilen bir yapıyı kurar. Sapkında ise anne, babanın yenilmiş olduğunu ilan eder. Bu da çocuğun pre-oidipal bir döneme anal aşamaya saplanıp kalmasına neden olur. Sapkın erkek çocuğun cinsel konumunu Chasseguet-Smirgel, anal-fallus olarak belirler. Oidipal aşamayı doğal yollarla geride bırakan ve latanstan sonra ergenlik aşamasına geçen çocuğun cinsel konumu ise fallik-fallustur. Bu, babanın tamamlanmış fallusunun içselleştirilmesi anlamına gelmektedir. Sapkın için ise bu içselleştirme gerçekleştirilmemiş ve annenin yardımıyla sapkın, anal-fallusunun babanın fallik-fallus'undan üstün olduğu yanılsamasına kapılmıştır. Ama bu yanılsamanın sürmesi için anal-fallus'un "anal" karakteri örtülerek "sihirli özerk fallus" düşünsel olarak yaratılır. Fetişin amacı da bu örtme işlemini gerçekleştirmektir.
Cinsel Fetişizm Türleri
Normal kabul edilen cinsel uyaranların dışında kalan, kişinin çeşitli psikolojik nedenlerden dolayı (psikolojik baskı, bastırma, olumsuz ve olumlu çağrışım) canlı ve cansız objelere abartılı bir şekilde yönlenmesine ve cinsel istek duymasına verilen isimdir.
Fetişizm sıklıkla cansız objelerde (iç çamaşır, parfüm, kıyafet, ayakkabı, eldiven, çorap vb) çıkar karşımıza ama canlı obje (ayak, göğüs, saç, sakal, göbek, bacak, el, parmak) fetişizmi de rastlanabilir bir durumdur.Cinsel fetişizm, ilk olarak Alfred Binet tarafından Le fétichisme dans l'amourde tanımlanan ama kökeni daha eskilere dayanan, cansız bir nesnenin veya bir beden parçasının tahrik edici olarak algılanmasına denir. Kök olarak antropolojide doğaüstü güçlere sahip olduğuna inanılan nesneler için kullanılan fetiş teriminden gelir.
İnsan doğasının ve değer yargılarının kabul ettiği cinsel uyarım ve cinsel objeler dışında da uyarılabilen insanlar vardır. Normal ve anormal davranışlar insanın yapısında birlikte bulunur. Olmayan bir şey hiçbir zaman ortaya çıkmaz. Toplumsal etmenler, kişinin yetiştiği aile ortamı, etkilendiği yaşam olayları insanın tercihlerini şekillendirir. "Fetişizm'de bazılarının bir cinsel obje seçimindeki sapkınlığıdır; cinsel objenin (sevilenin) çoğunlukla cansız, bazen değersiz maddenin oluşturduğu durumdur. Fetiş kişinin cinsel objesi; bir kadın iç çamaşırı, ayakkabısı, parfümü olabildiği gibi bir erkeğinde çorabı, külotu, eldiveni olabilir. Her ne kadar fetişizm şimdilerde cansız cinsel objelerle sınırlandırılmışsa da bir insanın vücudunun bir kısmı da, örneğin meme, ayak, saç, ense, göbeği de fetişisti için cinsel uyarı ve tatmin aracı olabilmektedir.
"Fetiche" kelimesi büyüleyici anlamına gelen "fitico"dan alınmadır. Fetiş, aşk objesi sembolüdür. Bir çok kadın ve erkekte az çok bir "fetiş"e karşı ilgi vardır. Bunun normal cinsel yaşamı etkilememesi durumunda problem yoktur. Amerikan Psikiyatri Birliğinin "Parafililer" başlığı altında sınıflandırdığı fetişizm tanımı aşağıdaki gibidir.
Amerikan Psikiyatri Birliğine Göre Fetişizm
A) Dürtülerinin ya da davranışlarını yineleyici bir biçimde ortaya çıkması. En az 6 aylık süre boyunca, kişinin canlı olmayan nesneleri kullanmakla ilgili yoğun (örneğin kadın iç çamaşırları) Cinsel yönden uyarıcı fantezilerinin cinsel dürtülerinin ya da davranışlarının yineleyici bir biçimde ortaya çıkması.
B) Bu fanteziler, cinsel dürtüler ya da davranışlar, klinik acıdan belirli bir sıkıntıya ya da toplumsal, mesleki alanlarda ya da önemli diğer işlevsellik alanları da bozulmaya neden olur.
C) Bu fetiş nesneleri aykırı-giyimde kullanılan kadın giysileri (travestilik fetişizmde olduğu gibi) ya da taktil genital uyarı sağlamak amacıyla tasarlanmış araçlarla (örneğin bir vibratör) sınırlı değildir. Yani kişinin fetişlerinin, onun aile toplum, mesleki ve hobisel alanlarını daraltmaması ve fonksiyonlarını bozmaması durumunda normal sınırlarda olduğu kabul edilir Fetişizmde cinsel ilişki sevdalaşma, oynaşma için bir kişi söz konusu değildir. O kişiye ait bir obje önemli ve gereklidir bazen obje çalınır ve çalınırken de büyük bir şehvet duyulur. Bazen gazete haberlerinde kadın külotu çalan erkek haberlerine rastlarız. Bunların çoğu fetişist insanlardır.
Fetişist, kişiliği bakımından zayıf, pasif, bağımlı ve sıkılgandır. İçe dönük ve fantastik bir dünyası vardır. Zaman zamanda öfke ve saldırganlık nöbetleri geçirirler. Öz saygısı, güveni düşük olduğundan, çevrenin kendisi hakkındaki düşüncelerini önemserler. Çok hassas ve kuşkucu olurlar. Bu insanlar kadınlara karşı (Fetişistlerin çoğu erkekler arasından çıktığından) naziktirler, onlar tarafından sevilir ve takdir edilirler, evlenme teklifleri alırlar, ona evlilikte normal bir cinsel yaşam başarısını göstermezler. Gülünç olma, kendisiyle alay edilme şüphesini taşırlar, kaygılı ve ürkektirler. Bundan dolayı kendilerini güçsüz hissederler kadınlara karşı utangaç, çekingen olurlar. Oysa fiziksel açıdan hiçbir zayıflıkları yoktur. Temelde çocukluk yıllarında kendini diğer insanlardan aşağı görme kompleksi önemli rol oynar.
Fetişizm Teorileri
Janine Chasseguet-Smirgel'e göre fetişizm, Oidepus Kompleksinin sapkın deneyimler yardımıyla aşılmasından ileri gelir. Doğal gelişimde kompleks, erkek çocuk için annenin babaya ait olduğunun kabul edilmesiyle sonlanır ve sonrasında erkek çocuk, gizillik dönemi (latans) boyunca babayla özdeşleşerek süperego denilen bir yapıyı kurar. Sapkında ise anne, babanın yenilmiş olduğunu ilan eder. Bu da çocuğun pre-oidipal bir döneme anal aşamaya saplanıp kalmasına neden olur. Sapkın erkek çocuğun cinsel konumunu Chasseguet-Smirgel, anal-fallus olarak belirler. Oidipal aşamayı doğal yollarla geride bırakan ve latanstan sonra ergenlik aşamasına geçen çocuğun cinsel konumu ise fallik-fallustur. Bu, babanın tamamlanmış fallusunun içselleştirilmesi anlamına gelmektedir. Sapkın için ise bu içselleştirme gerçekleştirilmemiş ve annenin yardımıyla sapkın, anal-fallusunun babanın fallik-fallus'undan üstün olduğu yanılsamasına kapılmıştır. Ama bu yanılsamanın sürmesi için anal-fallus'un "anal" karakteri örtülerek "sihirli özerk fallus" düşünsel olarak yaratılır. Fetişin amacı da bu örtme işlemini gerçekleştirmektir.
Cinsel Fetişizm Türleri
- Ayak Fetişizmi
- Aksesuar Fetişizmi
- Beden Parçalarına İlişkin Fetişizm
- Irk Fetişizmi
- İç Çamaşırı Fetişizmi
- Ölü Sevicilik
- Şişman Kadın Fetişizmi
- üniforma Fetişizmi
- Yaşlı Kadın Fetişizmi
Fetişizm
Fetişizm aslında cinsel anlamı olmayan fakat birey için simgesel ve cinsel çekicilik kazanmış bir nesne ile cinsel doyum tutkusudur. Örneğin, çorap, ayakkabı, kalem, mendil, topuk gibi nesneler bilinen fetişist nesnelerdir. Normal insanlarda cinsel organa ya da vücudun tümüne yönelen cinsel ilgi fetişistte fetiş saydığı bölgelere ya da nesnelere yönelir. Bu cinse ilgi yaygınlaşacağı yerde kendisine çekici gelen fetişe takılı kalır. Araştırmalara göre fetiş karşı cinsten çekinen ve erkeklik gücünden emin olmayan erkekler için bu korkularını yenmelerini ve özgüven kazanmalarını sağlayan bir araçtır. Fetişler kadın cinsel organının simgeleridir. Bunlar genel ya da özel olarak kadın cinsel organıyla dolayısıyla da bir bütün olarak kadınlıkla ilgilidirler. Fetişizmin, fetişin doğrudan doğruya gerçek cinsel eşin yerine geçtiği ve fetişistin doyumu mastürbasyon yoluyla sağladığı gerçek sapmadan, fetişin yalnızca erkeğin kendine güven duymasını ve cinsel duyarlılığının sürekli olmasını sağlamak için kullandığı türe değin pek çok türü vardır. Bir çok erkek cinsel ilişki sırasında fantezilerine yardımcı olacak kimi fetişlere başvurur. Bu fetişizmin yumuşak bir biçimidir. Bu tür fetişler özellikle erkek yorgun olduğunda ya da cinsel ilişki kimi nedenlerle kendisine yeterince doyum sağlamadığı zaman kullanılır. Fetişistler cinsel eşlerini özel olarak seçmek zorundadırlar. Eşler durumu anlamalı, anlayışla karşılamalı ve eşlerine onlara çekici gelen korkuyu sürerek veya giysileri giyerek yardımcı olmalıdırlar. Fetişizmi bilen ve anlayışla karşılayan eş fetişin ilişkinin başlangıcı için gerektiğini erkeğin kendisini sevmesi için cinsel heyecan duymasını sağlayan bir araç olduğunu ve erkeğin kendisinin çekiciliğine ve güzelliğine bir kusur bulmasının söz konusu olmadağını bilir. Yani sonuç olarak söylediğimde belli ölçülerde fetişist bir eşle birlikte olmak cinsel ilişkiye bir başka bakış açısı getirecek ve ilişkiyi zenginleştirecektir. Fetişistler içe dönük, çekingen kimseye zararı olmayan kişilerdir. Herkez içinde pek az düzeyde de olsa fetişizö tohumları taşıdığından bu çok yaygın cinsel sapmanın giderek daha geniş bir biçimde anlayışla karşılanacağını söyleyebilirim.
Fetişizm aslında cinsel anlamı olmayan fakat birey için simgesel ve cinsel çekicilik kazanmış bir nesne ile cinsel doyum tutkusudur. Örneğin, çorap, ayakkabı, kalem, mendil, topuk gibi nesneler bilinen fetişist nesnelerdir. Normal insanlarda cinsel organa ya da vücudun tümüne yönelen cinsel ilgi fetişistte fetiş saydığı bölgelere ya da nesnelere yönelir. Bu cinse ilgi yaygınlaşacağı yerde kendisine çekici gelen fetişe takılı kalır. Araştırmalara göre fetiş karşı cinsten çekinen ve erkeklik gücünden emin olmayan erkekler için bu korkularını yenmelerini ve özgüven kazanmalarını sağlayan bir araçtır. Fetişler kadın cinsel organının simgeleridir. Bunlar genel ya da özel olarak kadın cinsel organıyla dolayısıyla da bir bütün olarak kadınlıkla ilgilidirler. Fetişizmin, fetişin doğrudan doğruya gerçek cinsel eşin yerine geçtiği ve fetişistin doyumu mastürbasyon yoluyla sağladığı gerçek sapmadan, fetişin yalnızca erkeğin kendine güven duymasını ve cinsel duyarlılığının sürekli olmasını sağlamak için kullandığı türe değin pek çok türü vardır. Bir çok erkek cinsel ilişki sırasında fantezilerine yardımcı olacak kimi fetişlere başvurur. Bu fetişizmin yumuşak bir biçimidir. Bu tür fetişler özellikle erkek yorgun olduğunda ya da cinsel ilişki kimi nedenlerle kendisine yeterince doyum sağlamadığı zaman kullanılır. Fetişistler cinsel eşlerini özel olarak seçmek zorundadırlar. Eşler durumu anlamalı, anlayışla karşılamalı ve eşlerine onlara çekici gelen korkuyu sürerek veya giysileri giyerek yardımcı olmalıdırlar. Fetişizmi bilen ve anlayışla karşılayan eş fetişin ilişkinin başlangıcı için gerektiğini erkeğin kendisini sevmesi için cinsel heyecan duymasını sağlayan bir araç olduğunu ve erkeğin kendisinin çekiciliğine ve güzelliğine bir kusur bulmasının söz konusu olmadağını bilir. Yani sonuç olarak söylediğimde belli ölçülerde fetişist bir eşle birlikte olmak cinsel ilişkiye bir başka bakış açısı getirecek ve ilişkiyi zenginleştirecektir. Fetişistler içe dönük, çekingen kimseye zararı olmayan kişilerdir. Herkez içinde pek az düzeyde de olsa fetişizö tohumları taşıdığından bu çok yaygın cinsel sapmanın giderek daha geniş bir biçimde anlayışla karşılanacağını söyleyebilirim.
Maruf BEÇENE
Fetişizm
1. Genel olarak, doğaüstü bir gücü ve etkisi, büyülü ya da aşkın güçleri olduğuna inanılan tapınma objesine tapan dini uygulamaların bütünü.
2. Daha özel olarak da, insan elinden çıkma ürünlerin, insanın yaratılarının bağımsız bir varoluşa sahipmiş gibi görünüp yaratıcı üzerinde, bilinçli ya da bilinçsiz olarak, belli bir baskı uygulaması durumu.
3. Psikanaliz açısından, belirli nesnelerden görme ya da dokunma duyusu yoluyla doyum elde etmeye çalışmaktan oluşan cinsel sapıklık
1. Genel olarak, doğaüstü bir gücü ve etkisi, büyülü ya da aşkın güçleri olduğuna inanılan tapınma objesine tapan dini uygulamaların bütünü.
2. Daha özel olarak da, insan elinden çıkma ürünlerin, insanın yaratılarının bağımsız bir varoluşa sahipmiş gibi görünüp yaratıcı üzerinde, bilinçli ya da bilinçsiz olarak, belli bir baskı uygulaması durumu.
3. Psikanaliz açısından, belirli nesnelerden görme ya da dokunma duyusu yoluyla doyum elde etmeye çalışmaktan oluşan cinsel sapıklık
Fetişizm
Herhangi bir nesneye tapınma inancı ya da tutkusu.
Fetişizm tüm ilkel toplumların dinsel inanç ve edimlerine karşılıktır. Auguste Comte da fetişizmi dinsellik döneminin ilk biçimi saydı ve "tüm dış nesnelere bizimkine benzeyen ama bizimkinden daha enerjik bir yaşam ulama" eğilimi olarak tanımladı. Marksist düşüncede fetişizm "meta fetişizmi" olarak geçer ve metanın değeri insanın üretici emeğine bağlı olduğu hâlde, bu değeri içkin bir değermiş gibi gösterme eğilimini anlatır.
Psikiyatride fetişizm cinsel doyumun ancak belli bir nesneye (ayakkabı, çorap, iç çamaşırı) dokunmakla sağlanır olmasıdır. Fetişizm zaman zaman phallus simgesine (bot, kalem) yöneliktir, ama dışkıya, idrara da yönelik olabilir. Bir cinsel sapıklık olarak fetişizm, bir nesneyi bir nesneden öne çıkarmak eğilimiyle başlar. Göğüslerin, kalçaların, baldırların, saçların, ellerin belirleyici bir anlam kazanması fetişizme geçişi açıklar. Çocuktaki ilk cinsel açılımlarda yaşanmış herhangi bir koşullu refleks olayına bağlı olan fetişizm, daha çok erkeklerde rastlanan bir sapıklıktır. Kadında fetişizm çok az görülür ve hemen her zaman penise bağlıdır. Fenichel, fetişizmde kokunun belirleyici etken olduğunu bildirir.
Morpa Genel Kültür Ansiklopedisi
Kaynak:msxlabs.org
YORUMLAR