Galvanoplasti tekniği nedir ne işe yarar ve galvanoplasti iyi mi yapılır sorularının yanıtlarını bulabileceğiniz yazımız Bir şeyi metalle k...
Galvanoplasti tekniği nedir ne işe yarar ve galvanoplasti iyi mi yapılır sorularının yanıtlarını bulabileceğiniz yazımız
Bir şeyi metalle kaplama tekniğidir. Kaplanan da bir metalse daha üstün özellikleri olan bir metal kullanılır.
Saf su elektriği iletmez. Suda eriyen metal tuzları «iyon» ismi verilen parçacıklara ayrılır, sulu eriyikte elektrik akımının geçmesini sağlarlar. Bu şekilde bir eriyik bulunan kaba iki metal parçası batırılarak uçları, doğru akım veren bir üretece bağlanırsa eriyikten akım geçmeye başlar.
Bu, bir «elektroliz» vakasıdır. Batırılan metal parçalarına «elektrot», eriyiğe de «elektrolit» denir. Elektrotlardan akım getirene “anot” ötekine de «katot» ismi verilir.
İyonlara ayrılan metal tuzlarından metal kısmı pozitif ( + ) elektrik yüklü, diğeri kısım da negatif (—) elektrik yüklüdür, su içinde hareket halindedirler. + yüklü olan iyonlar — yüklü olan katoda doğru giderken — yüklü olanlar da anoda giderler. Katoda gidenlere «katyon», anoda gidenlere «anyon» denir. Katyonlar katot üstünde metal haline geçerek birikirken, anyonlar da anotla bileşik meydana getirerek anodu eritirler.
Bu hal bir elektrodun erimesi, diğeri elektrodun da kalınlaşması (kaplanması) vakasını meydana getirir ki galvanoplastiğin esası da budur.
Galvanoplastide, kaplanacak parça katodu, kaplayacak metal de anodu meydana getirir. Elektrolit olarak kullanılacak suda, kaplayacak metalin suda eriyen bir tuzu eritilir. Örneğin, demir üstüne bakır kaplanırken, demir, katot; saf bakır, anot; sülfirik asitli bakır sülfat eriyiği de elektrolit olarak kullanılır.
Elektrolit için, kaplanacak metale, kaplamanın zamanına, kalınlığına bakılırsa türlü bileşikler karışımı ve miktarları deneylerle bulunmuştur. Yapılacak işe uygun bir reçete kullanılır. Kaplanacak parçanın yüzeyinin temizlenmiş, parlatılmış olması gerekir. Bu hazırlama I) Mekanik; II) Kimyasal usulle yapılır.
I.— Mekanik Hazırlama: Şu işlemlerle yapılır:
a) Kazıma: Döküm ya da oksitlenmiş parçalar çelik tel fırçalarla, gerekirse zımpara tozu, kumla kazınır. Fırçalar elle ya da uygun devirle dönen bir motor miline takılmak suretiyle kullanılır.
b) Matlaştırma: Kaplamanın mat olması istendiği süre sert tel fırçayla fırçalanır, matlaştırılır. Fazla pürüzlü olan yüzeylerde kum püskürtücüler kullanılır.
c) Taşlama ve parlatma: Kaplanacak yüzeyin parlak olması istenirse taşlama ve parlatma gerekir. Bu iş dört kademede yapılır:
1) Kaba taşlama: Zımpara tozuna be-lenmiş dönen tekerleklerle yapılır;
2) İnce taşlama ve ilk parlatma: 100 No. kuvars, tripoli, vazelin, iç yağı ya da montan mumundan yapılmış parlatma pastaları kullanarak fırçalarla yapılır;
3) Fırçalama: İlk parlatmadan meydana gelen çizgileri’ gidermek için fiberden yapılmış fırçalar kullanılır;
4) Yüksek parlatma: Bez fırçalar ve Viyana kireci ile yapılmış pastalar kullanarak yapılır.
II.— Kimyasal Hazırlama: Şu işlemlerle yapılır:
a) Parçanın yağının giderilmesi: «Sudkostik» denilen güçlü baz eriyikleri ya da yağları eriten benzin, benzol karbontetraklorür benzer biçimde bileşikler kullanılır.
b) Parçanın mekanik yolla temizlenmesinin kolaylaşması için yüzeyi yumuşatılır.
c) Parça yüzeyinin oksitlerinin giderilmesi : Türlü asit ya da karışımları ile yapılır.
Galvano Iyi mi Yapılır
Galvano atelyelerinin yeter büyüklükte ve temiz olması şarttır. Meydana gelebilecek zehirli gazları dışarı atacak bir aspiratör bulunmalıdır. Oda sıcaklığı 15° den aşağı düşürülmez.
Enerji membaı olarak ya bir doğru akım motoru, ya seçenek akımı doğru akıma çeviren bir redresör, ya da akümülator ve piller kullanılır. Enerji kaynağından gelen akını gerilimini ölçen voltmetre, sertliğini ölçen ampermetreden geçtikten sonrasında, bu gerilim ve sertliği istenilen miktara ayarlayan «reosta»’lardan geçerek banyo kabına girer.
Banyo kabları cam, toprak, tahta, font ya da saçtan yapılabilir. İçleri kullanılacak eriyiğe bakılırsa ya zift, ya da laka, ya da, kurşun levhalarla kaplanır. Banyoları gerektiği süre ısıtılabilmelidir. Banyo iletkenleri bakır boru ya da içi dolu bakır çubuklardan yapılır. Kesiti geçirilecek en yüksek ampere bakılırsa seçilmelidir. 3, 5, 7, 9 tane olabilir. Anot ve katotlar iletkenlere vidalı klemenslerle bağlanır.
Banyo eriyiklerinde daima damıtık su kullanılır. Başka suların içinde bulunan türlü cisimler kaplamanın bozulmasına neden olur.
Kaplama Türleri
Kaplama, ya eşyanın dış etkilerden korunması için, ya da süs eşyası olabilecek eşyaların kıymetli madenlerle zenginleştirilmesi için yapılır. En fazlaca kullanılan kaplama metalleri bakır, nikel, krom, gümüş, altın, pirinç, çinko ve kalaydır.
Nikel kaplama, parlak, paslanmaz, bozulmaz bir katman meydana getirmiş olduğu için koruyucu olarak bir sürü eşyanın üstünde kullanılır. Nikel, bakır ya da pirinç üstüne kolayca kaplanır, iyi netice verir. Bundan dolayı, bir sürü eşyalar, özellikle demirden yapılmış eşyalar ilkin bakır ya da pirinçle kaplanır, sonrasında nikelaj yapılır.
YORUMLAR