(Özet) İnsanların siyasal, toplumsal, ekonomik ve tabii nedenlerle geçici ya da devamlı olarak yer değiştirmesine göç ismi verilir. Daha a...
(Özet) İnsanların siyasal, toplumsal, ekonomik ve tabii nedenlerle geçici ya da devamlı olarak yer değiştirmesine göç ismi verilir. Daha ayrıntılı bir tanımla göç, dini, tutumsal, siyasal, toplumsal ve başka sebeplerden dolayı insan topluluklarının hayatlarının tamamını ya da bir kısmını geçirmek suretiyle bir iskân ünitesinden, bir bir başkasına yerleşmek suretiyle yaptıkları coğrafi yer değişiklik yapma hareketidir. Şahsi nedenlerle yer değiştirmeye ve bu esnada nakledilen eşyaların hepsine de göç denmektedir. Bununla birlikte kuşların, balıkların ve bir takım hayvan türlerinin, belirgin mevsimlerde dünyanın türlü yerlerine gitmeleri de göç adıyla anılır. Göç Nedir
(Detay) Göç Alm. Wanderung, Aus- Ein-wanderung (f), Fr. Émigration, İmmigration (f), Exode (m), İng. Migration. Dini, tutumsal, siyasal, toplumsal ve başka sebeplerle insan topluluklarının bir yerden bir başka yere gitmesi. Hicret. Ferdi sebep ve maksatlarla yer değiştirmeye ve bu esnada nakledilen eşyaların hepsine de göç denmektedir.Bununla birlikte kuşların, balıkların ve bir takım hayvan türlerinin, belirgin mevsimlerde dünyanın türlü yerlerine gitmeleri de göç adıyla anılır.
Tarihte; sebep, nitelik ve neticeleri itibariyle en önemli göç, PeygamberimizMuhammed aleyhisselamın,İslam dinine inananlarla birlikte, Mekke’den Medine’ye yaptıkları göçtür. Bu büyük hadiseye “Hicret†denir ve hicri takvimin başlangıcıdır.(Bkz. Hicret)
Bir tarih nazariyesine nazaran, M.Ö. 3000-4000 yıllarında Orta Asya’da yaşayan kavimlerin şiddetli ve uzun devam eden kuraklık sebebiyle doğuya, kuzeye, batıya ve güneye gitmelerine; “Kavimler Göçü†denmektedir. Bu göçün siyasal, toplumsal ve kültürel neticeleri üstünde uzun durulmaktadır.Aynı bölümde M.S. 6. yüzyıldan itibaren başlamış olan ve aslolan ağırlığı garp istikametinde olan Türk göçleri, 17. yüzyıla kadar devam etmiş; İran,Anadolu ve Balkanlardan geçerekAvrupa ortalarına ulaşmıştır.Türkler, geçtikleri yerlerde birbirlerinin devamı olan devletler kurmuşlar, böylelikle Orta Asya içlerindenAvrupa ortalarına uzanan kültür ve uygarlık mirasları ve yerleşik Türk boyları ile bir Türk dünyası meydana getirmişlerdir. Bu göçler esnasında Türklerin bir kolu, Karadeniz’in kuzeyinden geçerekAvrupa ortalarına gelmiş, burada Avrupa Hun Devletini kurup, bir süre yaşadıktan sonrasında başka yerli kavimlerin içinde Hıristiyanlaşarak, eriyip gitmiştir.
Ortadoğu üstünden Mısır’a doğru yol alanlar da, kurmuş oldukları türlü devletlerden sonrasında Osmanlı Devleti içinde yer almışlardır. Gerek bunların ve gerekse Anadolu’ya gelen Türk boylarının en büyük talihi, İslamiyeti kabul etmeleridir. Dokuzuncu ve 10. yüzyıllardan itibaren boylar ve kitleler halinde Müslüman olan Türkler; şimdiki İran,azerbaycan,Hindistan, Irak ve Anadolu’da kurmuş oldukları kuvvetli devletlerle, hem kendi hayatiyetlerini korumuşlar, hem de kazandıkları zaferlerle İslam yaşamına yeni bir yüz kazandırmışlardır. Bu şekilde başlamış olan Türk-İslam devletleri devri, Osmanlı Devleti bünyesinde tüm İslam dünyasının tek ve birleşik devleti, haline gelmiş olarak 20. yüzyıl başlarına kadar devam etmiştir.Osmanlı Devletinin son zamanlarında, Doksanüç Harbi adıyle Ünlü 1877-78 Osmanlı-Rus savaşları esnasında, Tuna boylarında, Balkanlarda ve Kırım’da yaşayan Türklerin eşi görülmemiş Rus ve Hıristiyan zulmü, vahşeti karşısında Anadolu’ya yaptıkları toplu göç, 93 Muhaceratı olarak bilinir ve teessürle hatırlanır. 1950’li yıllarda, Komünist İdarelerin şiddetli tazyik ve zulmüne dayanamayan Müslüman Türklerin, Balkan ülkelerinden(Romanya, Yugoslavya,Bulgaristan) ve Rusya’dan Türkiye’ye toplu olarak yaptıkları göçler de son yılların hafızalarda yaşayan göç hadiselerindendir.
Vietnam’ın komünist kuvvetlerce işgalini müteakip başlamış olan göç hareketi,Afganistan’ın Rusya tarafınca işgali ile 2,5 milyon Afganlının başta Pakistan olmak suretiyle türlü İslam ülkelerine göçü, Filistinlilerin İsrail tarafınca vatanlarından zorla çıkarılıp, göçe yükümlü bırakılması, Bulgaristan’da yaşayan Türklerin (1989) ve Şimal Iraklıların vatanlarından çıkarılarak göçe zorlanmaları (1991) vakaları da siyasal göçlerin en manidar örnekleridir.
İşsizlik, daha iyi şartlarda yaşama şeklinde sebeplerle, ülkeler içinde ve bir ülkenin kendi içinde de türlü göçler olmaktadır. Bu tür şeyler, zaman içinde çözümü zorlaşan büyük problemler ortaya çıkarmakta ve ülkelerin siyasal, toplumsal, ekonomik, kültürel dengelerini bozmaktadır. Türkiye, köyden şehire büyük oranlara ulaşan göçler sebebiyle bu problemleri ençok yaşayan ve halletmeye çalışan ülkeler arasındadır.
Bir de kıtalararası göçler vardır. Bunun en tipik Örneki ABD kıtasına meydana getirilen göçtür.On altıncı yüzyıldan itibaren bu yeni kıtaya, ilkin Avrupa milletlerinden başlamış olan göçler, gittikçe azalmasına karşın halen devam etmektedir.Önceleri serseri, başı bozuk, kanun kaçağı ve maceraperest Avrupalıların saygınlık ettikleri bir ülke olan ABD kıtası, 19. yüzyılın ikinci yarısında, gene bu ülkelerden şiddetli göç dalgalarına sahne oldu. Kıtanın iskan ve imarı tamamlanıp bilimsel, teknik ve ticari zenginlikler ortaya çıkınca, tüm milletler için en cazib ülkelerden birisi oldu. Bu vaziyet, düyanın her yerinden ve her seviyede insanların buraya göç etmelerine sebeb oldu.
Hayvanlarda göç: Hayvanlarda da türlü sebeplerden dolayı göçe rastlanmaktadır. Bunların bir bölümü geçicidir. Bir sebebe bağlı olarak ve genellikle bir kez yaptıkları göçlerdir.Yem kıtlığı, birdenbire iklim değişikliği, üreme zorluğu, su ve hava akımları şeklinde sebepler, bir takım hayvanları göçe zorlar.
Hayvanların bir de periyodik (sistematik) göçleri vardır. Bu tür şeyler; Bilhassa ördek, leylek, kırlangıç, kelaynak şeklinde kuşların, senenin belirgin aylarında mevsim şartları sebebiyle, soğuk yerlerden sıcak bölgelere gitmeleridir.Yazın Şimal Yarıküreye, kışın da Cenup Yarıküreye göç ederler.
Göçmen kuşlar göç esnasında belirgin bir biçim teşekkül ettirirler. Bu çok kez V şeklidir. Belirgin yolları takip eder ve belirgin yerlerde konaklarlar. Başlarında bir rehber kuş mevcuttur.Onu takib ederek göçlerini tamamlarlar. (Bkz. Kuşlar)
Bir takım tatlı ve tuzlu su balıkları da göç etmektedirler.Yumurtlama, akıntılar, yiyecek bulma şeklinde sebeplerle, kısa ve çok uzun mesafelere ufak gruplar ya da milyonlarca balıktan müteşekkil sürüler halinde göçleri esnasında, belirgin su altı yollarından geçerler. Türkiye’de Karadeniz’denMarmara’ya,Marmara’danKaradeniz’e balık göçleri çok sık görülür. (Bkz. Balık)
Kaynak: Rehber Ansiklopedisi Göç Türleri
Oluşum Nedenlerine Nazaran Göçler
1. Gönüllü Göç
- İnsanların bulundukları alanı kendi iradeleri ile terk etmeleridir.
- Bu göçlerin oluşumunda çekici faktörlerin tesiri vardır.
Gönüllü göçe yol açan çekici faktörler:
• İnsanların içinde bulunmuş olduğu standartları yükseltme isteği
• Daha iyi eğitim alma isteği
• Sıhhat alışveriş şeklinde toplumsal hizmetlerden daha iyi yararlanma isteği
• Kariyer yapma isteği
• Daha yüksek ücretli bir iş bulma isteği
• Şahsi özgürlük ve inançları daha iyi yaşama isteği
• Dost, aile, akraba ve aynı kültürdeki insanlarla beraber olma isteği2. Mecburi Göç
- İnsanların bulundukları yeri kendi iradeleri haricinde terk etmeleridir.
- Bu göçlerin oluşumunda itici faktörlerin tesiri vardır.
Mecburi göçe yol açan itici faktörler şunlardır:
• Savaşlar
• Tabii afetler
• Toplumsal hizmetlerin yetersizliği
• Temel ihtiyaçların karşılanmasındaki zorluklar
• İşsizlik
• Dini, siyasal ve etnik baskılar
• Güvenlik ihtiyacı
• Baraj ve yol yapımı şeklinde devlet planlarının tesiri Süresine Nazaran Göçler
1. Mevsimlik (Geçici) Göçler
- İnsanların ziraat, hayvancılık ve gezim şeklinde faaliyetler sebebiyle yer değiştirmeleridir.2. Devamlı Göçler
- İnsanların siyasal, toplumsal, ekonomik ve tabii nedenlerle bulundukları yeri devamlı terk etmeleridir.
- Gönüllü olabileceği şeklinde mecburi da olabilir. Mesafesine Nazaran Göçler
1. İç Göç
- Ülke sınırları içinde gerçekleşen göçlerdir.
- Devamlı olabilecekleri şeklinde geçici de olabilirler
- Tecim ve sanayinin geliştiği mıntıkalar, verimli ziraat alanları, varlıklı maden yataklarına haiz alanlar. gezim açısından cazip merkezler ve kültür kentleri göç çeken merkezlerdir.
İç göçler;
• Kırdan kente
• Kırdan Kıra
• Kentten kıra
• Kentten kente doğru gerçekleşir.2. Dış göç
- Ülke dışına gerçekleşen göçlerdir.
- Devamlı olabilecekleri şeklinde geçici de olabilirler.
YORUMLAR