Hipotiroidi nedir? Bu maddedeki yazılar yalnızca bilgi verme amaçlıdır. Yazılanlar, doktor uyarısı ya da uzman önerisi değildir. ...
Hipotiroidi nedir?
Bu maddedeki yazılar yalnızca bilgi verme amaçlıdır. Yazılanlar, doktor uyarısı ya da uzman önerisi değildir.
Tiroit hormonlarının kanda çok az bulunması durumuna hipotiroidi veya hipotiroidism denir. Kadınlarda erkeklere nazaran çok daha sık görülür.
Kaç çeşit hipotiroidi mevcuttur?
Hipotiroidinin oluş yerine göre dört türlü hipotiroidi mevcuttur.
Primer hipotiroidi: En sık görülen hipotiroidi türüdür. Bu türdeki hipotiroidide hastalık tiroit glandındadır. Kanda T3 ve T4 düşük, TSH ise yüksektir.
Sekonder hipotiroidi: Nadir olarak görülür. Burada hastalık beynin alt kısmında bulunan hipofiz glandındadır. Kanda T3, T4 ve TSH hormonları düşüktür.
Tertier hipotiroidi: Beyinde bulunan hipotalamus bozukluğu sonucu ortaya çıkar. TRH yetersizliği mevcuttur. Tiroit hormonları ve TSH düşüktür. Bazen TSH normal olarak da bulunur.
Sebebi belli olmayan ( idiyopatik ) hipotiroidi. Hipotiroidiyi yapan neden belli değildir.
Primer hipotiroidinin sebepleri nelerdir?
Primer hipotiroidi sebeplerini kısaca aşağıdaki şekilde özetleyebiliriz:
1. Tiroit dokusunun harabiyeti.
a. Kronik otoimmun tiroiditler (Hashimoto tiroiditi)
b. Radyoiyot veya radyoterapi tedavisi
c. Tiroit operasyonu (subtotal veya total)
d. Doğumsal olarak tiroit glandının olmaması (agenezi)
2. Tiroit hormon yapımındaki bozukluklar
a. İyot eksikliği
b. Antitiroit etki gösteren ilaçların veya maddelerin alımı : Lithium, iyot, iyot içeren ilaçlar yada film çekiminde kullanılan iyot içeren kontrast maddeler
Bunlar içinde dünyada en yaygın olan iyot yetersizliğine bağlı olarak gelişen primer hipotiroididir. İyot yetersizliği olmayan bölgelerde ise en sık neden kronik otoimmun tiroiditlerdir (Hashimoto hastalığı).
Kaç türlü tiroit hastalığı mevcuttur?
İki türlü tiroit hastalığı mevcuttur:
· Fonksiyonel
· Yapısal (anatomik)
Fonksiyonel hastalık nedir? Kaç türlü fonksiyonel hastalık mevcuttur?Tiroidin normal hormon yapımı dışında az veya çok hormon yapımı sonucu vücut fonksiyonlarında görülen bozukluklardır. Normal tiroit hormonu olanlara ötiroit denir.Herhangi bir nedenle tiroit hormon üretiminde azalma olması hipotiroidi, aşırı hormon üretimi ise hipertiroidi denilen hastalıkları oluşturur.
Hipotiroidi'nin sebepleri nedir?
Hipotiroidi erişkinlerde aşağıdaki durumlarda görülür:
· Cerrahi tedavi sırasında lüzumundan fazla doku çıkarılması,
· Hipertiroidinin radyoiyot ile tedavisi sonucu geri kalan tiroit dokusunun tiroit hormonlarını yeterince salgılayamaması durumunda
· Nadir olarak hipofiz yetersizliğinde (TSH yokluğunda).
Hipertiroidinin sebepleri nedir?
Hipotiroidi'den daha karmaşık bir hastalıktır ve çok değişik sebepleri mevcuttur. Bunlar:
· Tiroidin çok fazla miktarda tiroit hormonu yapması
· Tiroiditlerde geçici olarak tiroit hormonunun kana karışması
· Tiroit hormonunun fazla miktarda alınması
· Çok nadir olarak tiroit dışında aşırı tiroit hormonu yapımı (akciğerlerde, karaciğerde, yumurtalıklarda, kemikte).
Genelde tiroidin fonksiyonel olan bozuklukları yapısal bozukluklarla birlikte görülür.
Tiroidin yapısal hastalığı ne demektir?
Tiroidin normal yapısını bozan bazı hastalıklar sonucu oluşur. Bunlar içinde en sık görülen hastalık guatrdır. Guatr, daha önce de belirtildiği gibi tiroidin büyümesine verilen isimdir.
Kaç türlü guatr mevcuttur?
Guatr değişik şekillerde bulunabilir.
· Diffüz guatr: Her iki lob simetrik olarak büyümüştür. Muayenede tiroidin yüzü ele düz ve yumuşak olarak gelir. Bazen tek bir lob büyümüş olabilir. Normalde sağ lob soldan daha büyük olabilir.
· Multinodüler guatr. Her iki tiroit lobu büyümüştür. Yüzü boğum ve tümseklerden oluşmaktadır. İçerisinde birden fazla nodül mevcuttur.
· Soliter tiroit nodülü. Tiroit içinde bir tek nodül bulunur.
Nodül ne demektir?
Bir kısım tiroit hücrelerinin uyarılmasıyla diğer hücrelere nazaran daha süratli çoğalması ve büyümesi sonucu tiroit glandı içinde meydana getirdikleri kitlelerdir.
Yapısal hastalıkların sebebi nedir?
Gerek diffüz, gerekse nodüler tiroit hastalıkları, tiroit fonksiyon bozuklukları sonucu oluşur.
Diffüz guatrın sebepleri nelerdir? Nasıl oluşur?
Diffüz guatr, tiroit glandının vücut için yeterli miktarda tiroit hormonu üretmemesi sonucu oluşur. Tiroit hormonlarındaki düşme hipofiz tarafından algılanarak TSH'nın yükselmesine neden olur. TSH yeterli tiroit hormonu yapılması için tiroit hücrelerini uyarır. Uyarılan tiroit hücreleri daha fazla hormon yapımını sağlamak için çoğalır ve büyür. Bu duruma kompanse guatr denir.
Tiroit hormon yetersizliği çok fazla olur ve tiroidin kompansatuvar büyümesi ile bu ihtiyaca cevap veremezse hipotiroidi ortaya çıkar.
Kompanse Guatrın nedeni olan tiroit hormon yetersizliği hangi durumlarda görülür?·
Tiroit operasyonu ve radyoiyot tedavisi dışında, tiroit hormon yetersizliği değişik tiroit hastalıklarında ortaya çıkar.
· Tiroiditler. En sık tiroit hormon yetersizliğine neden olan tiroit hastalığıdır.
· İyot yetersizliği. Daha önce iyodun tiroit hormonları yapısına girdiği belirtilmişti. İyot yokluğunda tiroit hormon yapımı azalır, TSH salgısı artar. Bu da tiroidin büyümesine neden olur.
· İyot fazlalığı. Fazla miktarda iyot alımı tiroit hormon yapımını durdurur ve tiroit depolarında bulunan hormonların kana karışmasına neden olur. Yine hamilelerin fazla miktarda aldığı iyot plesantayı geçerek çocukta guatr oluşmasına neden olur. Bu nedenle fazla iyot içeren özellikle astım ilaçları gibi ilaçların aşırı miktarda alınmasından sakınılmalıdır.
· Tiroidin kalıtımsal hastalıkları.
Tiroit hormonları değişik basamaklardan geçerek sentez edilir. Her basamakta değişik proteinlere gereksinim vardır. Bu proteinlere enzim denir. Bu enzimlerin birinin yokluğu yetersiz miktarda hormon yapımına neden olur. Enzim yetersizliği bazı hastalarda olduğu gibi tüm aile fertlerinde de görülmekte ve şiddeti hastalara göre değişmektedir. Orta şiddetteki enzim defektlerinde normal koşullarda yeterli miktarda tiroit hormonu sentez edilmekte, ancak puperte ve hamilelik gibi durumlarda artmış hormon ihtiyacı karşılanamadığından geçici guatra neden olmaktadır.
· Tiroit hormonu üretimini bloke eden ilaçların alınması.
Hipertiroidi tedavisinde kullanılan propycil ve thyramazol tiroit hormon yapımını bloke eder. Fazla miktarda alınan bu ilaçlar guatra neden olur. Yine depresyonda kullanılan lithium ilacı da guatra neden olur. Bu durumlarda tiroit hormonları vücut ihtiyacına cevap veremezse hipotiroidi ortaya çıkar.
HipertiroidiDiffüz guatr hipertiroidili hastalarda da görülebilir. Hipertiroidi'deki guatr oluşumu TSH uyarısına bağlı değildir. Burada hipofiz -tiroit ilişkisi bozulmuştur. Tiroit kendi başına (otonom olarak) kandaki tiroit hormonu düzeyi ile ilişkisiz devamlı ve vücut gereksinimden çok fazla tiroit hormonu üretir. Buna bağlı olarak tiroit de büyür. Tiroidin büyüklüğü ve sertliği kompanse guatrdan farklılık gösterir. Dolayısıyla, sadece guatra bakarak her iki durumu birbirinden ayırmak mümkün değildir. İleride bu iki hastalığın birbirinden nasıl ayrılacağı anlatılacaktır.
TiroiditlerDiffüz guatrın üçüncü tipi inflamasyon (iltihaplanma) sonucu ortaya çıkan tiroiditlerdir. İnflamasyon reaksiyonu, vücudun kendisini herhangi bir zarardan korumak için ortaya koyduğu birtakım mekanizmalardır. Mesela bir parmakta görülen kızarıklık, şişme ve iltihap toplanması o bölgedeki inflamasyonu gösterir. Bu durum, o bölgenin mikroplar tarafından istila edilmesi sonucu ortaya çıkar. İnflamasyonlar bazen bilinmeyen nedenlerden de ortaya çıkabilir. Burada da şişme ön plandadır. Tiroit enflamasyonlarına da ise guatr ortaya çıkar. Tiroidi iltihaplarına tiroidit denir. Tiroiditler çok değişik nedenlerden meydana gelir ve çok çeşitlidir. Bu için tiroiditler konusuna bakınız.
Multinodüler guatrKompanse guatr, tiroidit ve hipertiroidide en sık rastlanan guatr tipini homojen olarak büyümüş diffüz guatr oluşturur. Bazen, bu durumlarda muayenede ele kitleler gelir. Ele gelen kitle tekse bu tiroit tipine nodüler guatr, birden fazla ise çok nodül manasına gelen multinodüler guatr denir.
Nodüler guatr nasıl oluşur?
Kompensatuvar guatr, daha önce de anlatıldığı gibi, yetersiz üretilen tiroit hormonlarının normal düzeyde tutulması için hipofizde salgılanan TSH hormonunun tiroidi uyarması sonucu ortaya çıkar. Tiroit hormonlarına olan ihtiyaç hayat boyunca (örneğin buluğ çağında ve hamilelikte olduğu gibi) değişir. Bu ise, tiroit glandının zaman içerisinde TSH uyarısına bağlı olarak büyüyüp küçülmesine neden olur. Bazen bu uyarılar bazı hücreler tarafından daha fazla algılanır ve bunun sonucu olarak diğer hücrelere nazaran daha fazla çoğalır. Çoğalan bu hücreler nodül dediğimiz tiroit içindeki kitleleri oluşturur. Bu durumda elle muayenede tiroidin üstü düzensiz ve boğumlu olarak hissedilir. Multinodüler guatr birtakım proseslerin ortaya çıkardığı bir dejenerasyondur. Dejenerasyon, eskime sonucu ortaya çıkan bir durum olarak düşünülebilir. Devamlı olarak büyüyen nodüllerde çok defa hücreleri besleyen kan damarları aynı hızda çoğalmaz. Bu durum beslenme yetersizliği sonucu hücrelerin ölümüne neden olur. Bazen, kılcal damarların yırtılması sonucu kanama ve bunun sonucunda kistler ortaya çıkar. Yıllar sonra bu bölgelerde kitleler, nedbe dokuları, kalsiyum birikintileri ve kistler bir arada görülür. Multinodüler guatr oluşumu uzun zaman aldığından daha çok yaşlılarda, daha az orta yaşlılarda görülür. Çocuklarda ise hemen hemen hiç görülmez.
Tek tiroit nodülünün önemi nedir? Dominant tiroit nodülü nedir, önemi nedir?
Tek nodülde akla ilk gelen tiroit kanseridir. Özellikle küçük bir nodülün giderek büyümesi, sert ve çevre dokusuna yapışık olması kanser kuşkusunu daha da artırır. Multinodüler guatrda bazen bir nodül diğerlerine nazaran daha sert ve daha büyüktür. Bu nodüle dominant tiroit nodülü denir ve kanser olma riskini taşır. Ancak unutmamak gerekir ki bu tip tiroit nodüllerine çok rastlanır. Bunların ancak %4-20'si tiroit kanser riski taşır.
İki türlü tiroit hastalığı mevcuttur:
· Fonksiyonel
Fonksiyonel hastalık nedir? Kaç türlü fonksiyonel hastalık mevcuttur?Tiroidin normal hormon yapımı dışında az veya çok hormon yapımı sonucu vücut fonksiyonlarında görülen bozukluklardır. Normal tiroit hormonu olanlara ötiroit denir.Herhangi bir nedenle tiroit hormon üretiminde azalma olması hipotiroidi, aşırı hormon üretimi ise hipertiroidi denilen hastalıkları oluşturur.
Hipotiroidi'nin sebepleri nedir?
Hipotiroidi erişkinlerde aşağıdaki durumlarda görülür:
· Cerrahi tedavi sırasında lüzumundan fazla doku çıkarılması,
· Hipertiroidinin radyoiyot ile tedavisi sonucu geri kalan tiroit dokusunun tiroit hormonlarını yeterince salgılayamaması durumunda
· Nadir olarak hipofiz yetersizliğinde (TSH yokluğunda).
Hipertiroidinin sebepleri nedir?
Hipotiroidi'den daha karmaşık bir hastalıktır ve çok değişik sebepleri mevcuttur. Bunlar:
· Tiroidin çok fazla miktarda tiroit hormonu yapması
· Tiroiditlerde geçici olarak tiroit hormonunun kana karışması
· Tiroit hormonunun fazla miktarda alınması
· Çok nadir olarak tiroit dışında aşırı tiroit hormonu yapımı (akciğerlerde, karaciğerde, yumurtalıklarda, kemikte).
Genelde tiroidin fonksiyonel olan bozuklukları yapısal bozukluklarla birlikte görülür.
Tiroidin yapısal hastalığı ne demektir?
Tiroidin normal yapısını bozan bazı hastalıklar sonucu oluşur. Bunlar içinde en sık görülen hastalık guatrdır. Guatr, daha önce de belirtildiği gibi tiroidin büyümesine verilen isimdir.
Kaç türlü guatr mevcuttur?
Guatr değişik şekillerde bulunabilir.
· Diffüz guatr: Her iki lob simetrik olarak büyümüştür. Muayenede tiroidin yüzü ele düz ve yumuşak olarak gelir. Bazen tek bir lob büyümüş olabilir. Normalde sağ lob soldan daha büyük olabilir.
· Multinodüler guatr. Her iki tiroit lobu büyümüştür. Yüzü boğum ve tümseklerden oluşmaktadır. İçerisinde birden fazla nodül mevcuttur.
· Soliter tiroit nodülü. Tiroit içinde bir tek nodül bulunur.
Nodül ne demektir?
Bir kısım tiroit hücrelerinin uyarılmasıyla diğer hücrelere nazaran daha süratli çoğalması ve büyümesi sonucu tiroit glandı içinde meydana getirdikleri kitlelerdir.
Yapısal hastalıkların sebebi nedir?
Gerek diffüz, gerekse nodüler tiroit hastalıkları, tiroit fonksiyon bozuklukları sonucu oluşur.
Diffüz guatrın sebepleri nelerdir? Nasıl oluşur?
Diffüz guatr, tiroit glandının vücut için yeterli miktarda tiroit hormonu üretmemesi sonucu oluşur. Tiroit hormonlarındaki düşme hipofiz tarafından algılanarak TSH'nın yükselmesine neden olur. TSH yeterli tiroit hormonu yapılması için tiroit hücrelerini uyarır. Uyarılan tiroit hücreleri daha fazla hormon yapımını sağlamak için çoğalır ve büyür. Bu duruma kompanse guatr denir.
Tiroit hormon yetersizliği çok fazla olur ve tiroidin kompansatuvar büyümesi ile bu ihtiyaca cevap veremezse hipotiroidi ortaya çıkar.
Kompanse Guatrın nedeni olan tiroit hormon yetersizliği hangi durumlarda görülür?·
Tiroit operasyonu ve radyoiyot tedavisi dışında, tiroit hormon yetersizliği değişik tiroit hastalıklarında ortaya çıkar.
· Tiroiditler. En sık tiroit hormon yetersizliğine neden olan tiroit hastalığıdır.
· İyot yetersizliği. Daha önce iyodun tiroit hormonları yapısına girdiği belirtilmişti. İyot yokluğunda tiroit hormon yapımı azalır, TSH salgısı artar. Bu da tiroidin büyümesine neden olur.
· İyot fazlalığı. Fazla miktarda iyot alımı tiroit hormon yapımını durdurur ve tiroit depolarında bulunan hormonların kana karışmasına neden olur. Yine hamilelerin fazla miktarda aldığı iyot plesantayı geçerek çocukta guatr oluşmasına neden olur. Bu nedenle fazla iyot içeren özellikle astım ilaçları gibi ilaçların aşırı miktarda alınmasından sakınılmalıdır.
· Tiroidin kalıtımsal hastalıkları.
Tiroit hormonları değişik basamaklardan geçerek sentez edilir. Her basamakta değişik proteinlere gereksinim vardır. Bu proteinlere enzim denir. Bu enzimlerin birinin yokluğu yetersiz miktarda hormon yapımına neden olur. Enzim yetersizliği bazı hastalarda olduğu gibi tüm aile fertlerinde de görülmekte ve şiddeti hastalara göre değişmektedir. Orta şiddetteki enzim defektlerinde normal koşullarda yeterli miktarda tiroit hormonu sentez edilmekte, ancak puperte ve hamilelik gibi durumlarda artmış hormon ihtiyacı karşılanamadığından geçici guatra neden olmaktadır.
· Tiroit hormonu üretimini bloke eden ilaçların alınması.
Hipertiroidi tedavisinde kullanılan propycil ve thyramazol tiroit hormon yapımını bloke eder. Fazla miktarda alınan bu ilaçlar guatra neden olur. Yine depresyonda kullanılan lithium ilacı da guatra neden olur. Bu durumlarda tiroit hormonları vücut ihtiyacına cevap veremezse hipotiroidi ortaya çıkar.
HipertiroidiDiffüz guatr hipertiroidili hastalarda da görülebilir. Hipertiroidi'deki guatr oluşumu TSH uyarısına bağlı değildir. Burada hipofiz -tiroit ilişkisi bozulmuştur. Tiroit kendi başına (otonom olarak) kandaki tiroit hormonu düzeyi ile ilişkisiz devamlı ve vücut gereksinimden çok fazla tiroit hormonu üretir. Buna bağlı olarak tiroit de büyür. Tiroidin büyüklüğü ve sertliği kompanse guatrdan farklılık gösterir. Dolayısıyla, sadece guatra bakarak her iki durumu birbirinden ayırmak mümkün değildir. İleride bu iki hastalığın birbirinden nasıl ayrılacağı anlatılacaktır.
TiroiditlerDiffüz guatrın üçüncü tipi inflamasyon (iltihaplanma) sonucu ortaya çıkan tiroiditlerdir. İnflamasyon reaksiyonu, vücudun kendisini herhangi bir zarardan korumak için ortaya koyduğu birtakım mekanizmalardır. Mesela bir parmakta görülen kızarıklık, şişme ve iltihap toplanması o bölgedeki inflamasyonu gösterir. Bu durum, o bölgenin mikroplar tarafından istila edilmesi sonucu ortaya çıkar. İnflamasyonlar bazen bilinmeyen nedenlerden de ortaya çıkabilir. Burada da şişme ön plandadır. Tiroit enflamasyonlarına da ise guatr ortaya çıkar. Tiroidi iltihaplarına tiroidit denir. Tiroiditler çok değişik nedenlerden meydana gelir ve çok çeşitlidir. Bu için tiroiditler konusuna bakınız.
Multinodüler guatrKompanse guatr, tiroidit ve hipertiroidide en sık rastlanan guatr tipini homojen olarak büyümüş diffüz guatr oluşturur. Bazen, bu durumlarda muayenede ele kitleler gelir. Ele gelen kitle tekse bu tiroit tipine nodüler guatr, birden fazla ise çok nodül manasına gelen multinodüler guatr denir.
Nodüler guatr nasıl oluşur?
Kompensatuvar guatr, daha önce de anlatıldığı gibi, yetersiz üretilen tiroit hormonlarının normal düzeyde tutulması için hipofizde salgılanan TSH hormonunun tiroidi uyarması sonucu ortaya çıkar. Tiroit hormonlarına olan ihtiyaç hayat boyunca (örneğin buluğ çağında ve hamilelikte olduğu gibi) değişir. Bu ise, tiroit glandının zaman içerisinde TSH uyarısına bağlı olarak büyüyüp küçülmesine neden olur. Bazen bu uyarılar bazı hücreler tarafından daha fazla algılanır ve bunun sonucu olarak diğer hücrelere nazaran daha fazla çoğalır. Çoğalan bu hücreler nodül dediğimiz tiroit içindeki kitleleri oluşturur. Bu durumda elle muayenede tiroidin üstü düzensiz ve boğumlu olarak hissedilir. Multinodüler guatr birtakım proseslerin ortaya çıkardığı bir dejenerasyondur. Dejenerasyon, eskime sonucu ortaya çıkan bir durum olarak düşünülebilir. Devamlı olarak büyüyen nodüllerde çok defa hücreleri besleyen kan damarları aynı hızda çoğalmaz. Bu durum beslenme yetersizliği sonucu hücrelerin ölümüne neden olur. Bazen, kılcal damarların yırtılması sonucu kanama ve bunun sonucunda kistler ortaya çıkar. Yıllar sonra bu bölgelerde kitleler, nedbe dokuları, kalsiyum birikintileri ve kistler bir arada görülür. Multinodüler guatr oluşumu uzun zaman aldığından daha çok yaşlılarda, daha az orta yaşlılarda görülür. Çocuklarda ise hemen hemen hiç görülmez.
Tek tiroit nodülünün önemi nedir? Dominant tiroit nodülü nedir, önemi nedir?
Tek nodülde akla ilk gelen tiroit kanseridir. Özellikle küçük bir nodülün giderek büyümesi, sert ve çevre dokusuna yapışık olması kanser kuşkusunu daha da artırır. Multinodüler guatrda bazen bir nodül diğerlerine nazaran daha sert ve daha büyüktür. Bu nodüle dominant tiroit nodülü denir ve kanser olma riskini taşır. Ancak unutmamak gerekir ki bu tip tiroit nodüllerine çok rastlanır. Bunların ancak %4-20'si tiroit kanser riski taşır.
YORUMLAR