Hortum Nedir

Hortum Nedir ? Hortum, kümülüs bulutları ile bağlantılı olarak silindir şekilinde dönerek gezen bir rüzgar türüdür. Bu “hortum” bulutlar...

Hortum Nedir ?
Hortum, kümülüs bulutları ile bağlantılı olarak silindir şekilinde dönerek gezen bir rüzgar türüdür. Bu “hortum” bulutlardan yere kadar uzanır ve büyük yıkıcı güce haiz olan bir tabiat felaketidir. Hortumlar hakkında bir bilimsel kuram ilk olarak 1917 senesinde Alfred Wegener tarafınca üretilmiştir ve bu kuram günümüzde de doğru olarak kabul edilmektedir.

Bir denizin ya da gölün üstünde meydana gelen bir hortum, yerden emdiği sular ile bir “Su hortumu” oluşturur.

Bir hortum’un oluşması
Bir hortumun meydana gelmesi çok karmaşıktır, ve hâlâ tatminkar bir bilimsel izah etme ortaya sürülememiştir. Ayrıntılara yönelik soruların hepsi cevaplandırılamamış olmasına karşın, bir hortum’un mekanik özellikleri iyi bilinmektedir. Belli koşullar altında dünyanın her yerinde ve devamlı hortumlar oluşabilir. Atmosferin bir hortum üretmesinde, ne belli bir vakit ne de belli bir coğrafya sınırı bulunur. Fakat bir hortum oluşma olasılığı azca ya da çok olan bölgeler ve zamanlar kabaca şekilde belirlenebilir (bunun ayrıntıları daha aşağıda Klimatoloji başlığı altında açıklanmıştır).

Bir hortum için elverişli olan hava koşulları
Bir hortumun oluşabilmesi için atmosferin yüksek bölümlerine kadar çıkabilecek konveksiyon olması gerekir: Atmosferin katlarını zayıflatan, dik olarak göğe çıkan ve yükseldikçe soğuyan hava; atmosferin 1 - 2 kilometre yükseklerine kadar nemli hava bulunması ve bu nemli konveksiyonu başlatacak, güneş ışıklarının yere çarpmasıyla oluşan bir sıcak hava termiği.

Bu tür fırtınaların oluşması için katkıda bulunan öteki bir etken, havada ve bulutlardaki su buharındabulunan ısıdır. Sadece kondensasyon ile etkili hale gelen bu ısı katkısı hali hazırda mevcud ısı ile beraber bir nemli konveksiyon’u mümkün kılar. Nemli konveksiyon olmadan öteki koşullar, kücük-tromb denilen zararsız hortumlar oluşturabilirler fakat eğer bu küçük-tromb’lar nemli konveksiyon termiği ile temasa geçerse bunlar da gerçek bir hortum oluşturabilir. Dünyanın şimal yarımküresinde oluşan hortumlar, saatin tersi yönde, cenup kümede oluşan hortumlar saat yönünde döner.

Mezosiklon hortumlar
Mezosiklon hortumların yukarıda anlatılanlara ek özellikleri, iki ayrı yönden gelen rüzgarın birbiri ile kesişmesi; kısaca yükseğe doğru yönlerinin degişmesi. Bu şartlar altında dönerek yükselen bir rüzgara (mezosiklon’a) haiz olan bir “Süper-hücre” olusur. Bu Süper-hücre saatlerce sürebilir ve dev dolu taneleri, bardaktan boşanırcasına yağmur ve yukarıdan gelip yere çarpan 200 km/sa hızında “düşen-rüzgâr”lar yaratabilir. Bu şekilde bir süper-hücre’nin bir hortum oluşturması olasılığı %10-%20 civarındadır.