Jelatin (Fransızca gélatine), hayvan bağ dokusundan yapılan, yarı şeffaf, renksiz, kolay kırılır, nerdeyse tatsız katı bir maddedir...
Jelatin (Fransızca gélatine), hayvan bağ dokusundan yapılan, yarı şeffaf, renksiz, kolay kırılır, nerdeyse tatsız katı bir maddedir.
Genellikle yiyecek sanayisinde yiyeceklerin dayanıklılığını arttırmak için kullanılır. Bunun yanında, ezacılık, fotoğrafçılık ve kozmetikte de ürün yapımında kullanılır. Bu ürünler genellikle jelatin veya jelatine benzer özellikte maddeler içerir.
Jelatin, kollajenin geri dönüşsüz olarak hidrolize edilmesiyle oluşturulur. AB normlarındaki gıda katkı maddesi kodu E441dir.
Genellikle yiyecek sanayisinde yiyeceklerin dayanıklılığını arttırmak için kullanılır. Bunun yanında, ezacılık, fotoğrafçılık ve kozmetikte de ürün yapımında kullanılır. Bu ürünler genellikle jelatin veya jelatine benzer özellikte maddeler içerir.
Jelatin, kollajenin geri dönüşsüz olarak hidrolize edilmesiyle oluşturulur. AB normlarındaki gıda katkı maddesi kodu E441dir.
Rüyada Jelatin Görmek
Jelâtin
Temel Britannica
Pelte kıvamındaki maddelere jel denir. Jelâtin de, jel oluşturma özelliğine sahip bir hayvansal proteindir. Jelatin hayvan kemiklerinden ve derilerinden elde edilir. Deri ve kemikler önce küçük parçalara ayrılır ve sonra aside yatırılır. Asit, deri ve kemiklerin içerdiği, kollajen denilen yapışkan, lifli proteinin şişmesine neden olur. Daha sonra bu maddeler suda kaynatılır ve bunun sonucunda kollajen suyla birleşir, yani "hidratlanır". Bunu izleyen buharlaşma sonuÂcunda geriye jelâtin kalır. Jelâtin soğuduğunÂda katılaşır; katı jelâtin toz, yaprak ya da tane haline getirilerek satışa sunulur. Jelâtin, meyÂve sularıyla tatlandırılıp renklendirildikten sonra ılık suda eritilir ve soğumaya bırakılırÂsa, jöle denilen saydam pelte durumuna gelir. Jöle, pasta yapımında da yaygın olarak kullaÂnılan bir besin maddesidir.
Jelâtin, bir protein olduğundan kolayca sindirilir. Bu nedenle hastalar için uygun bir besindir. Jelâtin et yemekleri, çorba, şekerleÂme ve tatlı gibi çeşitli yiyeceklerin yapımında kullanılır. Jelâtinden, gıda sanayisinin yanı sıra, kozmetik ürünlerinin, merhem ve pastilÂlerin, fotoğraf filmi ve kâğıtlarının, çeşitli boya ve tutkalların yapımında da yararlanılır.
Mersinbalığı ya da benzeri balıkların hava keselerinden çok arı bir jelâtin elde edilir. Bu maddeye balık tutkalı denir.
Temel Britannica
Jelâtin, bir protein olduğundan kolayca sindirilir. Bu nedenle hastalar için uygun bir besindir. Jelâtin et yemekleri, çorba, şekerleÂme ve tatlı gibi çeşitli yiyeceklerin yapımında kullanılır. Jelâtinden, gıda sanayisinin yanı sıra, kozmetik ürünlerinin, merhem ve pastilÂlerin, fotoğraf filmi ve kâğıtlarının, çeşitli boya ve tutkalların yapımında da yararlanılır.
Mersinbalığı ya da benzeri balıkların hava keselerinden çok arı bir jelâtin elde edilir. Bu maddeye balık tutkalı denir.
Daha çok hekimlik ve fotoğrafçılıkta kullanılan, hayvanların kemik ve kıkırdak gibi dokularından ya da bitkisel yosunlardan elde edilen saydam, renksiz, kokusuz bir madde.
Jelatin
Hayvanların çeşitli organ ve dokularından, özellikle kemiklerinden (boynuz ve tırnak hariç) çıkarılan renksiz, tatsız, proteinli madde. Hayvansal dokuların ve kemiklerin seyreltik bir asit ya da alkali bir çözeltide ısıtılmasıyla elde edilir. Daha sonra kurutularak ince tabaka ya da toz hâline getirilir. Soğuk suda şişer, sıcak suda kolayca çözünür. Hazmı kolay olduğundan peltelerde ve çeşitli yiyeceklerde, ayrıca ilâç kapsüllerinde kullanılır. Kimyasal yapısı albüminlere benzer. Büyük moleküllü bir protein olan jelatinin en büyük özelliği, suyu bir kalkan gibi kendisine çekebilmesi ve böylece jelatin moleküllerinin kendi aralarında birleşememesidir. Bu özelliğiyle örneğin fotoğrafçılıkta kolloidal gümüş bromürün çökelmesini önleyerek çözeltide kalmasını sağlar, şarap ve biranın durulaştırılmasında, elektrikli kaplama işlerinde kullanılır.
MORPA Genel Kültür Ansiklopedisi
Hayvanların çeşitli organ ve dokularından, özellikle kemiklerinden (boynuz ve tırnak hariç) çıkarılan renksiz, tatsız, proteinli madde. Hayvansal dokuların ve kemiklerin seyreltik bir asit ya da alkali bir çözeltide ısıtılmasıyla elde edilir. Daha sonra kurutularak ince tabaka ya da toz hâline getirilir. Soğuk suda şişer, sıcak suda kolayca çözünür. Hazmı kolay olduğundan peltelerde ve çeşitli yiyeceklerde, ayrıca ilâç kapsüllerinde kullanılır. Kimyasal yapısı albüminlere benzer. Büyük moleküllü bir protein olan jelatinin en büyük özelliği, suyu bir kalkan gibi kendisine çekebilmesi ve böylece jelatin moleküllerinin kendi aralarında birleşememesidir. Bu özelliğiyle örneğin fotoğrafçılıkta kolloidal gümüş bromürün çökelmesini önleyerek çözeltide kalmasını sağlar, şarap ve biranın durulaştırılmasında, elektrikli kaplama işlerinde kullanılır.
MORPA Genel Kültür Ansiklopedisi
JELATİN a. (fr. gelatine; ital. gelatirıa. ge- lare, donmak'tan).
1. Otoklavda sulu ortamda uzun süre ısıtılan deri ve kemik kollagenlerinin bozundurulması sonunda elde edilen protein. (Bk. ansikl. böl.)
2. Bu maddeden yapılmış parlak kâğıt. (Jelatin kâğıdı da denir.)
*Bot. Bitkisel jelatin, suyosunlarından çıkarılan peltemsi protein. (Başlıca bitkisel jelatinler agar agar ve aljindir.)
*Eczc. Tıbbi jelatin, koüagenin kısmi hidroliziyle elde edilen ve kan dindirici etkisinden yararlanmak için ağız yoluyla ya da yerel olarak uygulanan madde. (Glise
rin ile karıştırılınca 37°C'ta eriyen bir sıvağ oluşturur, fitil ve ovüllerde katkı maddesi olarak kullanılır. Çinko oksitle birlikte deri hastalıklarında kullanılan Unna kolasının bileşimine girer. Tanenle birleşince meydana gelen jelatin tannat ağız yoluyla alınarak ishale karşı kullanılır. Jelatinin kapsül şeklinde kullanılması faner [tırnak ve saç] bozukluklarında da tavsiye edilir.)
*Reanim. Akıcı jelatinler, sanayide yapay olarak üretilen ve kan yerine kullanılabilen eriyikler. (Aynı gruptan kanların bulunmadığı durumlarda [özellikle kanama şok larında], acil hallerde toplardamar yoluyla damar sistemini yeterince doldurmaya yarar.)
sıf. Tiyat. Jelatin süzgeç, bir sahneyi ya da oyun alanını aydınlatan ışıldakların önüne konulan, çoğu kez renkli ve yüksek ısıdan etkilenmeyen jelatin tabaka.
*ANSİKL. Arı jelatin renksiz, tatsız azotlu bir maddedir. Soğuk suda, ağırlığının 5 -10 katı su soğurarak şişer. Kaynar suda çok kolay çözünür, soğuduğunda pelteleşir. Alkol ve eterde çözünmez. Nitrik asitle birlikte ısıtılırsa, soğuduğunda bile sıvı halde kalır (zamk). Bileşimi, kollagene çok benzer. Jelatin hidroklorik asitle hidroliz edilerek, bileşimine giren glikokol, prolin, hidroksiprolin, alanin, arginin vb. gibi çe şitli aminoasitler belirlenebilir Sistin vetrip- tofan içermeyen, ayrıca bileşiminde çok az miktarda tirozin bulunan jelatinin besin değeri düşüktür.
Besin ve zamk olarak kullanımı dışında, jelatinden, şarap ve birayı durultmada, kâ ğıdı parlatmada, baskı merdaneleri ve fotoğraf plakaları üretmede, ayrıca kromo- litografide yararlanılır. Deriden elde edilen hayvansal jelatin, kimi aşındırıcı taneciklerini taşıyıcı üzerine yapıştırmada temel bağlayıcı işlevi görür.
*El sant. Jelatin, yapma çiçekçilikte, taç yapraklarının ya da yaprakların sertleştirilmesinde kullanılır.
*Foto. Jelatin, fotoğraf katmanlarından çoğunun temel bağlayıcısıdır. Kökenine, elde edilme biçimine ve arıtılma sürecine göre özellikleri değişir ve farklı fotoğraf du- yarkatlarının üretiminde kullanılır.
*Mutf. Mutfakta ve pastacılıkta, özellikle jölelerin hazırlanmasında kullanılan jelatin, kemik, kıkırdak ya da eti uzun süre kaynatarak elde edilir.
1. Otoklavda sulu ortamda uzun süre ısıtılan deri ve kemik kollagenlerinin bozundurulması sonunda elde edilen protein. (Bk. ansikl. böl.)
2. Bu maddeden yapılmış parlak kâğıt. (Jelatin kâğıdı da denir.)
*Bot. Bitkisel jelatin, suyosunlarından çıkarılan peltemsi protein. (Başlıca bitkisel jelatinler agar agar ve aljindir.)
*Eczc. Tıbbi jelatin, koüagenin kısmi hidroliziyle elde edilen ve kan dindirici etkisinden yararlanmak için ağız yoluyla ya da yerel olarak uygulanan madde. (Glise
rin ile karıştırılınca 37°C'ta eriyen bir sıvağ oluşturur, fitil ve ovüllerde katkı maddesi olarak kullanılır. Çinko oksitle birlikte deri hastalıklarında kullanılan Unna kolasının bileşimine girer. Tanenle birleşince meydana gelen jelatin tannat ağız yoluyla alınarak ishale karşı kullanılır. Jelatinin kapsül şeklinde kullanılması faner [tırnak ve saç] bozukluklarında da tavsiye edilir.)
*Reanim. Akıcı jelatinler, sanayide yapay olarak üretilen ve kan yerine kullanılabilen eriyikler. (Aynı gruptan kanların bulunmadığı durumlarda [özellikle kanama şok larında], acil hallerde toplardamar yoluyla damar sistemini yeterince doldurmaya yarar.)
sıf. Tiyat. Jelatin süzgeç, bir sahneyi ya da oyun alanını aydınlatan ışıldakların önüne konulan, çoğu kez renkli ve yüksek ısıdan etkilenmeyen jelatin tabaka.
*ANSİKL. Arı jelatin renksiz, tatsız azotlu bir maddedir. Soğuk suda, ağırlığının 5 -10 katı su soğurarak şişer. Kaynar suda çok kolay çözünür, soğuduğunda pelteleşir. Alkol ve eterde çözünmez. Nitrik asitle birlikte ısıtılırsa, soğuduğunda bile sıvı halde kalır (zamk). Bileşimi, kollagene çok benzer. Jelatin hidroklorik asitle hidroliz edilerek, bileşimine giren glikokol, prolin, hidroksiprolin, alanin, arginin vb. gibi çe şitli aminoasitler belirlenebilir Sistin vetrip- tofan içermeyen, ayrıca bileşiminde çok az miktarda tirozin bulunan jelatinin besin değeri düşüktür.
Besin ve zamk olarak kullanımı dışında, jelatinden, şarap ve birayı durultmada, kâ ğıdı parlatmada, baskı merdaneleri ve fotoğraf plakaları üretmede, ayrıca kromo- litografide yararlanılır. Deriden elde edilen hayvansal jelatin, kimi aşındırıcı taneciklerini taşıyıcı üzerine yapıştırmada temel bağlayıcı işlevi görür.
*El sant. Jelatin, yapma çiçekçilikte, taç yapraklarının ya da yaprakların sertleştirilmesinde kullanılır.
*Foto. Jelatin, fotoğraf katmanlarından çoğunun temel bağlayıcısıdır. Kökenine, elde edilme biçimine ve arıtılma sürecine göre özellikleri değişir ve farklı fotoğraf du- yarkatlarının üretiminde kullanılır.
*Mutf. Mutfakta ve pastacılıkta, özellikle jölelerin hazırlanmasında kullanılan jelatin, kemik, kıkırdak ya da eti uzun süre kaynatarak elde edilir.
Kaynak: Büyük Larousse
Rüyada Jelatin Görmek
YORUMLAR