Türklerin kim bilir en büyük zaferlerinden biri olan Malazgirt Meydan Savaşı hakkında genel bilgilerin yer almış olduğu yazımız. Malazgirt S...
Türklerin kim bilir en büyük zaferlerinden biri olan Malazgirt Meydan Savaşı hakkında genel bilgilerin yer almış olduğu yazımız. Malazgirt Savaşının zamanı ile ilgili bilgiler.
Daha Tuğrul Bey zamanında Türkler, Anadolu’nun giriş kapılarını ele geçirmeye çalışıyorlardı. Alp Aslan, amcasının siyasetini devam ettirdi. Anadolu’daki Bizans askerî üsleri, sistematik Türk akınları ile tahrip edildi.
Türkler’in en büyük komutanlarından Afşin Bey, 1067’de birdenbire bir taarruzla Malatya’yı, Kayseri’yi düşürdü, bu mühim askerî merkezleri tahrip etti. Afşin Bey’e karşı çıkan Nikeforos Botaniates komutasındaki Bizans ordusu bozguna uğradı. Bu felâketlerin Bizans’taki yankıları büyük oldu. İktidara askerlerin gelmesi lüzumu anlaşıldı. Avrupa’da İslâm olmayan Peçenek Türkleri’ne karşı kazanılmış olduğu zaferlerle devrinin en büyük generali sayılan Romanus Diogenes, Bizans İmparatoriçesi ile evlendirilerek, imparator ilân edildi. Yeni imparator Türkler’i Anadolu’dan atmak, asla eğer olmazsa Toroslar’ı ve Fırat’ı ara sıra geçmelerine engel olmak İstiyordu. Halep’in az kuzeyine kadar yürüdü, geçmiş olduğu Bizans eyaletlerini kuvvetlendirdi. İstanbul’a dönünce, büyük törenle karşılandı. Türkler’in Bizans’a karşı adım atması önlenecek sanılıyordu. Diogenes 1069’da gene Anadolu’ya çıktı, Sivas’a gidip şark sınırlarını gözden geçirdi.
Bizans İmparatoru’nun Hayalleri
İmparatorun bu seferleri, Türkler’i ülkülerinden vazgeçirtmedi. Daima için hareket üstünlüğünü ellerinde tutan Türkler, Bizans topraklarına akın etmekten geri kalmadılar. Bunun üstüne, Bizans İmparatoru büyük Türk ordusunu yok edip Türk merkezlerine kadar yürümeyi, meseleyi kökünden halletmeyi kararlaştırdı, 13 mart 1071’de İstanbul’dan ayrıldı.
Bu sıralarda Selçuklu Türkleri, Kahire’yi merkez edinen Fatımî İmparatorulğu’nun da amansız düşmanı durumunda idiler. Şimal Irak ve Suriye’deki Arap devletçiklerini imparatorluklarına katmışlar, Hicaz’da da eskisi şeklinde Abbasî Halifesi adına hutbe okutmuşlardı. Mekke ve Medine’de (Mukaddes Şehirler’de) Fatımî nüfuzunun son bulması, Kahire’ye indirilmiş çok büyük bir darbeydi.
Böylelikle bir süre için Fatımîler’i sindiren Alp Arslan, birdenbire bir taarruzla Bizans’ı Şark Anadolu’daki berkitilmiş kalesi Malazgirt’i aldı, Bu sıralarda Afşin Bey, Bizans’ın Anadolu’daki belirgin başlı levazım depolarının. askerî üslerinin yok edildiğinin esas Bizans ordusu üstünde bir zafer kazanmak mümkün olabilirse, Anadolu’nun Türkler’e tamamen açılacağını bildiren ünlü raporunu yolladı. Bu raporu alan Alp Arslan, imparatorun karşısına çıkmak için Şark Anadolu’ya yürümekte acil etti.
İmparator, büyük ordusu ile doğuya doğru yol alıyordu. Bizans ordusunun ağırlıklarını 3.000 otomobil, on binlerce hayvan taşıyordu. Orduda, büyük harp âletleri, ayrıca 1200 şahıs tarafınca yönetim edilen, devrinin en büyük silâhı olan bir mancınık vardı. Bu sıralarda Bizans ordusuna daima taze kuvvetler gelip katılıyordu. Bunların içinde Franklar, Normanlar, Slavlar, Gürcüler, Abhazlar, Ermeniler, hatta Peçenekler, Uzlar şeklinde, İslam olmamış, Avrupalı Türk kavimleri vardı. Böylelikle Bizans ordusu 200.000’i bulmuştu.
Alp Arslan, Bizans ordusunun İran’a, şu demek oluyor ki Selçuklular’ın ağırlık merkezine girmek suretiyle bulunduğunu anlayınca ordusu ile kuzeydoğuya yöneldi. Bizans birlikleri hakkında son detayları toplamak suretiyle, bir hafifçe süvari tümenini ileriye gönderdi. Bu tümen, General Bryennios’un komutasındaki Bizans öncülerini bozguna uğrattı; ünlü Bizans generali, yaralı olarak, imparatorun yanına firar etti. Bu çarpışmada ele geçirilen süslü büyük haç, zafer alameti olmak suretiyle, Bağdat’a gönderildi.
Harbe Hazırlık
26 ağustos cuma sabahı gün ışırken her iki ordu, 7-8 km. uzakta birbirlerini gördüler. Bulundukları yer, Van Gölü’nün 45 km. kadar kuzeyinde, Murat Suyu yakınlarındaydı, yanı başlarında, Malazgirt Kalesi yükseliyordu. Türk ordusunda, Kutalmışoğlu Süleymanşah şeklinde Selçuklu prensleri, Artuk Bey şeklinde en ünlü Türk komutanları bulunuyordu. Türk ordusu, 50.000 şahıs kadardı; harp kabiliyeti zayıf olan askerler, tamamen geri gönderilmişti. Türk birlikleri, son aşama düzenliydi. Anadolu’ya meydana getirilen akınlarda pişmiş, bu ülkeyi yurt edinmeyi kararlaştırmış olan Türkler, yurt kurma ülküsünün verdiği ateşle yanıyorlardı.
Türk komutanlarından Sav Tigin’in başkanlığındaki Türk elçilerinin, barışı korumak isteğiyle yaptıkları barış teklifini Bizans İmparatoru reddetti; bu vakası, Türkler’in korktuğuna yorarak sevindi. Sav Tigin’e şu şekilde dedi:
— «Sultanınıza söyleyip, kendisiyle barış müzakerelerini Rey’de (Tahran’da) yapacağım; ordumu İsfahan’da kışlatacağım, hayvanlarıma Hemedan’da suluyacağım!»
Güneş tamamen ortaya çıkınca Alp Arslan, ordusunu heyecanlandıran kısa, özlü bir konuşma yapmış oldu. Şehit düşerse, vurulmuş olduğu yere gömülmesini, o vakit hemen oğlu Melikşah’ın çevresinde toplanılmasını, birliğin bozulmamasını vasiyet etti. Sonrasında, harbe bir hükümdar olarak değildir basbayağı bir savaşçı olarak katılacağını göstermek suretiyle, uzak silahı olan yayını, ok kesesini çıkardı; yakın vuruşma silahları olan kılıçla gürzünü kuşandı.
Öğleyi bir, iki saat geçe, iki ordu, vuruşabilecek mesafeye kadar yakınlaştı. Bizans ordusunda merkezde imparator, sağ cenahta Nikeforos Bryennios, ihtiyatta Prens Andronikos bulunuyordu. Tam bu anda, Bizans ordusunda ücretli asker olarak bulunan Avrupa’nın Müslüman olmamış Türk kavimlerinden Peçenekler’le Uzlar, Bizans ordusundan ayrılıp ırktaşlarına katıldılar. Alp Arslan’ın huzurunda yer öpen Peçenekler’le Uzlar’ın başbuğları, Türk Hakanı’na, Bizans ordusu hakkında pek kıymetli bilgiler verdiler.
Çarpışma Başlıyor
Vuruşma, Türk atlılarının kitle halinde bir ok saldırışı ile başladı. Bu müthiş hücum karşısında Bizans ordusu, bozulmadan saflarının düzenini muhafaza etti. Bunun üstüne, Alp Arslan, ordusuna yalancıktan bir geri çekilme emri verdi gerilere, yer yer, gizli saklı minik birlikler yerleştirdi. Türkler’in saldırı enerjisini yitirdiğini sanan imparator, kaçarcasına çekilen Türkler’in arkasına düştü. Böylelikle Bizanslılar, karargâhlarından çok uzaklaşmış oldular.
Akşam yaklaşıyordu. Bu sırada, çok dağılmış olan Bizans birliklerini, pusularından çıkan Türkler yer yer yok ediyordu. Bizans İmparatoru ordusunun dağıldığını, komuta etmek imkânı kalmadığını farkedince, hemen toplanıp çekilme emri verdi. Geç kalmıştı. Türkler Bizans birliklerini, geriye kalan iki taraftan çevirmişlerdi. İmparator’un geri çekilme emrini yanlış anlayan, ordunun bozulduğunu sanan Prens Andronikos, harp alanından kaçmaya hazırlandı. Bu, Bizanslılar’ın maneviyatını büsbütün yok etti.
Bizanslılar’ın tamamen yabancı oldukları Türkler’in step taktiği, Alp Arslan’ın dâhice harp idaresi sonunda, Bizans birlikleri için, müthiş Türk kıskacını parçalayıp canlarını dışarı atabilmek umudu kalmamıştı. Karanlık basarken, Türk ok ve kılıcından kurtulan çok önemli düşman birlikleri, tam bir çöküş halinde, teslim oldular. İmparator, yaralı olarak, tüm oluşturmayı ile beraber tutsak düştü.
Bizans İmparatoru Alp Arslan’ın Karşısında
Bizanslı esirlerin ağlıyarak ayaklarına kapanmasından imparator olduğu anlaşılan Diogenes, Alp Arslan’ın huzuruna götürüldü. Hakan, imparatoru saygıyla karşıladı; eşit muamelede bulundu; yanına oturttu. Onun yapmış olduğu taktik yanlışlarını açıklayıp askerî bir sohbette bulundu; barış tekliflerinin reddedilmesini ayıpladı. Sonrasında imparatora, kendisinden iyi mi bir işlem beklediğini sordu. Diogenes, öldürülmezse, zincire vurularak Türk İmparatorluğunda kent kent gezdirilip teşhir edileceğini sandığını, özgür bırakılması umudunun çok zayıf bulunduğunu samimiyetle söylemiş oldu. Alp Arslan, imparatora, en zayıf umudunun gerçek bulunduğunu, özgür bırakılacağını bildirdi.
Bizans İmparatoru ile bir barış antlaşması yapılmış oldu. Buna gore, Bizanslılar Urfa’yı, Antakya’yı Türkler’e verecekler, ağır harp tazminatı ödeyeceklerdi. İmparatorla maiyeti, büyük ikramlarla İstanbul’a doğru yola çıkarıldı.
Bu antlaşmanın hiçbir şartı Bizans tarafınca yerine getirilmedi. Bu kadar büyük zafer kazanmış olan Türkler’in, bu başarılarından faydalanmaktan vazgeçmeleri mümkün değildi. Alp Arslan, amcasının oğlu Kutalmışoğlu Süleymanşah’a, Ege’ye, Marmara’ya, Boğaz’a kadar Anadolu’nun fethedilmesini emretti.
YORUMLAR