Medyanın aileler üstündeki tesiri nedir? MEDYA VE AİLE Günümüz çağdaş çağlarında haberleşme-iletişim araçları yaşantımızda büyük...
Medyanın aileler üstündeki tesiri nedir?
MEDYA VE AİLE
Günümüz çağdaş çağlarında haberleşme-iletişim araçları yaşantımızda büyük rol oynamaktadır. İletişim araçları en fazla ilgi gören ve en popüler boş süre düzenleyicisidir. Bilhassa çocuklar açısından bakıldığında; zihinsel, toplumsal, duygusal hatta fizyolojik alanlarda pozitif yönde ve negatif tesirleri olduğu görülmektedir.
Medyanın gerek fert gerekse aile üstünde tesirleri olduğu bilinmektedir. Genel kanaat medyanın aileyi negatif bir şekilde etkilediği yönünde olmakla beraber, medyanın aile üstünde pozitif yönde etkilerinin olduğu da kabul edilmektedir.
Aile kurmaya aday bireyler ile aile üyelerinin bu yapının içinde varlıklarını sürdürdükleri düşünüldüğünde medya ile mecburi muhatap olmaları, onunla doğru ve sıhhatli bir halde yaşamayı öğrenmelerini kaçınılmaz kılmaktadır.
Kuvvetli ve sıhhatli bir aile için gereksinim eksenli, programlı bir şekilde, medya kullanımından neyi amaçladığının bilincinde, işlevsel ve denetimli bir medya kullanıcısı olmak mecburi hale gelmiştir.
Ailenin tüm fertleri birbirleriyle haberleşme-iletişim ortamı kuramamışlarsa, söz evden çekilmişse artık evde onlar adına konuşan bir aygıt vardır ve çok tüketilmek durumundadır.
Iyi mi bir insan, iyi mi bir aile, iyi mi bir çocuk ve ne tür değerlere haiz olacağımız tv vasıtasıyla bizlere sunulmaktadır.
Bugün televizyona alışmış bir aileye ya da aile bireyine bağımlılık tanısı konulabilmektedir. Bağımlılık zihinsel yapılarda, ruhlarda ve idrak etme biçimlerinde ortaya çıkabilmektedir. Tv ferdin davranışlarını etkileyecek duruma gelmişse sigara, alkol yada madde bağımlılığından daha tehlikelidir. Bağımlılık icra eden tüm maddeler benzer biçimde tv da zaman içinde düşünemeyen, irade enerjisini televizyona kaptırmış, doğru ve hatası ayırt etme enerjisini yitirmiş bireyler üretir. Bu tv bağımlısı bireyler anne, babayı, öğretmenini değil otorite olarak televizyonu görmeye adım atar.
Medya kullanma alışkanlığına ilkin aile büyükleri yön vermelidir. Evlatların toplumsal gelişiminin en süratli süreci olan 3-6 yaş içinde tv bağımlısı bir çocuk olması engellenemez ise, ebeveyn olarak çocuk üstünde eğitim ve öğretim hakkı okula değil televizyona devredilmektedir. Bebeklik çağından sonraki dönemde çocuğa TV seyretme saatlerinin belirlenmesi, bağımlılık oluşturulmaması açısından son aşama önemlidir. Bu bağımlılıktan korunmak için yalnız çocuğa değil tüm aile bireylerine tv seyretme saatinde sınırlar ve kurallar konulmalıdır. Bu sınırlar konulmazsa tv birçok alanda aile bireylerini derinden etkilemektedir. Televizyonun bilhassa çocuk ve gençler olmak suretiyle aile bireylerine tesirleri:
- Tüketim toplumu bireyi olmaları üstüne tesirleri
- Cinsel kimliğin oluşması ve karşı cinsle olan ilişkiler üstüne tesiri,
- Anne ile ilişkisi üstüne tesiri,
- Baba ile ilişkisi üstüne tesiri,
- Sertlik eğilimlerine tesiri,
- Okumaya, düşünmeye ve başarıya tesiri,
- Kültürel yabancılaşmaya tesiri,
- Dildeki yozlaşmaya tesiri,
- Kendi kimliklerinin bağımsız ve örneksiz bir şekilde oluşmasına tesiri,
- Çocukluğun yitirilişi ve masumiyetin yok oluşuna tesiri.
1. Yararına inanmadığınız ya da zararı dokunan bulduğunuz yayınlar var ise televizyonunuzu kapatın ve başka şeylerle meşgul olun. Aile ortamında devamlı açık duran tv dikkati üstünde biriktirerek aile içi iletişimi engeller.
2. Tv dikkat çekmek için tasarı kanalıyla beklenmedik ifade teknikleri kullanır. Kullanılan ifade tekniğini çözmeye çalışın. Tv yayıncılığı ciddi bir mesuliyet gerektirir. Bu mesuliyet gösterilmeden meydana getirilen yayınlar aile değerlerini yıpratır.
3.Kurgu ve düşlem dilini çözebildiğiniz seviyede küçüklere anlatın. Tv dünyasının sanal bir dünya bulunduğunu açıklayın.
4. Zararı olan bulduğunuz yayınlar izlediğiniz için yayınlanıyor. Bu tür yayınların önüne geçmenin en etkili yolu izlememektir.
5. Ufak evlatları eğlence ve oyun amacıyla ya da amaçsızca televizyona maruz bırakmayın. Tv çocuğunuzun zihinsel gelişimini negatif etkisinde bırakır.
6. Tv tahsil çağındaki evlatların okul başarısını ve psiko-sosyal gelişimini negatif etkisinde bırakır. İlköğrenim çağındaki çocuklarınızı mümkün olmasıyla birlikte ekrandan uzak tutun.
7. Program seçiminde o anda tv izleyen tüm aile bireylerini dikkate alın. Büyüklerin tercih etmiş olduğu ve izlediği yayınlar küçükler için üstü örtük bir onay ve beğeni anlamı taşır.
8. Aile içi sohbeti televizyona tercih edin.
Aile içinde öteki haberleşme-iletişim araçlarının kullanma alışkanlığı, televizyonun tesiri azalmaktadır. Fakat bu aşamada tv bağımlılığı web bağımlılığına da dönüşebilmektedir. Çağımızın en kuvvetli kitle haberleşme-iletişim araçlarından biri olan bilgisayar ve yaşamımıza ansızın giren web, bugün bilgilenme, işlem yürütme, iletişim, eğitim ve eğlence fonksiyonlarıyla hayatımızın mühim bir parçası olmuştur. İnternetin, öğrencilerin eğitiminde büyük yararları olduğu gerçektir. Bilhassa ödev yaparken, yeni bir mevzunun araştırmasını yaparken büyük kolaylıklar getirmektedir. Çocuk ve gençler elektronik posta ve söyleşi odaları vasıtasıyla yeni dostluklar kurmakta, arkadaşlıklarını sürdürmekte, toplumsal yaşantılarını paylaşmakta, gündelik vakalar hakkında söyleşi etme imkanı bulmakta ve toplumsal ilişkilerini sürdürmektedirler. Dolayısıyla web kullanımı, ergenin sosyalleşme sürecinde, kendini tanıması, doğru ve yanlışları, kuralları ve değerleri sınaması için başka toplumsal etkileşimlere ek olarak kullandığı bir araçtır.
Evlatların web bağımlılığı geliştirmeleri yanında denetimsiz kullanımda kendileri için zararı dokunan olabilecek sitelere girip ruhsal açıdan etkilenmeleri de mühim risklerdendir. Çocuklar özümsemeye hazır olmadıkları, herhangi bir mevzuda aldıkları detayları-bilgileri iyi mi değerlendireceklerini bilemedikleri için duygu, şuur ve davranış düzeyinde negatif etkisinde bırakır yaşayabilirler.
Bu olumsuzluklardan dolayı bilgisayarı kaldırmak yerine, olumsuzlukları ortadan kaldırmak gerekir. Bunun için de çocuklar ve gençler bilinçlendirilmelidir. Tüm dünyada kabul gören yaklaşım, en iyi denetimin ailede gerçekleşeceği şeklindedir. Küçüklere doğru kuralları öğretmek, ebeveyne düşmektedir. Bu mevzuda alınması ihtiyaç duyulan önlemler şunlardır:
1.Çocuğunuzun internette şiddete, pornografiye ya da benzer negatif uyaranlara maruz kalmaması için, ilk olarak web erişiminde lüzumlu filtreleme programlarını bilgisayarınıza kurmalısınız. Bunun için, bilgisayar yazılımları ya da paket programları satan firmalarla görüşebilirsiniz.
2. Evindeki bilgisayarınızı her insanın gözü önünde ortak bir yaşam alanında bulundurmalısınız. Böylece bazı istenmedik durumların daha ortaya çıkmadan önüne geçebilirsiniz.
3. İnternetin olumsuzlukları ve internette çocuğunuzun karşılaşabileceği istenmedik durumlarda neler yapabileceği hakkında onu bilgilendirmelisiniz. Mesela, çocuğunuza rahatsız eden iletişimleri sonlandırabileceğini söylemeniz bile onun kendine güvenmesini ve kontrolün kendisinde olduğu inancının gelişmesini sağlar.
4. Öteki arkadaşları ve etkinlikleri hakkında konuştuğunuz benzer biçimde çocuklarınızla çevrimiçi arkadaşları ve etkinlikleri hakkında da konuşmalısınız.
5. Çevrimiçi ortamda edindikleri arkadaşlarla gerçek yaşamda buluşmayı kabul etmemeleri mevzusunda ısrar etmelisiniz.
6. Çocuğunuzun çevrimiçi ticari işlemler yapmadan ilkin sizden onay almalarını sağlamalısınız. Çocuklarınızla çevrimiçi kumarı ve ihtimaller içinde risklerini tartışmalı, çevrimiçi kumar oynamalarının yasadışı bulunduğunu belirtmelisiniz.
7. Çocuklarınıza görevli, etik çevrimiçi davranışları öğretmeli, interneti dedikodu yaymak, tacizde bulunmak ya da başkalarına tehditler yöneltmek için kullanmamaları icap ettiğini anlatmalısınız.
8. Çocuklarınızı izinleri olmaksızın program, müzik ya da dosya yüklememe mevzusunda uyarmalısınız. Web'de dosya paylaşırken, metin, görüntü ya da çizim alırken telif hakkı yasalarını çiğneyebilir ve yasadışı duruma düşebilirler.
9. İnternet kullanımı çocuğunuzun ders çalışmasına, toplumsal ilişkilerine, sizinle iletişimine engel olacak seviyede artmadan ve web etkinlikleri bir kaçınma aracı halini almadan, web kullanımını sınırlamalısınız. İnternet alışkanlığını yasaklamaya çalışmak, interneti hem daha çekici hale getireceği, hem de ergenlikte çocuğunuzun hususi yaşamına müdahale olarak algılanacağı için işe yaramaz. Belli süre dilimlerinde ve belli bir sürede web kullanımı alışkanlığını pekiştirmelisiniz.
Fatma ÖZDOĞAN
Aile ve Toplumsal Siyaset Uzmanı
Balkan Savaşı'nın Osmanlı Devleti üstündeki tesiri hakkında bilgi verebilir misiniz?
Bazı ilaçların trombositler üstündeki tesirleri hakkında bilgi verir misiniz?
Suyun güzellik maddelerine tesiri hakkında bilgi verir misiniz?
Bu ileti 'en iyi çözüm' seçilmiştir.
Günümüz çağdaş çağlarında haberleşme-iletişim araçları yaşantımızda büyük rol oynamaktadır. İletişim araçları en fazla ilgi gören ve en popüler boş süre düzenleyicisidir. Bilhassa çocuklar açısından bakıldığında; zihinsel, toplumsal, duygusal hatta fizyolojik alanlarda pozitif yönde ve negatif tesirleri olduğu görülmektedir.
Medyanın gerek fert gerekse aile üstünde tesirleri olduğu bilinmektedir. Genel kanaat medyanın aileyi negatif bir şekilde etkilediği yönünde olmakla beraber, medyanın aile üstünde pozitif yönde etkilerinin olduğu da kabul edilmektedir.
Aile kurmaya aday bireyler ile aile üyelerinin bu yapının içinde varlıklarını sürdürdükleri düşünüldüğünde medya ile mecburi muhatap olmaları, onunla doğru ve sıhhatli bir halde yaşamayı öğrenmelerini kaçınılmaz kılmaktadır.
Kuvvetli ve sıhhatli bir aile için gereksinim eksenli, programlı bir şekilde, medya kullanımından neyi amaçladığının bilincinde, işlevsel ve denetimli bir medya kullanıcısı olmak mecburi hale gelmiştir.
Ailenin tüm fertleri birbirleriyle haberleşme-iletişim ortamı kuramamışlarsa, söz evden çekilmişse artık evde onlar adına konuşan bir aygıt vardır ve çok tüketilmek durumundadır.
Iyi mi bir insan, iyi mi bir aile, iyi mi bir çocuk ve ne tür değerlere haiz olacağımız tv vasıtasıyla bizlere sunulmaktadır.
Bugün televizyona alışmış bir aileye ya da aile bireyine bağımlılık tanısı konulabilmektedir. Bağımlılık zihinsel yapılarda, ruhlarda ve idrak etme biçimlerinde ortaya çıkabilmektedir. Tv ferdin davranışlarını etkileyecek duruma gelmişse sigara, alkol yada madde bağımlılığından daha tehlikelidir. Bağımlılık icra eden tüm maddeler benzer biçimde tv da zaman içinde düşünemeyen, irade enerjisini televizyona kaptırmış, doğru ve hatası ayırt etme enerjisini yitirmiş bireyler üretir. Bu tv bağımlısı bireyler anne, babayı, öğretmenini değil otorite olarak televizyonu görmeye adım atar.
Medya kullanma alışkanlığına ilkin aile büyükleri yön vermelidir. Evlatların toplumsal gelişiminin en süratli süreci olan 3-6 yaş içinde tv bağımlısı bir çocuk olması engellenemez ise, ebeveyn olarak çocuk üstünde eğitim ve öğretim hakkı okula değil televizyona devredilmektedir. Bebeklik çağından sonraki dönemde çocuğa TV seyretme saatlerinin belirlenmesi, bağımlılık oluşturulmaması açısından son aşama önemlidir. Bu bağımlılıktan korunmak için yalnız çocuğa değil tüm aile bireylerine tv seyretme saatinde sınırlar ve kurallar konulmalıdır. Bu sınırlar konulmazsa tv birçok alanda aile bireylerini derinden etkilemektedir. Televizyonun bilhassa çocuk ve gençler olmak suretiyle aile bireylerine tesirleri:
- Tüketim toplumu bireyi olmaları üstüne tesirleri
- Cinsel kimliğin oluşması ve karşı cinsle olan ilişkiler üstüne tesiri,
- Anne ile ilişkisi üstüne tesiri,
- Baba ile ilişkisi üstüne tesiri,
- Sertlik eğilimlerine tesiri,
- Okumaya, düşünmeye ve başarıya tesiri,
- Kültürel yabancılaşmaya tesiri,
- Dildeki yozlaşmaya tesiri,
- Kendi kimliklerinin bağımsız ve örneksiz bir şekilde oluşmasına tesiri,
- Çocukluğun yitirilişi ve masumiyetin yok oluşuna tesiri.
1. Yararına inanmadığınız ya da zararı dokunan bulduğunuz yayınlar var ise televizyonunuzu kapatın ve başka şeylerle meşgul olun. Aile ortamında devamlı açık duran tv dikkati üstünde biriktirerek aile içi iletişimi engeller.
2. Tv dikkat çekmek için tasarı kanalıyla beklenmedik ifade teknikleri kullanır. Kullanılan ifade tekniğini çözmeye çalışın. Tv yayıncılığı ciddi bir mesuliyet gerektirir. Bu mesuliyet gösterilmeden meydana getirilen yayınlar aile değerlerini yıpratır.
3.Kurgu ve düşlem dilini çözebildiğiniz seviyede küçüklere anlatın. Tv dünyasının sanal bir dünya bulunduğunu açıklayın.
4. Zararı olan bulduğunuz yayınlar izlediğiniz için yayınlanıyor. Bu tür yayınların önüne geçmenin en etkili yolu izlememektir.
5. Ufak evlatları eğlence ve oyun amacıyla ya da amaçsızca televizyona maruz bırakmayın. Tv çocuğunuzun zihinsel gelişimini negatif etkisinde bırakır.
6. Tv tahsil çağındaki evlatların okul başarısını ve psiko-sosyal gelişimini negatif etkisinde bırakır. İlköğrenim çağındaki çocuklarınızı mümkün olmasıyla birlikte ekrandan uzak tutun.
7. Program seçiminde o anda tv izleyen tüm aile bireylerini dikkate alın. Büyüklerin tercih etmiş olduğu ve izlediği yayınlar küçükler için üstü örtük bir onay ve beğeni anlamı taşır.
8. Aile içi sohbeti televizyona tercih edin.
Aile içinde öteki haberleşme-iletişim araçlarının kullanma alışkanlığı, televizyonun tesiri azalmaktadır. Fakat bu aşamada tv bağımlılığı web bağımlılığına da dönüşebilmektedir. Çağımızın en kuvvetli kitle haberleşme-iletişim araçlarından biri olan bilgisayar ve yaşamımıza ansızın giren web, bugün bilgilenme, işlem yürütme, iletişim, eğitim ve eğlence fonksiyonlarıyla hayatımızın mühim bir parçası olmuştur. İnternetin, öğrencilerin eğitiminde büyük yararları olduğu gerçektir. Bilhassa ödev yaparken, yeni bir mevzunun araştırmasını yaparken büyük kolaylıklar getirmektedir. Çocuk ve gençler elektronik posta ve söyleşi odaları vasıtasıyla yeni dostluklar kurmakta, arkadaşlıklarını sürdürmekte, toplumsal yaşantılarını paylaşmakta, gündelik vakalar hakkında söyleşi etme imkanı bulmakta ve toplumsal ilişkilerini sürdürmektedirler. Dolayısıyla web kullanımı, ergenin sosyalleşme sürecinde, kendini tanıması, doğru ve yanlışları, kuralları ve değerleri sınaması için başka toplumsal etkileşimlere ek olarak kullandığı bir araçtır.
Evlatların web bağımlılığı geliştirmeleri yanında denetimsiz kullanımda kendileri için zararı dokunan olabilecek sitelere girip ruhsal açıdan etkilenmeleri de mühim risklerdendir. Çocuklar özümsemeye hazır olmadıkları, herhangi bir mevzuda aldıkları detayları-bilgileri iyi mi değerlendireceklerini bilemedikleri için duygu, şuur ve davranış düzeyinde negatif etkisinde bırakır yaşayabilirler.
Bu olumsuzluklardan dolayı bilgisayarı kaldırmak yerine, olumsuzlukları ortadan kaldırmak gerekir. Bunun için de çocuklar ve gençler bilinçlendirilmelidir. Tüm dünyada kabul gören yaklaşım, en iyi denetimin ailede gerçekleşeceği şeklindedir. Küçüklere doğru kuralları öğretmek, ebeveyne düşmektedir. Bu mevzuda alınması ihtiyaç duyulan önlemler şunlardır:
1.Çocuğunuzun internette şiddete, pornografiye ya da benzer negatif uyaranlara maruz kalmaması için, ilk olarak web erişiminde lüzumlu filtreleme programlarını bilgisayarınıza kurmalısınız. Bunun için, bilgisayar yazılımları ya da paket programları satan firmalarla görüşebilirsiniz.
2. Evindeki bilgisayarınızı her insanın gözü önünde ortak bir yaşam alanında bulundurmalısınız. Böylece bazı istenmedik durumların daha ortaya çıkmadan önüne geçebilirsiniz.
3. İnternetin olumsuzlukları ve internette çocuğunuzun karşılaşabileceği istenmedik durumlarda neler yapabileceği hakkında onu bilgilendirmelisiniz. Mesela, çocuğunuza rahatsız eden iletişimleri sonlandırabileceğini söylemeniz bile onun kendine güvenmesini ve kontrolün kendisinde olduğu inancının gelişmesini sağlar.
4. Öteki arkadaşları ve etkinlikleri hakkında konuştuğunuz benzer biçimde çocuklarınızla çevrimiçi arkadaşları ve etkinlikleri hakkında da konuşmalısınız.
5. Çevrimiçi ortamda edindikleri arkadaşlarla gerçek yaşamda buluşmayı kabul etmemeleri mevzusunda ısrar etmelisiniz.
6. Çocuğunuzun çevrimiçi ticari işlemler yapmadan ilkin sizden onay almalarını sağlamalısınız. Çocuklarınızla çevrimiçi kumarı ve ihtimaller içinde risklerini tartışmalı, çevrimiçi kumar oynamalarının yasadışı bulunduğunu belirtmelisiniz.
7. Çocuklarınıza görevli, etik çevrimiçi davranışları öğretmeli, interneti dedikodu yaymak, tacizde bulunmak ya da başkalarına tehditler yöneltmek için kullanmamaları icap ettiğini anlatmalısınız.
8. Çocuklarınızı izinleri olmaksızın program, müzik ya da dosya yüklememe mevzusunda uyarmalısınız. Web'de dosya paylaşırken, metin, görüntü ya da çizim alırken telif hakkı yasalarını çiğneyebilir ve yasadışı duruma düşebilirler.
9. İnternet kullanımı çocuğunuzun ders çalışmasına, toplumsal ilişkilerine, sizinle iletişimine engel olacak seviyede artmadan ve web etkinlikleri bir kaçınma aracı halini almadan, web kullanımını sınırlamalısınız. İnternet alışkanlığını yasaklamaya çalışmak, interneti hem daha çekici hale getireceği, hem de ergenlikte çocuğunuzun hususi yaşamına müdahale olarak algılanacağı için işe yaramaz. Belli süre dilimlerinde ve belli bir sürede web kullanımı alışkanlığını pekiştirmelisiniz.
Fatma ÖZDOĞAN
Aile ve Toplumsal Siyaset Uzmanı
YORUMLAR