16. yy’da Sinan’ın yapılarında kullanılan yapım tekniği, şimdiye kadar saptandığı kadarıyla, kendinden ilkin var olanla aynıdır. Fakat meyda...
16. yy’da Sinan’ın yapılarında kullanılan yapım tekniği, şimdiye kadar saptandığı kadarıyla, kendinden ilkin var olanla aynıdır. Fakat meydana getirilen araştırmalarda, daha önceki yapılarda görülmeyen yoğunlukta demir kullanıldığı saptanmıştır. Demir önceleri malum kemer gergileri haricinde onun yapılarında düz tavanlarda, kubbe ve tonozlarda kagir yapıyı güçlendirmek için kullanılmıştır. Bunun Sinan’ın yapılarında strüktürel gelişmeyi ne seviyede etkilediğini belirleyecek araştırmalar hemen hemen yapılmamıştır. Strüktürel kurgu açısından Sinan kendi başına bir okuldur.
Öte taraftan Sinan’ın yapılarının bezemesel özellikleri onun dönemine ve sanatına özgü değildir. Çağının bir tek mimaride değildir, fakat tüm sanatlarda ortak süsleme sözlüğüne dayanır. Büyük camilerinin kubbe ve duvarlarını dolduran büyük bezemesel şemaların onun dönemine ait olup olmadığı kesinlikle saptanıp, bu şemalar kompozisyon açısından yeterince incelenmediği için, motif sözlüğü haricinde şekil düzenleri ve bezeme programlarını kesinlikle Sinan dönemine bağlayacağımız örnekler yoktur. Aynı şekilde mukarnas desenleri, silme takımları, sütun başlıkları, geometrik bezeme kurgularının bir tek onun sürecini vurgulayan özellikleri yeterince incelenmemiştir. Fakat mimarbaşı olduğu yarım yüzyıllık dönemde muhteşem bir inşaat programının mimariyle beraber tüm ufak sanatların Osmanlı klasiği dediğimiz sanat üslubunun en gelişmiş düzeyine eriştikleri söylenebilir. Mesela Türk çini sanatının desen, teknik, renk açısından erişilmez örnekleri 16. yy’ın ikinci yarısında üretilmiş ve Sinan yapılarını süslemiştir.
Sinan yapılarının morfolojik analizi genel anlamda bir tek camilerde, strüktürel yapının kuruluşu ve plan özellikleri, kubbeli örtünün biçimlenişi ve bir tek araştırma da cephe tasarımı açısından yapılmıştır. Bu cephe tasarımı ayrıntıya girmeden pencere tasarımı açısından da bir takım bilgiler verir. Fakat başka yapılarının ve kapılar, pencereler, revaklar. kubbe kasnakları, minareler benzer biçimde yapı ayrıntılarının, onun yapılarına özgü kronolojik, analitik bir morfolojik incelenmesi hemen hemen yapılmamıştır.
Kuşkusuz Sinan’ın en görkemli ve hakkaten yaratıcılığını belirleyen yapılar büyük boyutlu, kubbeli yapılardır. Fakat sanatının tam bir tanımını yapmak ve sürecinin başka baş yapıcılarından ayırmak, şu demek oluyor ki şahsi üslubunu saptamak için bir sürü araştırma gereklidir. Yapıları üstünde oldukça teferruatlı emek harcamalar olmasına rağmen hemen hemen hiçbir yapısının teferruatlı bir monografisi yazılmamıştır. Sinan yapılarının modern ölçüm araçlarıyla, analitik şu demek oluyor ki vakit içindeki değişmelerini saptayan rölöveleri ve tüm yapıları için karşılaştırmalı bir morfolojiye dayanan araştırmalar da hemen hemen yapılmamıştır.
YORUMLAR