Muhteşem ödat (olağa'nüstü) 1 . Alışılmıştan, diğerlerinden değişik olan, olağanüstü: "Bir takım kentlerin, insanoğl...
Muhteşem
ödat (olağa'nüstü)
1 . Alışılmıştan, diğerlerinden değişik olan, olağanüstü:
2 . Beklenmedik bir zamanda meydana getirilen, evvelde tasarlanmamış olan, olağanüstü:
3 . Büyük bir hayranlığa neden olan, harikulade:
ödat (olağa'nüstü)
"Bir takım kentlerin, insanoğlunun üstünde muhteşem bir tesiri oluyor."- H. E. Adıvar.
2 . Beklenmedik bir zamanda meydana getirilen, evvelde tasarlanmamış olan, olağanüstü:
"İlk mühim dedikodu, muhteşem vergiler yüzünden çıkmış."- K. Tahir.
3 . Büyük bir hayranlığa neden olan, harikulade:
"Hanım milletinin bu benzer biçimde ince hesaplarda muhteşem bir kabiliyeti var."- H. Taner.
Birleşik Sözler
- muhteşem hâl
Sıkı yönetim, cenk, seferberlik, muhteşem hal, kamu sağlığı ne anlamına gelir?
OLAĞANüSTü sıf.
1. Olağanın, alışılmışın haricinde: Muhteşem bir vaziyet.
2. Beklenmedik bir zamanda, evvelde tasarlanmamış olan şey için kullanılır: Muhteşem bir şey eğer olmazsa erkenden gelirim. Muhteşem toplantı.
3. Diğerlerinden çok değişik, çok üstün olan kimse ya da şey için kullanılır; olağanüstü: Muhteşem bir çocuk. Muhteşem bir yapıt.
*Etol. Özellikleri ortalamanın üstünde olan bir uyaran için kullanılır (boy, renk, karşıtlık). Muhteşem uyaranların tesiri çoğu zaman tabii uyaranlarınkinden büyüktür. G. Baerends'in gümüşi martı yumurtalarının Özelliklerine ilişkin denemeleri bunun güzel bir örneğidir: yalancı yumurtayla meydana getirilen tecrübe etme, hayvanın, sistematik olarak daha iri ve ya da türe özgü standart yumurtalarda olduğuna oranla kir karşıtlıkları taşıyan örnekleri tercih ettiğini göstermiştir.
*Huk. Muhteşem hal. devletin ve bilhassa yürütme organının, düzgüsel hukuk yolları ve yetkileriyle alt edemediği büyük güçlüklerin ortaya çıkması durumunda başvurulan muhteşem yönetim usullerinden birisi. (Bk. ansı kİ. böl.)|| Muhteşem hal bölge valisi. Muhteşem hal kanunu'na gore Bingöl, Diyarbakır, Elazığ, Hakkâri, Mardin, Siirt, Tunceli ve Van illerini kapsayan bölge içinde, içişleri bakanlığı'na bağlı olarak, vazife meydana getiren vali. (Muhteşem hal bölge valiliği 14 temmuz 1987 tarihindeki Resmi gazete de piyasaya çıkan 19517 sayılı kanun hükmünde kararnameyle kuruldu.) || Muhteşem mahkeme, muhteşem olaylardan sonrasında kurulan ve bu vakalarla ilgili davalara bakmakla görevlendirilen, ayrıcalıklı yetkilere haiz mahkeme. (Bk. ansikl. böl.)
*Opt. Muhteşem ışın, gelen bir ışın çift- kırıcı bir ortamda kırılırken, kırılan iki ışından, Descartes yasalarına uymayan ışın.
* be. Oldukça fazla, çok güzel; olağanüstü, harikulade: Muhteşem parlak zeka bir insan. Muhteşem güzel bir bahçe.
* ünl. Mükemmel, muhteşem, nefis: Akşamki film nasıldı?
*ANSİKL Huk. Bir suçun işlenmesinden sonrasında kurulan mahkeme, yargı güvencesini tehlikeye sokar. Bundan dolayı muhteşem mahkemelerin verdikleri kararlar, devamlı münakaşa mevzusu yapılır. Bu mahkemelerin kararlan daha çok siyasal kalite taşır. Anayasa'ya gore "asla kimse kanunen doğal olarak olduğu mahkemeden başka bir merci önüne çıkarılamaz. Bir kimseyi kanunen doğal olarak olduğu mahkemeden başka bir merci önüne çıkarma sonucunu doğuran yargı yetkisine haiz muhteşem merciler kurulamaz" (md. 37).
* Muhteşem hal. 1982 Anayasası "muhteşem yönetim usulleriâ€ni başlıca iki ana başlık altında toplamıştır: muhteşem haller ile sıkıyönetim, seferberlik ve cenk hali. Sıkıyönetim rejiminin, askeri güç ve otoritelerin sivil güçlerin yerini almış olduğu bir yönetim şekli olmasına karşılık, muhteşem hallerde yetkiler gene sivil makamların elinde kalır. Şu farkla ki, bunların kapsam ve tesir alanı büyük bir genişleme gösterir. Muhteşem hal ilanını gerektiren nedenler: tabii afet, tehlikeli salgın hastalıklar ya da ağır ekonomik bunalımların patlak vermesi, sertlik olaylarının yaygınlaşması ve kamu düzeninin kararlı şekilde bozulması benzer biçimde durumlardır. Muhteşem hal, Cumhurbaşkanı başkanlığında toplanan Bakanlar kurulu tarafınca, yurdun bütününde ya da bir ya da bir çok bölgesinde ve süresi altı ayı geçmemek suretiyle duyuru edilir. Karar derhal TBMM'nin onayına sunulur. Meclis, bu sonucu onaylamama
yetkisine haiz olduğu benzer biçimde, muhteşem hal süresini değiştirebilir; Bakanlar kurulu'nun istemi üstüne her defasında 4 ayı geçmemek suretiyle bu yönetimin süresini uzatabilir ya da kaldırabilir. Muhteşem hal ilanıyla, hak ve özgürlüklerin kullanılması kısmen ya da tamamen durdurulabilir; bu tür durumlar için Anayasa'da öngörülen güvencelere aykırı önlemler alınabilir. Fakat tüm bunların internasyonal hukuktan doğan yükümlülükleri çiğnememesi ve durumun gerektirdiği ölçüyü aşmaması da gerekir. Muhteşem halde, Cumhurbaşkanının başkanlığında toplanan Bakanlar kurulu, durumun gerektirdiği tüm önlemleri alır; bu önlemleri kanun hükmünde kararnameler şeklinde Resmi gazete de yayımladıktan sonrasında TBMM'nin onayına sunar. Bunlara karşı Anayasa mahkemesi'nde dava açılamaz.
Muhteşem hal uygulamasında vazife ve yetki, valilere aittir. Bir bölge valisine bağlı aniden çok ilde muhteşem hal duyuru edilmişse, bölge valisi görevli ve yetkilidir. ülke çapında muhteşem hal uygulamasında bu tür durumlar arasındaki eşgüdüm ve ortaklık Başbakanlıkla sağlanır. Valilerin, Muhteşem hal yasası'nın kendilerine tanımış olduğu yetkilere dayanarak yapacakları yönetimsel işlemlere karşı açılacak davalarda yürütmenin durdurulması sonucu verilr mez.
1. Olağanın, alışılmışın haricinde: Muhteşem bir vaziyet.
2. Beklenmedik bir zamanda, evvelde tasarlanmamış olan şey için kullanılır: Muhteşem bir şey eğer olmazsa erkenden gelirim. Muhteşem toplantı.
3. Diğerlerinden çok değişik, çok üstün olan kimse ya da şey için kullanılır; olağanüstü: Muhteşem bir çocuk. Muhteşem bir yapıt.
*Etol. Özellikleri ortalamanın üstünde olan bir uyaran için kullanılır (boy, renk, karşıtlık). Muhteşem uyaranların tesiri çoğu zaman tabii uyaranlarınkinden büyüktür. G. Baerends'in gümüşi martı yumurtalarının Özelliklerine ilişkin denemeleri bunun güzel bir örneğidir: yalancı yumurtayla meydana getirilen tecrübe etme, hayvanın, sistematik olarak daha iri ve ya da türe özgü standart yumurtalarda olduğuna oranla kir karşıtlıkları taşıyan örnekleri tercih ettiğini göstermiştir.
*Huk. Muhteşem hal. devletin ve bilhassa yürütme organının, düzgüsel hukuk yolları ve yetkileriyle alt edemediği büyük güçlüklerin ortaya çıkması durumunda başvurulan muhteşem yönetim usullerinden birisi. (Bk. ansı kİ. böl.)|| Muhteşem hal bölge valisi. Muhteşem hal kanunu'na gore Bingöl, Diyarbakır, Elazığ, Hakkâri, Mardin, Siirt, Tunceli ve Van illerini kapsayan bölge içinde, içişleri bakanlığı'na bağlı olarak, vazife meydana getiren vali. (Muhteşem hal bölge valiliği 14 temmuz 1987 tarihindeki Resmi gazete de piyasaya çıkan 19517 sayılı kanun hükmünde kararnameyle kuruldu.) || Muhteşem mahkeme, muhteşem olaylardan sonrasında kurulan ve bu vakalarla ilgili davalara bakmakla görevlendirilen, ayrıcalıklı yetkilere haiz mahkeme. (Bk. ansikl. böl.)
*Opt. Muhteşem ışın, gelen bir ışın çift- kırıcı bir ortamda kırılırken, kırılan iki ışından, Descartes yasalarına uymayan ışın.
* be. Oldukça fazla, çok güzel; olağanüstü, harikulade: Muhteşem parlak zeka bir insan. Muhteşem güzel bir bahçe.
* ünl. Mükemmel, muhteşem, nefis: Akşamki film nasıldı?
*ANSİKL Huk. Bir suçun işlenmesinden sonrasında kurulan mahkeme, yargı güvencesini tehlikeye sokar. Bundan dolayı muhteşem mahkemelerin verdikleri kararlar, devamlı münakaşa mevzusu yapılır. Bu mahkemelerin kararlan daha çok siyasal kalite taşır. Anayasa'ya gore "asla kimse kanunen doğal olarak olduğu mahkemeden başka bir merci önüne çıkarılamaz. Bir kimseyi kanunen doğal olarak olduğu mahkemeden başka bir merci önüne çıkarma sonucunu doğuran yargı yetkisine haiz muhteşem merciler kurulamaz" (md. 37).
* Muhteşem hal. 1982 Anayasası "muhteşem yönetim usulleriâ€ni başlıca iki ana başlık altında toplamıştır: muhteşem haller ile sıkıyönetim, seferberlik ve cenk hali. Sıkıyönetim rejiminin, askeri güç ve otoritelerin sivil güçlerin yerini almış olduğu bir yönetim şekli olmasına karşılık, muhteşem hallerde yetkiler gene sivil makamların elinde kalır. Şu farkla ki, bunların kapsam ve tesir alanı büyük bir genişleme gösterir. Muhteşem hal ilanını gerektiren nedenler: tabii afet, tehlikeli salgın hastalıklar ya da ağır ekonomik bunalımların patlak vermesi, sertlik olaylarının yaygınlaşması ve kamu düzeninin kararlı şekilde bozulması benzer biçimde durumlardır. Muhteşem hal, Cumhurbaşkanı başkanlığında toplanan Bakanlar kurulu tarafınca, yurdun bütününde ya da bir ya da bir çok bölgesinde ve süresi altı ayı geçmemek suretiyle duyuru edilir. Karar derhal TBMM'nin onayına sunulur. Meclis, bu sonucu onaylamama
yetkisine haiz olduğu benzer biçimde, muhteşem hal süresini değiştirebilir; Bakanlar kurulu'nun istemi üstüne her defasında 4 ayı geçmemek suretiyle bu yönetimin süresini uzatabilir ya da kaldırabilir. Muhteşem hal ilanıyla, hak ve özgürlüklerin kullanılması kısmen ya da tamamen durdurulabilir; bu tür durumlar için Anayasa'da öngörülen güvencelere aykırı önlemler alınabilir. Fakat tüm bunların internasyonal hukuktan doğan yükümlülükleri çiğnememesi ve durumun gerektirdiği ölçüyü aşmaması da gerekir. Muhteşem halde, Cumhurbaşkanının başkanlığında toplanan Bakanlar kurulu, durumun gerektirdiği tüm önlemleri alır; bu önlemleri kanun hükmünde kararnameler şeklinde Resmi gazete de yayımladıktan sonrasında TBMM'nin onayına sunar. Bunlara karşı Anayasa mahkemesi'nde dava açılamaz.
Muhteşem hal uygulamasında vazife ve yetki, valilere aittir. Bir bölge valisine bağlı aniden çok ilde muhteşem hal duyuru edilmişse, bölge valisi görevli ve yetkilidir. ülke çapında muhteşem hal uygulamasında bu tür durumlar arasındaki eşgüdüm ve ortaklık Başbakanlıkla sağlanır. Valilerin, Muhteşem hal yasası'nın kendilerine tanımış olduğu yetkilere dayanarak yapacakları yönetimsel işlemlere karşı açılacak davalarda yürütmenin durdurulması sonucu verilr mez.
Kaynak: Büyük Larousse
YORUMLAR