öz bir nesneyi neyse o yapan gereçlerin tümü. tarih boyunca öz için değişik tanımlar yapılmıştır. 1)platon göre idea anlamında kullanılmıştı...
öz
bir nesneyi neyse o yapan gereçlerin tümü. tarih boyunca öz için değişik tanımlar yapılmıştır.
1)platon göre idea anlamında kullanılmıştır. ona göre bütün varlıkların özleri ideadır.
2)aristoteles bu deyimi metafiziğinde ve mantığında değişik anlamlarda kullanmıştır. aristoteles metafiziğinde öz deyimi töz ile anlamdaştır, “özdekle bitişik olmayan töz öz diyorum†der. bu anlamda öz deyimi, töz deyiminden soyut ve varlık deyiminden düşünsel olmasıyla ayrılır. buna karşı aristoteles mantığında öz somut varlıktır, “sözgelimi insan, at özdür.â€der. bu somut özleri de birinci ve ikinci özler olmak üzere ikiye ayırır. birinci özler bireysel olarak, ikinci özlerse türdel olarak ele alınan özlerdir. şöyle der “ikinci öz diye birinci anlamda alınan özlerin içinde bulundukları türlere denir. ne var ki bu türlere cinslerini de eklemek gerekir. sözgelimi birey olarak insan, insan türünün içine ve türün cinsi de hayvandır. öyleyse ikinci öz diye bu sonuncu özler, yani tür olarak insan ve hayvan gösterilir.
3)fransız varoluşçusu sartre’a göre öz, varlaşmayla meydana gelir ve varoluştan önce yoktur. insan, kendini ne yapar ve nasıl yaparsa odur. insandan başka bütün varlıklar önceden belli bir öz’e göre varlaşırlar. örneğin bir masa yapmak için önce masanın özünü tasarlarız, sonra testereyi ve keresteyi alıp o özü varlaştırırız. bir bezelye taneciği bezelye özünden, bir papatya yaprağı papatya özünden meydana gelir. insansa bir insan özünden meydana gelmez, insanın özü varoluşundan sonradır. sartre’a göre öz, varlığı belirleyen anlamındadır ve varlığın herhangi bir özle belirlenmediği dile getirilmiştir.
4)alman düşünürü kant’a göre öz, kendinde şey ve phenomenon karşıtı olarak noumenon’dur. asla bilinemez. bizler sadece nesnelerin görünüşlerini bilebiliriz, kendinde ne olduklarını bilemeyiz.
YORUMLAR